عملکرد رسانه‌های داخلی در ماجرای آبان 98 چگونه بود؟

مدیرمسوول روزنامه‌ی شرق می‌گوید: رسانه‌های داخلی نسبت به فضایی که در اختیار داشتند حوادث بعد از گرانی بنزین را پوشش دادند؛ متاسفانه بعد از گرانی بنزین حجم خشونت بالا بود و بخشی از معترضین با نیروها درگیر می‌شدند. بخشی از مردم اعتراض به حقی داشتند و مشکلات خودشان را به گوش مسوولان رساندند و به همین دلیل پوشش این اخبار برای رسانه‌ها با توجه به اینکه اینترنت جهانی در کشور هم قطع بود سخت شده بود و در کل معدل پوشش خبری این اخبار قابل دفاع است.

مدیرمسوول و سردبیر سایت الف هم درباره‌ی عملکرد رساه‌ها رد حوادث آبان 98 می‌گوید: «یکی از محورهای اصلی عدم پوشش خبری مساله‌ی غافلگیری بود. چرا که حدود 8 ساعت قبل از اعلام رسمی سهمیه‌بندی بنزین، به رسانه‌ها اطلاع داده شد اما دستور دادند که خبری درباره‌ی این موضوع منتشر نشود.»

روز پنج‌شنبه 24 آبان، ساعت 12 شب قیمت بنزین در جلسه‌ای که در شورای هماهنگی اقتصادی سران سه قوه تشکیل شد، افزایش یافت و باعث شکل گیری اعتراضاتی توسط مردم در بسیاری از نقاط کشور شد. به‌طوری که تعداد نامشخصی از مردم و نیروهای نظامی در این درگیری‌ها کشته شدند و بخشی از اموال عمومی و شخصی از بین رفتند یا غارت شدند. در همین زمان از روز 25 آبان اینترنت سراسری کشور به دستور شورای عالی امنیت و به دلیل آنچه ملاحظات امنیتی خوانده شد، قطع شد.

در این بین برخی در شبکه‌های اجتماعی انتقاداتی به عملکرد رسانه‌های داخلی برای پوشش اخبار مربوط به اعتراضات طرح کردند. البته چندی از رسانه‌های کشور مثل خبرگزاری فارس و صداوسیما که با اقدامات دولت زوایه دارد، در همان اولین روزها، اعتراضات مردم به افزایش قیمت بنزین را در بعضی از نقاط کشور از منظر انتقاد به دولت، پوششی نسبی دادند. اما آیا عملکرد رسانه‌ها در اتفاقات اخیر قابل قبول بود؟ انتقادات تا چه اندازه وارد است؟

گفت‌وگوی انصاف نیوز با مهدی رحمانیان مدیر مسوول روزنامه شرق و بیژن مقدم، مدیرمسوول و سردبیر سایت الف را در ادامه می‌خوانید:

مهدی رحمانیان: معدل پوشش خبری حوادث اخیر  قابل دفاع است

مهدی رحمانیان در ارزیابی خود از پوشش اعتراضات 98 در رسانه‌های داخلی به انصاف نیوز گفت: رسانه‌ها به نسبت فضایی که در اختیار داشتند و سقف پروازی که بود، حوادث را پوشش دادند. و البته انقدر اتفاقات عجیب غریب افتاد  تفکیک سخت معترضین از اغتشاشگران سخت شده بود. و متاسفانه در حوادث اخیر ما شاهد حجم زیادی از خشونت بودیم و برخی از این معترضین با نیروهای نظامی درگیر می‌شدند. آتش زدن و غارت اموال عمومی و شخصی کار را سخت کرده بود و به هیچ وجه هم قابل دفاع نیست. اعتراض معترضین کاملا به حق بود و خواسته‌ای از مسئولین داشتند و آن را تحت‌الشعاع قرار داد و به همین دلیل پوشش این حوادث، کار را برای رسانه‌ها سخت کرده بود و باعث شده بود که پوشش مناسبی آنچنانی ندادند.  بعضی از رسانه‌ها تا حدودی اینترنت داشتند ولی در حقیقت چون  اینترنت جهانی قطع شده بود کار اطلاع رسانی را سخت کرد. و من فکر می‌کنم معدل پوشش رسانه‌های  ما قابل دفاع است.

مدیرمسوول روزنامه‌ی شرق در پاسخ به اینکه آیا رسانه‌ها تصویر صحیحی از حوادث را در بین افکار عمومی منتشر کردند گفت: مسئله فقط مسئله رسانه‌ها نیست چون رسانه‌ها در حقیقت توزیع کننده این آگاهی‌ها و اطلاعات هستند، به دلیل مغشوش بودن فضا و اطلاعاتی که وجود داشت رسانه‌ها خیلی نمی‌توانستند تصویر دقیق و واقع‌بینانه‌ای ارائه بدهند. دومین دلیل هم نبود رسانه در میدان است. رسانه‌ها امروز به پشت میز نشستن عادت کردند و اینکه خبرها را از اینترنت درمی‌آورند و یک دلیل دیگر هم نبود خبرنگار در صحنه حادثه است که به معنای دقیق کلمه اطلاع‌رسانی درستی انجام نشد.

