انسان و تخریب طبیعت: از کرونا تا فراکینگ

عبدالله شهبازی، تاریخ‌پژوه در یادداشتی تلگرامی با عنوان «انسان و تخریب طبیعت: از کرونا تا فراکینگ» نوشت:

آمار شیوع کروناویروس در جهان به بیش از یک میلیون بیمار و بیش از ۵۵ هزار متوفی رسیده است. ایالات متحده آمریکا با قریب به ۲۵۰ هزار بیمار در صدر جدول جهانی است و در رتبه‌های بعد ایتالیا و اسپانیا، هر یک با بیش از یکصد هزار بیمار، و آلمان و فرانسه و ایران و بریتانیا جای دارند. بنظر می‌رسد این آغاز راه است و معلوم نیست سرنوشت بشر با کروناویروس به کجا خواهد کشید؛ ویروسی ناشناخته که طبق نظر ویروس‌شناسان به شکل اولیه در خفاش وجود داشت و سپس از طریق مورچه‌خوار پولک‌دار (پَنگولین) به انسان منتقل شد.

برخی محققین بر این نظرند که شیوع انواع ویروس‌های ناشناخته جدید، مانند ابولا و سارس و مرس و اینک کووید- ۱۹ (کروناویروس جدید)، پیامد عملکرد انسان است در تخریب طبیعت، از جمله جنگل‌های انبوه، و خارج کردن موجوداتی چون خفاش از مأوای کهن و طبیعی ایشان. از این منظر، کروناویروس تنها «نوک کوه یخ»ی از بلایای ناشناخته و غیرقابل پیش‌بینی است که پس از این نیز همچنان بشر را به چالش خواهد کشید.

زمانی که نوع جدیدی از استخراج نفت و گاز در جهان، با اتکاء بر فن‌آوری فراکینگ، آغاز شد، بسیاری از متخصصان درباره پیامدهای هولناک آن برای طبیعت هشدار دادند ولی حکومت‌گران و سوداگران اعتنا نکردند. حتی از سال ۲۰۱۰ در جولان اشغالی سکنه شهرک‌های یهودی‌نشین بارها به تظاهرات علیه حفاری شیل در این منطقه از سوی کمپانی آمریکایی جنی انرژی و شعبه اسرائیلی آن، کمپانی اِفِک، دست زدند ولی دولت نتانیاهو بی‌توجه بود.

عملیات استخراج نفت و گاز شیل با فن‌آوری فراکینگ انجام می‌گیرد به معنی حفر چاه‌های عمیق و تزریق پرفشار آب و مواد شیمیایی به درون این چاه‌ها برای گسستن سنگ‌ها و آزاد کردن انرژی فسیلی ذخیره شده در درون آن‌ها. در مه ۲۰۱۷ ترامپ وعده داد که [با اتکاء بر فن‌آوری فراکینگ] آمریکا را از واردات نفت و گاز بی‌نیاز خواهد کرد. بدینسان، سرمایه‌گذاری صدها میلیارد دلاری برای استخراج گاز و نفت شیل آغاز شد و پیش‌بینی شد که به زودی این کشور به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل می‌شود. در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۸ بلومبرگ از «سونامی نفتی» گفت که در اواخر سال ۲۰۱۹ و اوایل سال ۲۰۲۰ فرامی‌رسد و به «بزرگ‌ترین کابوس» برای ۱۵ کشور عضو اوپک و متحدانش از جمله روسیه و مکزیک و قزاقستان بدل می‌شود. در آغاز سال ۲۰۲۰ وعده ترامپ تحقق یافته بنظر می‌رسید. در نوامبر ۲۰۱۹ «واردات خالص» نفت خام آمریکا منفی ۷۷۱ هزار بشکه در روز شد. این تحولی ژئوپلیتیک نیز بنظر می‌رسید زیرا به آمریکا اجازه می‌داد برخلاف دهه‌های گذشته بدون اتکاء بر نفت خاورمیانه سیاست‌های جهانی خود را پیش برد. اینک، با سقوط مدهش قیمت جهانی نفت، روشن شده که نفت خاورمیانه همچنان حرف اول را در بازار جهانی نفت می‌زند و سقوط آن می‌تواند صنعت نوپای نفت و گاز شیل را در آمریکا و بریتانیا و سایر نقاط جهان به سادگی مضمحل کند.

بحران کرونا پیامدهای هولناک تخریب طبیعت را فراروی همگان قرار داد. آیا همانگونه که تخریب جنگل‌ها و دستکاری انسان در حیات وحش به آوارگی جاندارانی چون خفاش انجامیده و آدمیان را در معرض ابتلا به انواع ویروس‌های ناشناخته قرار داده، اقداماتی چون در هم شکستن گسترده لایه‌های درونی زمین با هدف استخراج حریصانه انرژی فسیلی نمی‌تواند به عواقبی بسیار مهلک‌تر بینجامد؟‌

انتهای پیام