بررسی یک پیشنهاد برای آموزش زبان مادری

معصومه رشیدیان، انصاف نیوز: آیا می‌توان طبق پیشنهاد مسعود پزشکیان، زبان مادری در مناطق ایران را مثل دروس انگلیسی یا عربی، در مدارس این مناطق تدریس کرد؟ این سوالی است که علاوه بر مرتضی حاجی -وزیر اسبق آموزش و پرورش- و میرحمایت میرزاده -سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس- که به آن پاسخ داده‌اند، مسعود پزشکیان نیز این پیشنهاد را در گفت‌وگو با انصاف نیوز بیشتر باز کرده است که در ادامه می‌خوانید:

پزشکیان: چرا راهی را نمی‌رویم که بهانه را از تندروها بگیریم؟

مسعود پزشکیان در توضیح این پیشنهاد خود به انصاف نیوز گفت: آنچه که مشخص است اجرای قانون اساسی است؛ یعنی اگر دولت‌مردان و سیاستگذاران ما قانون اساسی را همانگونه که طرح شده اجرا می‌کردند، قومیت‌ها خودبخود وفاق و انسجام کشوری را افزایش می‌دادند. اینکه ما بیاییم کاملا با نوشتن و اسم گذاشتن و یاد گرفتن زبان‌های مختلفی که در کشورمان وجود دارد مخالفت کنیم، و از آن طرف زبان انگلیسی و فرانسه و آلمانی را براحتی آموزش دهیم تناقضی غیرقابل قبول است. در نتیجه سیاست‌هایی آشکار و پنهان وجود دارد که نوشته شده نیستند و رویه‌ای ایجاد کرده که قومیت‌ها نمی‌توانند آنگونه که باید به زبان خود کار کنند و بنویسند و یاد بگیرند.

بحث ما این است که قانون اساسی را اجرا کنند؛ حداقل پیشنهاد آموزش زبان مادری مثل زبان‌های انگلیسی و عربی که در مدارس آموزش داده می‌شود را اجرایی کنند. این کار سختی نیست و به جایی هم برنمی‌خورد، وفاق ملی را هم تاحدودی افزایش می‌دهد.

او اضافه کرد: خودمان داریم فرار می‌کنیم، می‌خواهیم هویت‌مان را پنهان کنیم؛ در نتیجه عده‌ای با تندروی و انکار کشورمان، ایرانمان با این قضیه برخورد می‌کنند. این بد است؛ چرا راهی را نمی‌رویم که بهانه را از کسانی که تندروی می‌کنند بگیریم.

این مساله در قانون اساسی حل شده است اما اجرا نمی‌کنند؛ آموزش و پرورش اجرایی نکرده. طبق قانون الان باید در هر منطقه‌ای در مدارس به اختیار خود آموزش زبان می‌دادند و مثلا کردی و ترکی و عربی یاد می‌گرفتند.

پزشکیان در پاسخ به اینکه آیا مجلس مذاکره‌ای با آموزش و پرورش داشته است، گفت: بارها با وزرا، چه وزیر فعلی و چه قبلی صحبت کرده‌ایم و وعده‌هایی گرفته‌ایم، اما وقت اجرا اتفاقی نیفتاده. وقتی با آنها حرف می‌زنیم می‌گویند که منعی وجود ندارد ولی وقتی واقعیت را نگاه می‌کنید، غیر از حرف‌هایی است که زده می‌شود. در قرآن آمده که «أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ» چرا حرفی را می‌زنید که عمل نمی‌کنید؟

قانون را اجرا کنید. ما معتقدیم قانون اگر اجرا شود وفاق ملی بیشتر افزایش پیدا خواهد کرد.

مرتضی حاجی: بعنوان آموزش فوق برنامه قابل اجراست

اما مرتضی حاجی این پیشنهاد را با شروطی عملی می‌داند و به انصاف نیوز می‌گوید: آنچه که آقای پزشکیان فرمودند قابل عمل نیست، به این خاطر که آن زبان خارجی است که این حالت را پیدا می‌کند، زبان انگلیسی فرانسه یا هر زبان دیگری؛ در حالیکه نکته‌ای که در کشور ما هست، زبان خارجی نیست، زبانی است متعلق به خود ایران که منطقه‌ای از کشور ما به این زبان صحبت می‌کنند. این مشمول آن نظری که ایشان برای آموزش زبان خارجی داده است نمی‌شود و آن قواعد هم بر آن حاکم نخواهد بود.

