راه‌های مقابله با تحریم‌های ضدحقوق بشری علیه ایران

نسترن فرخه، انصاف نیوز: عماد الدین باقی می‌گوید: «نهادهای حقوق بشری از یک جهت در ایران و سایر کشورها وضعیت مشابه دارند که نظراتشان ضمانت اجرا ندارد با این تفاوت که در ایران اساساً صدای آنها شنیده نمی‌شود و اجازه‌ی داشتن تشکل‌های رسمی و قدرتمند به آنها داده نمی‌شود اما در کشورهای غربی، این گروه‌ها اجازه دارند سازمان‌های مستقل و قدرتمند داشته باشند و هم صدایشان شنیده می‌شود و مطبوعات با آنها همکاری می‌کنند.»

تحریم‌های آمریکا علیه ایران نه تنها در حوزه‌ی درمان و پزشکی که منجر به فوت چندین هزار بیمار شد بلکه در حوزه‌ی هواپیمایی هم جان مردم را نشانه گرفته است، تنها در ماه بهمن دو هواپیمای مسافری به دلیل مشکل نقص فنی از باند خارج شدند، نقص فنی که یکی از دلایل اصلی آن بسته بودن مسیر واردات قطعات هواپیمایی به داخل کشور است و این مساله تاثیر مستقیم بر جان مسافران هوایی کشور خواهد داشت. با این وجود باید دید واکنش فعالین حقوق بشر جهان در برابر چنین تحریم‌هایی چیست؛ باقی فعال حقوق بشر در گفت‌و گو با انصاف نیوز بر این باور است که «نهادهای حقوق بشری که بین‌المللی هستند در مورد این تحریم‌ها بارها و بارها اعتراض کرده‌اند و تحریم‌های دارویی و غذایی را ناقض حقوق بشر دانسته‌اند اما این نهادها قدرت اجرایی ندارند و اعتراض‌شان هم فاقد ضمانت اجرایی است.» او همچنین می‌گوید

حمزه غالبی، فعال سیاسی ساکن خارج از ایران نیز درباره‌ی پتانسیل ایرانیان خارج از کشور برای دفاع از منافع ملی و مقابله با تحریم‌های ضدحقوق بشری، توضیحاتی داده است.

متن کامل گفت‌وگو با عمادالدین باقی و حمزه غالبی را در ادامه بخوانید:

باقی: اعتراض نهادهای حقوق بشری فاقد ضمانت اجرایی است

انصاف نیوز: قوانین بین‌الملل در مورد چنین تحریم‌ها و اثر تحریم‌ها چه می‌گویند؟

عمادالدین باقی: وقتی دولت‌ها ، بطور جداگانه یا جمعی، مجازات‌های اقتصادی یا سیاسی را بدون هیچ گونه شکایتی از سوی سایر کشورها، وضع می‌کنند، این نوعی وادار کردن یک کشور به انطباق با هنجارهای خارج از مکانیسم‌های شناخته شده و نوعی مداخله در سیستم سازمان ملل یا معاهدات جهانی پیش بینی شده است. فقط در مواردی که مجمع عمومی سازمان ملل نقض یک قاعده امره بین المللی را با اکثریت آرا تشخیص دهد و مراحل قانونی دیگر آن طی شود می‌توان تحریمی بین‌المللی را اعمال کرد، برای مثال منع تبعیض نژادی منظم یک تعهدی است که به همه‌ی کشورها اجازه می‌دهد تا مجازات‌ها را علیه مرتکبین تبعیض نژادی وضع کنند تا یک کشور غیر سازگار را با هنجارها مطابقت دهند.

درباره آفریقای جنوبی این اتفاق افتاد، سازمان ملل در فاصله سال 1950 تا سال 1961 قطعنامه‌هایی را صادر کرد که سیاست جدایی نژادی را محکوم می‌کرد. مجمع عمومی درخواست کرد که اعضا تحریم‌هایی را برای تحقق آن اعمال کنند. کنار گذاشتن آپارتاید از طریق تشدید فشارهای دیپلماتیک، و تحریم تجارت و روابط حمل و نقل، کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل هم خواستار اعمال تحریم‌های سیاسی و اقتصادی برای مجبور کردن آفریقای جنوبی به هماهنگی با هنجار منع تبعیض نژادی سیستماتیک شد.

اما تحریم‌های کنونی آمریکا اولا یک‌جانبه است و ثانیا اگر هم یک کشور بتواند از نظر قانونی به تنهایی کشور دیگری را تحریم کند، هیچ قانونی اجازه نمی‌دهد تحت هیچ شرایطی دارو و غذا و نیازهای حیاتی تحریم شوند.

