آیا دونرخی شدن بنزین در شرایط کنونی ممکن است؟

کتایون آزاد، انصاف نیوز: شایعه‌ی سهمیه بندی بنزین از سال گذشته در میان مردم رواج پیدا کرده بود، اما صدور دوباره‌ی کارت‌های بنزین و الزامی شدن استفاده از آن به اواسط امسال کشیده شد. از اوایل امسال نیز بحث‌های زیادی بر سر دو نرخی شدن قیمت بنزین انجام شده است که تا به امروز به نتیجه‌ی واحدی نرسیده است. به نظر می‌رسد با توجه به اتمام توزیع کارت سوخت بستر سخت‌افزاری این موضوع هم فراهم باشد، اما آیا دولت به سمت دونرخی کردن بنزین می‌رود و این اتفاق در شرایط کنونی چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد؟

بیژن زنگنه، وزیر نفت شهریور ماه در گفت‌وگو با سایت مهر گفته بود: «هنوز تصمیمی در زمینه‌ی قیمت حامل‌های انرژی اتخاذ و ابلاغ نشده است اما در صورت سهمیه بندی، بنزین دونرخی خواهد شد.»

از 20 مرداد استفاده از کارت سوخت شخصی الزامی شد اما همچنان بیشتر حجم استفاده، از کارت‌های سوخت جایگاه‌داران است. در رابطه با این موضوع، انصاف نیوز با حمید حسینی، جواد نوفرستی و محمد علی صادقی کارشناسان حوزه‌ی انرژی گفت‌وگو کرده است و دونرخی شدن بنزین را مورد بررسی قرار داده است.

سیستم دولت در این زمینه باید تقویت شود

حمید حسینی، معتقد است که بستر لازم برای دونرخی شدن بنزین وجود دارد اما سیستم گذشته باید تقویت شود. او می‌گوید: « قاعدتا این بستر همیشه برای همین مساله آماده بود. بستر آماده شده بود که بنزین سهمیه بندی شود. اگر نشود از سهمیه بندی استفاده کرد، کارت سوخت معنی ندارد. اما خیلی از افراد کارت سوخت نگرفتند، حالا این مشکل یا در تحویل وجود دارد یا در صدور آن است. اگر بشود زودتر این کارت را به دست همه برسانند این امکان هم وجود خواهد داشت. ما در گذشته این سیستم را داشتیم و کار جدیدی نیست اما باید یک سری مشکلات مانند هک کردن سیستم و مسایل این چنینی که در گذشته وجود داشته است برطرف شود.

علاوه بر این سیستم، باید سیستم کنترل کارت ها هم تقویت شود که کارتی که در تهران صادر شده است در استان های مرزی نتواند بنزین دریافت کند تا بتوان قاچاق را کنترل کند. باید سیستمی باشد که عبور برخی از ماشین‌ها را کنترل کند تا حمل بنزین راحت انجام نشود. در حقیقت می‌شود بنزین را دونرخی کرد اما باید سیستم این موضوع را تقویت کرد و دولت اراده خود را در این زمینه افزایش بدهد.»

باید سهمیه کارت جایگاه داران کاهش پیدا کند

جواد نوفرستی اما عقیده‌‌ی دیگری دارد، او بر این باور است که دونرخی شدن قیمت بنزین در حال حاضر فشار دیگری به دهک‌های پایین جامعه می‌آورد و باعث افزایش تورم کاذب می‌شود.

نوفرستی می‌گوید: «برنامه‌ای که در حال حاضر برای کارت های سوخت وجود دارد، صرفا برای دونرخی شدن بنزین نیست بلکه برای الزامی شدن کارت سوخت نیز است. اساس موضوع این است که شرایط اقتصادی از سال گذشته به گونه‌ای است که افزایش تورم و فشاراقتصادی امکان دونرخی شدن بنزین را نمی‌دهد. تصمیم درستی گرفته شد که در کوتاه‌مدت دولت کارت سوخت را با وجود یک نرخی بودنش الزامی کند. هدف اول این بود که همه افراد کارت سوخت بگیرند.

