متن دقیق فتوای آیت‌الله سیستانی درباره روزه در شرایط کرونا
شفقنا نوشت: آیت الله سیستانی روز شنبه به استفتایی درباره روزه ماه مبارک رمضان در سایه شیوع ویروس کرونا در جهان پاسخ گفتند.
متن استفتا و پاسخ کامل آیت الله سیستانی به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی سیستانی (دام ظله)
سلام علیکم
ماه مبارک رمضان در حالی نزدیک می‌شود که ویروس کرونا همچنان در مناطق مختلف جهان در حال انتشار است. برخی از پزشکان برای کاهش احتمال ابتلا به این ویروس خطرناک، نوشیدن آب را در فاصله‌های نزدیک توصیه می‌کنند؛ زیرا کمبود آب موجب کاهش سیستم ایمنی و دفاعی بدن می‌شود، و در صورت رسیدن ویروس به گلوی خشک، شرایط مساعدی برای انتقال آن به دستگاه تنفسی فراهم می‌شود، در حالی که نوشیدن مکرر مایعات به انتقال ویروس به معده و از بین بردن آن کمک می‌کند.
آیا مطالب ذکرشده موجب می‌شود که امسال روزه ماه رمضان از مسلمانان ساقط شود؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بسم الله الرحمن الرحیم
وجوب روزه ماه مبارک رمضان یک تکلیف فردی است، و هر کس شرایط وجوب روزه را دارا باشد با صرف نظر از وجوب یا عدم وجوب آن بر دیگران، موظف است روزه بگیرد.
بنابراین اگر مسلمانی وارد ماه رمضان آینده شود و ترس آن را داشته باشد که در صورت روزه گرفتن به بیماری کرونا مبتلا خواهد شد هرچند تمام اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی را مراعات کند، نسبت به هر روز که چنین ترسی وجود داشته باشد وجوب روزه از او ساقط می‌گردد و بعدا باید قضا کند، ولی اگر بتواند با مراعات اقدامات احتیاطی احتمال ابتلا به بیماری را کاهش دهد تا آنجا که ازنظر عقلا دیگر چنین احتمالی مورد اعتنا نباشد، و لو به اینکه در خانه بماند و از اختلاط با دیگران در فاصله نزدیک پرهیز کند و از ماسک و دستکش استفاده کند و دست‌هایش را مکرراً ضدعفونی کند، و انجام این کارها او را در مشقت شدید و فوق‌العاده قرار ندهد، در این صورت وجوب روزه از او ساقط نمی‌گردد.
و اما اینکه گفته شد برخی از پزشکان جهت جلوگیری از کاهش آب بدن و خشکی گلو، نوشیدن مکرر آب در فاصله زمانی نزدیک به هم را توصیه می‌کنند، چراکه عارض شدن این دو امر احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش می‌دهد؛ این مطلب ـ بر فرض صحت ـ مانع از وجوب روزه نمی‌شود، مگر برای کسی که پس از رسیدن این مطلب به او بر خود بترسد که اگر روزه بگیرد به این بیماری مبتلا خواهد شد و راهی برای کاهش احتمال ابتلا وجود نداشته باشد به طوری که [عنوان] ترس از بیماری بر او صدق نکند ـ هرچند با ماندن در خانه و به کارگیری سایر اقدامات احتیاطی یادشده ـ و اما افراد دیگر باید روزه بگیرند. و چه بسا ممکن است شخص روزه‌دار پیش از سحر با مصرف سبزیجات و میوه‌های سرشار از آب ـ مانند خیار و هندوانه ـ کاهش آب بدنِ ناشی از روزه‌داری را جبران کند؛ همچنان که می‌تواند با جویدن آدامسِ بدون شکر از خشک شدن گلو جلوگیری کند ـ البته به شرط اینکه ذرات آدامس پس از جدا شدن وارد حلق نشود ـ چراکه جویدن آدامس باعث افزایش ترشح بزاق دهان می‌شود و بلعیدن بزاق دهان در حال روزه بلامانع است.