نهادهای حقوق بشری بین‌الملل در این مورد چه وظیفه‌ای دارند و آیا کاری انجام می‌دهند؟

بعضی از نهادهای خرد به اسم حقوق بشر وجود دارد که بیشتر گروه سیاسی هستند که زیرعنوان حقوق بشر فعالیت می‌کنند و اینها ملاک نیستند، اما نهادهای حقوق بشری که بین‌المللی هستند در مورد این تحریم‌ها بارها و بارها اعتراض کرده‌اند و تحریم‌های دارویی و غذایی را ناقض حقوق بشر دانسته‌اند اما این نهادها قدرت اجرایی ندارند و اعتراض‌شان هم فاقد ضمانت اجرایی است. پشتوانه‌ی آنها بیشتر جامعه‌ی مدنی است. نهادهای حقوق بشری از یک جهت در ایران و سایر کشورها وضعیت مشابه دارند که نظرات‌شان ضمانت اجرا ندارد با این تفاوت که در ایران اساساً صدای آنها شنیده نمی‌شود و اجازه‌ی داشتن تشکل‌های رسمی و قدرتمند به آنها داده نمی‌شود اما در کشورهای غربی، این گروه‌ها هم اجازه دارند سازمان‌های مستقل و قدرتمند داشته باشند، هم صدایشان شنیده می‌شود و هم مطبوعات با آنها همکاری می‌کنند اما دولت‌ها و حکومت‌ها هرجا که به مصلحت منافع خودشان ندیدند به آن اعتنایی نمی‌کنند. گاهی پیش آمده است که نهادهای حقوق بشری از طریق بسیج افکار عمومی و جامعه مدنی توانسته‌اند خواسته‌های خود را به ساختار قدرت تحمیل کنند.

کشور تحریم شده، ایران در برابر چنین تاثیرات تحریم می‌تواند شکایت تاثیر گذار داشته باشد؟

بله؛ امکان شکایت وجود دارد اما وقتی در خارج از کشور هیچ جایی برای دفاع نمی‌گذارد و رفتارهایش در حوزه سیاست خارجی و در حوزه حقوق بشری داخلی نمی‌گذارد حداقل اعتبار لازم برای این کار تدارک شود و در ایران فعالان و نهادهای حقوقی را از حیز انتفاع ساقط می‌کند قدرت و پشتوانه علمی و حقوقی لازم برای این اقدام را از دست می دهد.

ایرانیان خارج از کشور و تحریم‌ها

حمزه غالبی، فعال سیاسی ساکن خارج از ایران در پاسخ به این پرسش انصاف نیوز که «آیا افراد سرشناس و یا معمولی ایرانی که در خارج کشور زندگی می‌کنند، برای تاثیر گذاری در فشار تحریم‌ها و مطالبه بر کاهش آن کاری می‌توانند انجام دهند؟»، گفت: حتما می شود تاثیرگذار بود. اما چند پیچیدگی وجود دارد. مردم عادی برای تاثیرگذاری باید روی افکار عمومی غرب اثر بگذارند. اما نکته این است که در کشوری مثل امریکا گرایش جدی ضدایرانی در جامعه وجود دارد و گفتن مشکلات مردم ایران الزاما همه را متاثر نمی‌کند. از طرفی هم برای سیاستمدار آمریکایی، وجود مشکلات در ایران در واقع سند موفقیت تحریم‌هاست. یعنی اینگونه نیست که شما بروید نشان دهید تحریم‌ها معیشت مردم را بهم ریخته، آنها را در عزم‌شان سست کند. بلکه این را به عنوان گواهی بر موثر بودن تحریم اقتصادی در دعواهای داخلی استفاده خواهند کرد. برای آدم‌هایی هم که بتوانند در سطح بالا و سیاستگذاری برای منافع ملی در غرب لابی کنند هم سازماندهی و امکانات بیشتری لازم است که جامعه‌ی ایرانی از آن بی‌بهره است.

او در پاسخ به اینکه «آیا در کنار هم پتانسیلی برای تاثیر گذاری دارند؟»، گفت: پتانسیل در کوتاه مدت نه؛ ولی در آینده در صورت نهادی شدن عزم دفاع از منافع ایرانیان ممکن است بتواند محل تاثیر شود.

این تحلیلگر سیاسی درباره‌ی اینکه آیا اراده‌ای در میان ایرانیان خارج از کشور در این مورد وجود دارد یا نه و بیشتر در کدام قشر، گفت: تمایل جدی وجود دارد. فریب اقلیت پر سروصدای اپوزیسیون وابسته را نخورید؛ اکثریت ایرانیان خارج از کشور به کشورشان علاقمند هستند. ابتکار عمل‌هایی هم در گوشه و کنار در حال شکل گرفتن است. مخصوصا ایرانی‌های نسل دوم که خیلی درگیر حب و بغض‌های سیاست داخلی نیستند، اما عاشق ایران هستند. زیاد هم هستند. هم آدم‌های موثری هستند و هم معمولا هویت ایرانی و علاقه‌ی جدی به ایران دارند. اینها در آینده منبع جدی دفاع از منافع ملی ایران خواهند بود.

غالبی در پایان گفت: نقطه ضعف مهم این است که طی سال‌ها نهادی ساخته نشده است که این استعداد عالی پراکنده را کنار هم بیاورد. کاری زمان‌بر است و حساس. تاسیس نهادی که پیگیری منافع کلان ایران و ایرانیان باشد و تنوع گرایش‌های سیاسی و تنوع سبک‌های زندگی مانع نباشد ظرافت بالایی می‌خواهد.

انتهای پیام