قدرتِ صَلاح ، قدرتِ سِلاح | محمد سروش محلاتی

آیت‌الله «محمد سروش محلاتی»، استاد درس خارج فقه حوزه علمیه در کانال تلگرامی خود نوشت:

دولتها برای تلاش در دستیابی به پیشرفته ترین و بیشترین تجهیزات نظامی ، استدلالات مختلفی دارند ، ولی نظریه پردازان اسلامی استدلال دینی هم برای لزوم تامین پیشرفته ترین سلاحها ارائه میکنند . انها به این ایه استناد میکنند که خداوند از مسلمانان خواسته است از همه قدرت و توان خود برای امادگی در برابر دشمنان استفاده کنند : و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه ( سوره انفال ایه ۶۰ )
این استدلال قرانی هر چند واضح و روشن است ، ولی باید توجه داشت که :

۱ . لزوم امادگی در برابر دشمن و تهیه ادوات دفاعی ، یک حکم عقلایی و بلکه فطری است که همه خردمندان عالَم ان را درک میکنند . (المیزان ج ۹ ص ۱۱۵) از این رو ایه قران در این باره جنبه “امضایی” داشته و نباید حکم تاسیسی و تعبدی تلقی شود .

بر اساس این مبنا ، قلمروی این حکم در امادگیهای دفاعی و تجهیرات جنگی “محدود” به تایید و تصویب خردمندان است و از عموم ایه نمیتوان مشروعیت تدارک و تهیه “هر گونه سلاح” و در “هر شرایط” را استفاده کرد حتی اگر عقلا ان را مجاز ندانند .

و از اینجا میتوان به عمق و دقت نظر علامه طباطبایی پی برد که عموم و اطلاق ادله قتال را نفی کرده و شمول ان را نسبت به ادواتِ تخریب حرث و نابودیِ نسل انکار کرده و مفاد انرا تنها در حد استفاده از “وسائل شریفه” که بکارگیرش ضداخلاق نیست پذیرفته است (المیزان ج۴ ص ۱۶۴)

این نظریه در برابر نظریه دیگری است که به استنادعموم ایه، تجهیز و تهیه هر گونه سلاحی و از ان جمله سلاح هسته ای و بمب اتمی را تجویز میکند(دکترابوالقاسم گرجی ایات الاحکام ص۵۶)

۲ . در ایه (واعدوا لهم مااستطعتم من قوه) که دستور به فراهم کردن “قوه” داده شده است ، قوه هر چند ابزار جنگی را شامل میشود ، ولی به ان اختصاص ندارد . “قوه” نیرو و توان است و شامل هر گونه قدرت اجتماعی و اقتصادی و اعتقادی در برابر دشمنان است . حتی در روایات “آراسته بودن ظاهر” هم نوعی “قوه” در برابر دشمن دانسته شده است ( من لایحضره الفقیه ج۱ ص ۱۲۳ قال ع منه الخضاب بالسواد ) و مفسران “اتفاق کلمه” را هم قوه دانسته اند و به گفته شهید سید محمد باقر صدر این “قدرت” ، پیش از هر چیز بُنیه معنوی و امکانات مادی برای تولید ثروت است که برای ایستادگی در برابر دشمن ضروری است (اقتصادنا ص ۶۳۱)

بر این اساس ، اختصاص دادن قدرت ، به قدرت نظامی و ادوات جنگی و یا اویت دادن به ان در تضاد با مفهوم گسترده ایه است و همین توهم اختصاص موجب غفلت از اشکال دیگر قدرت که نقش تعیین کننده تری در پیروزی بر دشمن دارد ، میشود . مگر نه این است که مسلمانان صدر اسلام ، بدلیل برخورداری از پشتوانه استوار اعتقادی بر دشمنان خود چیره میشدند ؟ و مگر انان با افزایش ادوات جنگی از قدرتشان در برابر دشمن کاسته نگردید و در حالیکه در آغاز توانشان ده برابر دشمنان بود ولی با گسترش نیروی نظامی ، ضعیف شده و قدرتشان به یک پنجم کاهش یافت ! (سوره انفال ایه ۶۵) برتراندراسل در کتاب قدرت به برتری این قدرت مسلمانان اعتراف دارد .

بر اساس نگاه فرانظامی به مقوله قدرت جامعه ای میتواند با بهره مندی از قدرت ، دشمن خود را به ترس و وحشت اندازد که نیروهای جوانش از امید ، شهروندانش از رضایت ، تجارتش از رونق ، دانشگاهش از نشاط ، عدلیه اش از عدالت و رهبرانش از محبوبیت برخوردار باشد . با این نگاه تلاش برای گسترش رفاه و جلب رضایت مردم و کاهش اختلافات داخلی ، تلاش برای کسب قدرت بیشتر است ولی صرف هزینه های سنگین برای تهیه ابزارهای جنگی در جامعه ی که ناله فقر از هر کوی و برزن بگوش میرسد و پریشانی بر چهره بسیاری از مردم دیده میشود و فساد در ان مشهود است ، در حقیقت افزایش قدرت و به هراس انداختن دشمنان نیست و به( ترهبون به عدو الله و عدوکم ) نمی انجامد .

مولا امیر المومنین باصحاب خود فرمود که سپاهیان شام بر شما غالب میشوند چون”صلاح” در میان آنان و “فساد” در میان شما حاکم است(نهج البلاغه خطبه ۲۵ )
شگفت آور است که رهبری علنا وجود صلاح و سلامت را در بلاد دشمن میپذیرد و به وجود فساد در یاران خود اعتراف میکند و صلاح انان را زمینه دستِ برتر و قدرت بالاترشان اعلام میدارد !!

انتهای پیام