رحمانیان در پاسخ به اینکه ضعف پوشش رسانه‌ای چقدر به کار حرفه‌ای و چقدر به سانسور بستگی داشت گفت: «50 درصد به رسانه‌ها و 50 درصد هم به فضا ارتباط دارد. چون خود رسانه‌ها و خبرنگارها در این سال‌ها تمرین درستی نداشتند و عادت داشتند از پشت میز گزارش بنویسند و منتشر کنند، این موضوع به ضعف رسانه‌ها برمی‌گردد. بخش دوم هم طبیعتا به طور کلی به دولت مربوط می‌شود. یکی قطعی اینترنت، دیگری سختی حضور خبرنگار در محل حادثه؛ اینجور مواقع خبرنگاران باید کارت داشته باشند و از نزدیک حوادث را ببینند و بتوانند تحلیل درستی از حادثه داشته باشند تا اطلاع‌رسانی نزدیک به واقعیت را بنویسند.»

بیژن مقدم: غافلگیری، تاخیر در اطلاع رسانی و ملاحظات امنیتی

بیژن مقدم مدیرمسوول سایت الف در توضیح ارزیابی خود از نحوه‌ی پوشش خبری رسانه‌ها بعد از گران شدن بنزین و اعتراضات پس از آن، به انصاف نیوز گفت: اگر بخواهیم پوشش رسانه‌ها از این حادثه را تحلیل کنیم یکی از محورها، غافلگیری است. یعنی رسانه‌ها‌ی داخلی نسبت به اصل تصمیم کاملا بی‌اطلاع بودند. و بر اساس واقعیت حدود 8 ساعت قبل از اعلام سهمیه‌بندی بنزین و افزایش قیمت آن  از رسانه‌ها دعوت شد و به آن‌ها گفته شد قرار است از ساعت 12 شب قیمت بنزین افزایش پیدا کند و ضمن اینکه هیچ خبری هم منتشر نشود. بنابراین رسانه از این جهت هیچ فرصتی براینکه کاری انجام بده نداشته و از او خواسته بود هیچ اطلاع رسانی نکند.

همچنین او افزود: در مورد آثار بعدی از عدم اطلاع رسانی هم باید به حساب غافلگیری گذاشت. وقتی آقای روحانی می‌گوید من هم خبر نداشتم باید از کسانی که اطلاع بیشتری داشتند توضیح بخواهیم که آیا به اتفاقات بعدی اطلاعات کافی داشتند یا نداشتند؟ یا اینکه برآورد دقیقی از موضوع داشتند یا نداشتد؟  بخش دوم یک نوع تاخیری در اطلاع رسانی رسانه‌های ما وجود دارد. و این تاخیر نسبت به گذشته خیلی طولانی نیست. یعنی نسبت به اتفاقات گذشته سرعت عمل بیشتری نشان داده شد البته مربوط به همه رسانه‌ها نیست.به طوری که اولین خبرها بعد از این حوادث را صداوسیما در عصر روز شنبه در قالب یک فیلم که حدود یک ربع روایت از تخریب‌ها بود پخش کرد.

مقدم همچنین گفت فاز سوم پوشش حوادث گرانی بنزین را ملاحظات امنیتی دانست. خوب به طور کلی رسانه‌ها با درک ملاحظات امنیتی برای این شرایط خاص سعی می‌کردند ترکیبی از کار اطلاع رسانی و ملاحظات امنیتی داشته باشند.

مدیرمسئول سایت الف درباره اینکه آیا رسانه‌ها  تصویر صحیحی از حوادث در بین افکار عمومی ارائه دادند گفت: در حال حاضر قضاوت خیلی سخت است. چون منابع رسانه‌ای هم متکثر و هم متعدد است و روایت‌ها هم متفاوت است. وقتی هم روایت‌ها متفاوت باشد نمی‌توانیم به یک قضاوت دقیقی برسیم و هیچ وقت هم جنبه روشنی ندارد.  بنابراین نمی‌توانیم بگوییم آنچه در تلویزیون ما نشان داده شد توانست نظر اغنایی خیلی خوبی در میان مردم  بگذارد یا آنچه در رسانه‌های بیگانه گفته شد توانست ذهن مردم را به طور کامل تخریب کند. و به نظر من هیچکدام از این دو اتفاق قابل پذیرش نیست. ترکیبی از همینهاست و اضافه ابهامات موجودی که وجود دارد و نیازمند روشنگری و پاسخ‌ها دقیق است که این هم به نظر من همچنان زمانبر است.

مقدم درباره اینکه ضعف اطلاع رسانی چقدر به سانسور و چقدر به کار حرفه‌ای بستگی دارد گفت: مسئله سانسور خیلی در این بحث موضوعیت ندارد و طبق صحبت‌های قبلی، بخشی به دلیل ملاحظات امنیتی است. در حالت کلی رسانه‌ها نگرانند. به این دلیل نگران هستند که هر حرکتی انجام دهند به شعله‌ور شدن اعتراضات کمک می‌کنند یا به کم شدن آن. وگرنه کسی بالاسر رسانه نیست که این حرف‌ها را بزن یا نزن. ضمن اینکه خیلی از رسانه‌ها اطلاعات دقیقی از صحنه اعتراضات را ندارند. چرا که اطلاعات صحنه اطلاعات دقیقی از آن ساعت و لحظه حساس نیست. مثال بزنم این فیلمی که پخش شده برای 5 سال قبل پیش، 6 سال قبل، 10 سال قبل یا برای همین امروز است و ما موارد مشابه اینچنینی هم داریم. و چون روایات متفاوت است و منابع متکثر هستند و رسانه در خیلی از جاها حضور ندارد و به همین دلیل در این صحنه‌ها که خبرنگار رسانه حضور نداشته چه طور می‌توانند روایت دقیق ارائه بدهند.

انتهای پیام