بنابراین افرادی که می‌توانند کار خود را در ماه رمضان رها کنند و در منزل باقی بمانند و از ابتلا به ویروس در امان باشند، وجوب روزه از آنان ساقط نمی‌شود؛ ولی افرادی که ـ بنا به هر دلیلی ـ نمی‌توانند کار خود را رها کنند اگر به واسطه نخوردن آب در فاصله‌های زمانی نزدیک در روز، ترس از ابتلا به کرونا داشته باشند و راه دیگری برای در امان بودن از آن نداشته باشند، روزه بر آنان واجب نیست، ولی با این وجود مجاز به روزه خواری درملأ عام هم نیستند. بدون شک روزه ماه رمضان یکی از مهم ترین فریضه‌های شرعی است و ترک آن بدون داشتن عذر واقعی جایز نیست، و هر شخص نسبت به وضعیت خود آگاه تر است که آیا عذر واقعی برای ترک روزه دارد یا خیر؟
خلاصه کلام اینکه وجوب روزه در ماه رمضان از کسی ساقط می‌شود که عذر شرعی داشته باشد، مانند بیمار و کسی که به خاطر نصیحت پزشک ـ مثلاً ـ بر خود بترسد که روزه گرفتن موجب ابتلایش به بیماری شود و اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی که او را از ابتلا به بیماری ایمن سازند برایش میسّر نباشد، و در غیر این صورت باید این اقدامات را انجام دهد و مجاز به ترک روزه نیست.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
۱۷/ شعبان/ ۱۴۴۱ هـ
دفتر مرجع عالیقدر آقای سیستانی (مُدّ ظلّه)/نجف اشرف
متن عربی:
بسم الله الرحمن الرحیم
مکتب سماحه المرجع الدینی الأعلى السید علی السیستانی دام ظله
السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته
یقترب شهر رمضان المبارک و فیروس کورونا لا یزال یواصل الانتشار فی مختلف المناطق، وعدد من الأطباء یوصون بشرب الماء فی فترات متقاربه لتقلیل احتمال الاصابه بهذا الفیروس الخطر، لأن قله الماء فی الجسم تقلل من مناعته، وجفاف الحلق لو وصل الیه الفیروس یفسح له المجال للانتقال الى الجهاز التنفسی، فی حین أن شرب الماء یساعد فی نزوله الى المعده والقضاء علیه فیها، فهل یسقط صیام شهر رمضان عن المسلمین فی هذه السنه بهذا السبب؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بسم الله الرحمن الرحیـم
انّ وجوب صیام شهر رمضان تکلیف فردی، فکل شخص توفرت فیه شروط الوجوب لزمه الصیام بغض النظر عن وجوبه على الآخرین أو عدم وجوبه علیهم. فاذا حلّ شهر رمضان القادم على مسلم وخاف من أن یصاب بالکورونا إن صام ولو اتخذ کافه الاجراءات الاحتیاطیه سقط عنه وجوبه بالنسبه الى کل یوم یخشى إن صامه أن یصاب بالمرض ویلزمه قضاؤه. واذا امکنه تضعیف درجه احتمال الاصابه حتى یصبح مما لا یعتد به عند العقلاء ـ ولو من خلال البقاء فی البیت وعدم الاختلاط بالآخرین عن قرب واستخدام الکمامه والکفوف الطبیه ورعایه التعقیم المستمر ونحو ذلک ـ ولم یکن علیه فی ذلک حرج بالغ لا یتحمل عاده لم یسقط عنه وجوب الصیام.
واما ما ذکر من ان بعض الأطباء یوصون بشرب الماء فی فترات متقاربه تفادیاً لقله الماء فی الجسم وجفاف الحلق ــ لانهما یرفعان من احتمال الاصابه بفیروس کورونا ــ فهو ــ إن صحّ عنهم ــ لا یمنع من وجوب الصوم الا بالنسبه الى من بلغه ذلک فخاف من الاصابه بالمرض إن صام ولم یجد طریقاً لتقلیل احتمالها بحیث لا یصدق معه الخوف ـ ولو بالبقاء فی المنزل واتخاذ سائر السبل الاحتیاطیه المتقدمه ـ وأما غیره فلا بد من أن یصوم. علماً انه ربما یمکن تفادی قله الماء فی الجسم فی حال الصیام من خلال أکل الخضروات والفواکه الغنیه بالمیاه کالخیار والبطیخ الاحمر قبل الفجر ،کما یمکن تفادی جفاف الحلق بمضغ العلک الخالی من السکر ــ بشرط عدم تفتت اجزائه فی الفم ونزوله الى الجوف ــ فان مضغ العلک یؤدی الى زیاده افراز لعاب الفم ولا مانع من بلعه فی حال الصیام. وبذلک یظهر ان الذین یسعهم ترک العمل فی شهر رمضان والبقاء فی المنزل بحیث یأمنون الاصابه بالمرض لا یسقط عنهم وجوب الصیام، وأما الذین لا یسعهم ترک أعمالهم ـ لأی سبب کان ـ فإن خافوا من الاصابه بالفیروس مع ترک شرب الماء فی فترات متقاربه فی النهار ولم یمکنهم اتخاذ اجراء آخر یأمنون معه من الاصابه به لم یجب علیهم الصیام، وإن لم یجز لهم التجاهر بالإفطار فی الملأ العام. ومن المعلوم ان صیام شهر رمضان من أهم الفرائض الشرعیه ولا یجوز ترکه الا لعذر حقیقی، وکل انسان أعرف بحال نفسه فی أن له عذراً حقیقیاً فی ترک الصیام أو لا.
ومختصر القول: ان وجوب الصیام فی نهار شهر رمضان انما یسقط عمن له عذر شرعی کالمریض ومن یخاف – لنصیحه طبیه مثلاً – أن یصاب بالمرض إن صام ولم یتیسر له اتخاذ الاجراء الاحتیاطی المؤمِّن له عن الاصابه، والا لزمه ذلک ولم یجز له ترک الصیام.
والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته
۱۷/ شعبان المعظم /۱۴۴۱ هـ
مکتب السید السیستانی (دام ظله)/النجف الأشرف
انتهای پیام