البته اینکه ساکنین مناطق مختلف علاقمندند به زبان محلی خود آموزش ببینند، این موضوع در قانون اساسی ما حکمی دارد، آن حکم این است که کتب و منابع درسی همه به زبان فارسی باشد؛ زبان‌های محلی قابل آموزش است اما نه بعنوان اینکه منابع درسی با آن زبان محلی نوشته شده باشد. فارسی زبان ملی ماست و طبیعتا آنچه جنبه‌ی ملی پیدا می‌کند به زبان فارسی خواهد بود؛ اما قانون اساسی اجازه داده است که زبان‌های محلی در فعالیت‌های فوق برنامه و برنامه‌های دیگری جدا از آموزش‌های منابع اصلی درسی آموزش داده شود و از این جهت هیچ مشکلی نیست. یعنی می‌شود در همه‌ی مدارس، در نقاط مختلف کشور زبان محلی را آموزش داد، اما نمی‌شود زبان اصلی را –که فارسی است- کنار گذاشت و آموزش متون اصلی فارسی را به زبان غیرفارسی ارائه کرد.

قانون اساسی می‌گوید که کتب درسی باید به زبان فارسی باشد. بنابراین بعنوان آموزش فوق برنامه اگر که محتوای درسی تولید شود قابل اجرا است. برداشت من از قانون اساسی این است که نمی‌شود متون اصلی درسی را به زبانی غیرفارسی ارائه کرد، اما می‌توان زبان‌های محلی را در مدارس آموزش داد بدون اینکه مزاحمتی برای آموزش‌های اصلی به زبان فارسی داشته باشد.

میرزاده: وزارت آموزش و پرورش باید تصمیم بگیرد

میرحمایت میرزاده، عضو کمیسیون آموزش مجلس، درباره‌ی آموزش به زبان مادری و مسیری که طی شده است و موانع به انصاف نیوز گفت: برای اجرای اصل 15 قانون اساسی هیچ منع قانونی در کشور وجود ندارد؛ عزم و اراده می‌خواهد. هم از آموزش و پرورش و هم وزارت علوم انتظار می‌رود این قانون را اجرا کنند.

نکته‌ی بعدی اینکه در کمیسیون آموزش تا این لحظه غیر از یکبار که محتوایی به زبان آذری در پنج جلد به ما واصل شده بود بعنوان «آنادیلی، زبان مادری»، چیزی به ما نرسیده است؛ ما آن را بررسی کرده و به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش دادیم که در مرحله‌ی بحث کارشناسی این محتوایی است که پیشنهاد داده شده است.

بنابراین برای تک تک قومیت‌هایی که در کشور ما هستند، صاحب نظرانی که در حوزه‌ی آموزش و پرورش و آموزش عالی فعال هستند، محتوایی که تهیه کرده‌اند باید به سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی داده شود و آنها این محتوا را بحث و بررسی کنند.

تنها چیزی که هست این است که چون نظام آموزشی ما متمرکز است و شروع و پایان سال تحصیلی و محتوای آموزشی مشخص است، بحث این است که اگر، چه برای زبان آذری و چه زبان‌های دیگر، محتوایی باشد، این محتوا در چه روز و ساعتی باید تدریس شود؟ کدام ساعت را حذف کنیم و این را جایگزین کنیم؟ یا اصلا نه! بچه‌های دوزبانه ساعت دیگری را برای حضور در مدرسه داشته باشند.

یعنی عملا حتی فرض کنیم که محتوا هم به زبان کردی، بلوچی، ترکی آماده شد، در مهرماه هم بخواهیم اجرا کنیم؛ اما اجرا کردن یعنی چه؟ سیستم متمرکز ما به شکلی است که باید تمامی ابعادش بررسی شود تا کار کارشناسی اساسی صورت گیرد. این هم کاری نیست که مجلس بخواهد به آن ورود پیدا کند؛ کار خود وزارت آموزش پرورش است. باید تصمیم بگیرد که آیا موضوع را استانی کنند و به هر استان اختیارات لازم را بدهند تا کلا محتویات و برنامه‌های آموزشی را آنها تهیه کنند و در قالب آن همین زبان مادری باشد. یا اینکه نه! نمی‌شود گفت هم ریاضی هم علوم و شیمی و فیزیک و درس‌های دیگر، متمرکز در کشور باشد و زبان مادری هم باشد و آن را هم بخواهند اجرا کنند بگویند بچه‌های فلان استان دوساعت بعد از ظهر بیایند، یا صبح فلان درس را حذف کنیم و به جایش این درس باشد.

اینها مسایلی است که در تمام این سال‌ها رویش کار نشده و همه فقط می‌گویند «انجام بگیرد! خوب است!» بنابراین منع قانونی برای تدریس وجود ندارد، نیازی به ورود مجلس هم نیست، فقط عزم و اراده‌ای در وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم لازم است که هماهنگ شوند و ببینیم که آیا تا زمانی که سیستم آموزشی به این صورت متمرکز باشد می‌توان طرح را اجرا کرد؟ آیا باید غیر متمرکز شود و اختیارات لازم در تمام حوزه‌های تهیه‌ی محتوای آموزشی به استان‌ها دهیم و آنها براساس مقتضیات خود این کار را انجام دهند؟

انتهای پیام