شاعر افغان: کانون زبان فارسی تنها افغانستان نبود

بی‌بی‌سی فارسی در گزارشی درباره‌ی واکنش‌ها به اظهارات اشرف غنی نسبت به زبان فارسی نوشت:

اظهارات چند روز پیش اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان در مورد خاستگاه زبان فارسی دری واکنش‌های شماری از زبان‌شناسان و کاربران شبکه‌های اجتماعی افغان و ایرانی را به دنبال داشته است.

آقای غنی که اخیرا در سخنرانی موسوم به ‘گفتمان تاریخ، فرهنگ و هویت ملی’ با دانشجویان در ارگ ریاست جمهوری صحبت می‌کرد، در بخشی از صحبت‌هایش به اهمیت زبان‌های مروج در افغانستان پرداخت و افغانستان را مهد زبان فارسی دری خواند و به نوعی ایرانیان را به ‘دزدی’ این زبان متهم کرد.

او گفت: “افغانستان مهد زبان دری (فارسی) است. ایران پهلوی زبان بود که ما کل ادبیات زبان دری را انکشاف دادیم. حالا می‌آیند و می‌گویند ایران شرقی. ای برادر دزدی هم حد دارد.”

دری نام دیگر زبان فارسی است که در قانون اساسی افغانستان در کنار زبان پشتو یکی از دو زبان رسمی این کشور است.

شماری از کاربران افغان با تاکید بر اینکه زبان فارسی‌ دری زبان مشترک کشورهای افغانستان، ایران و تاجیکستان است، اظهارات آقای غنی در مورد “دزدی زبان فارسی از سوی ایرانی‌ها” را “نادرست” خوانده و گفته‌اند استفاده از اصطلاح “دزدی” در این مورد “در شان رئیس جمهوری افغانستان” نیست.

اسماعیل حسن‌پور، یکی از این کاربران نوشته: “زمین‌دزدی شنیده بودیم ولی تا حالا زبان‌دزدی نشنیده بودم.”

شماری از کاربران افغان هم از اظهارات آقای غنی دفاع کرده و آن را اقدامی در راستای حفظ ارزش‌های تاریخی و فرهنگی افغانستان خوانده‌اند. اجمل محب، یکی از این کاربران نوشته که “براساس واقعیت‌های تاریخی افغانستان زادگاه زبان پارسی دری است.”

شماری از کاربران ایرانی هم از آقای غنی انتقاد کرده و آن را ناشی از “بی‌تفاوتی مسئولان ایرانی” خوانده‌اند. نادر پاشا یکی از این کاربران نوشته “مسئولان ما که خواب باشند، یکی شاعر ما را به اسم خودش ثبت می‌کند، یکی سازمان را و یکی هم خاکمان را.”

در این میان واکنش کاظم کاظمی، شاعر و نویسنده افغان مقیم مشهد و عضو علمی برون‌مرزی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ایران بیشتر مورد توجه قرار گرفت.

بی‌بی‌سی فارسی به سراغ آقای کاظمی رفت و دیدگاه او را در مورد اظهارات آقای غنی پرسید. آقای کاظمی گفت که نیمی از صحبت آقای غنی درست است و نیمی دیگر آن دقیق نیست.

او گفت: “اینکه افغانستان مهد زبان فارسی دری است درست است. البته من با به کار بردن دری به تنهایی موافق نیستم. بلکه در موقعی که مخصوصا با همزبانان دیگر صحبت می‌کنیم، باید نام مشترکی که آن‌ها هم به کار می‌برند، را به کار ببریم. یا می‌گوییم فارسی، یا فارسی دری.”

آقای کاظمی افزود: “قسمتی که آقای غنی گفتند افغانستان مهد و کانون زبان فارسی دری است، به این معنی که این زبان در افغانستان ریشه بسیار کهن و قدیمی دارد درست است. منتها اگر از این منظر این را معنی کنیم که این زبان منحصر به افغانستان است و دیگران در این زبان حقی ندارند به هیچ وجه دقیق و درست نیست. به این دلیل که کانون زبان فارسی تنها افغانستان نبوده، بلکه این زبان در خراسان بالیده که فقط بخشی از آن در افغانستان است.”

کاظم کاظمی گفت: “مسئله دیگر اینکه کانون چیزی بودن به معنی اینکه انسان برای همیشه صاحب حق باشد، در مورد زبان و پدیده‌های فرهنگی دقیق نیست. بسیاری‌ها در هندوستان، پاکستان و حتی چین و آسیای صغیر به زبان فارسی صحبت می‌کنند و آثار بسیار ارزشمندی تولید کرده‌اند. هر کسی در هر جایی از قلمرو زبان فارسی که به زبان فارسی صحبت می‌کند، می‌تواند یکی از صاحبان این زبان باشد. انحصار زبان درست و دقیق نیست.”

به گفته آقای کاظمی: “معمولا کسانی شایستگی انتصاب به یک زبان را بیشتر دارند که برای آن زبان بیشتر کار کرده‌اند و آن زبان را بیشتر گسترش می‌دهند و به آن زبان آثار علمی و ادبی ایجاد می‌کنند. بسیاری از سخنوران در جاهایی دیگر کارهایی را در این زبان انجام دادند، بسیار با عظمت که در ایران و افغانستان کسی انجام نداده است.”

او می‌گوید: “در عصر حاضر هم حقیقت این است که در ایران زمانی‌که مردم ایران و افغانستان جدا بودند، هم مردم ایران آثار بیشتری در این زبان تولید کردند، هم از لحاظ ادبیات شعر و داستانی، متون پژوهشی، کتاب‌های تاریخ زبان فارسی و هم از لحاظ کارهایی که برای زبان فارسی انجام شده است.”

او گفت: “همچنین فرهنگ‌های فارسی بسیار بزرگ در ایران ایجاد شده. فرهنگ معین، لغت‌نامه که زمینه نوشتن یک نمونه شبیه آن را در افغانستان دولت مردان فراهم نکردند. وقتی دولتمردان عملا در زمینه زبان فارسی کم کاری کردند، به نظر من درست نیست که خودشان را وارث این زبان هم بدانند.”

آقای کاظمی افزود: “اما در این اواخر صحبت‌های خوبی از طرف آقای غنی در مورد زبان فارسی شنیده‌ایم. اینکه ایشان بعضی تحقیقات و پژوهش‌های ادبی را که در این زبان نوشته شده به آن اشاره کردند و بعضی از کتاب‌هایی که در ایران نوشته شده را در صحبت هایشان معرفی کردند. اینکه به سهم ایران در این زبان مشترک اشاره کرده‌اند کارسازتر بوده است.”

انتهای پیام