از اول دی ماه سال گذشته قرار بر این بود که این طرح کارت سوخت اجرایی بشود که با تاخیر به مرداد کشیده شد. در حال حاضر هم در عمل کارت سوختی وجود ندارد. تا زمانی که کارت سوخت جایگاه وجود دارد افراد مجبور به گرفتن کارت سوخت شخصی نمی‌شوند. اصل این تصمیم این بود که دولت بتواند مقابل قاچاق سوخت را بگیرد و خود آن مقدار اضافی بنزین را صادر کند و در آمد آن را وارد بودجه کند.

در حال حاضر افراد کمتری از کارت سوخت استفاده می‌کنند، زیرا کارت سوخت جایگاه، جایگزین مناسبی برای دریافت سوخت است و تا زمانی که این سهمیه برای کارت‌های سوخت جایگاه‌ها کاهش پیدا نکند نمی‌توان افراد را مجبور به گرفتن کارت سوخت کرد. در حال حاضر افراد بیشتر برای این از کارت سوخت خود استفاده می‌کنند که نخواهند منتظر شلوغی بمانند. این طرح منوط به حذف کارت سوخت‌های جایگاه باشد. بستر فراهم است اما اراده‌ای از طرف دولت برای اجرای این طرح وجود ندارد.»

نوفرستی همچنین می‌گوید: «بعید است که کسی کارت سوخت نداشته باشد اما در حال حاضر مردم انگیزه‌ای برای استفاده از بنزین شخصی خود ندارند، زیرا با وجود کارت سوخت جایگاه دیگر نگرانی از این بابت ندارند.

مسلما اگر دو نرخی شود بیشتر انگیزه برای استفاده از کارت سوخت شخصی خودشان پیدا می‌کنند. اما نکته مهم این است که نرخ دوم بهانه‌ای می‌تواند باشد برای کسانی که به دنبال تورم کاذب هستند که این مساله را به این جهت مورد استفاده قرار می‌دهند. این نکته که بنزین باعث تورم باشد صحیح نیست بلکه ما دولت‌هایی داشتیم که بنزین افزایش قیمت داشته است اما تورم سیر نزولی داشته است. اگر دونرخی شود حتما مردم استقبال می‌کنند اما این مساله وجود دارد که شرایط جامعه از نظر من در حال حاضر قابلیت این مساله را ندارد بلکه حتی پنج دهک جامعه زیر فشار تورم و کاهش قدرت اقتصادی از بین خواهند رفت.

تا دوسال پیش در بودجه بندی دولت پیشنهاد می‌کردیم که قیمت بنزین دونرخی شود اما امسال این کشش برای اقشار مختلف وجود ندارد که بتوان قیمت را دونرخی کرد.»

اگر بنزین دونرخی شود افراد به چشم سپرده به آن نگاه می‌کنند

محمد علی صادقی نیز یکی دیگر از کارشناسان این حوزه است که دونرخی شدن بنزین را عاملی برای افزایش قاچاق می‌داند.

صادقی می‌گوید: «در حال حاضر جامعه‌ی ما یک جامعه کالا محور است و اقلامی از جمله طلا و ارز و بورس جزو سپرده افراد محسوب می‌شود و اگر بنزین هم دونرخی شود به این جرگه می‌پیوندد. یعنی برای مثال فردی که کارت سوخت دارد و بر روی تاکسی کار می‌کند و روزانه 300 هزار تومان درآمد دارد، در خانه می‌نشیند و بنزین خود را می‌فروشد.

از طرف دیگر به دلیل تفاوت میان قیمت در ایران و کشور‌های همسایه از جمله افغانستان، این بنزین قاچاق می‌شود، پس ممکن است با دو نرخی شدن بنزین در اوضاع حاضر کشور امکان قاچاق بنزین مازاد بالاتر می‌رود. حتی اگر توانستند قاچاق را هم کنترل کنند، درآمد این قاچاق وارد بودجه کشور نمی‌شود.

به نوعی می‌شود بنزین را دونرخی کرد اما باید برای مازاد بنزین،  تفاوت قیمت و سیستم حمل و نقل بنزین شرایط دیگری را در نظر گرفت.»

انتهای پیام