درد بزرگ را به کار بزرگ تبدیل کنیم
احمد میدری در یادداشتی تلگرامی با عنوان «مقابله با کرونا نیازمند یکپارچگی نظام حمایت اجتماعی است: درد بزرگ را به کار بزرگ تبدیل کنیم» نوشت:
ابعاد فقر و بیکاری که به دنبال بیماری کرونا خواهد آمد، همه کشورها را با چالش روبرو خواهد ساخت. کشورها تنها با اصلاح نظام حمایت اجتماعی می‌توانند پایداری اقتصادی و اجتماعی خود را تضمین نمایند.
خبرنامه‌هایی که معاونت رفاه اجتماعی منتشر می سازد، تجارب کشورها در حوزه حمایت اجتماعی را مرور خواهد کرد تا بتوان از آن درسهایی برای ایران گرفت. اهم نکاتی که در دو شماره پیش رو آمده است را می توان این گونه بیان نمود:
علیرغم این که در ابتدای کار گفتند ویروس تاجدار فقیر وغنی را به یکسان آلوده می‌کند، در عمل دیدیم که آسیب این ویروس برای آسیب‌پذیران بسیار بیشتر است. در درازنای تاریخ، همه بیماری‌های همه‌گیر، بیش از آن که امری بهداشتی-درمانی باشند، امری اجتماعی بوده‌اند، و در نهایت هم پیشگیری و درمان بیماری‌های همه‌گیر با تهیه زیرساخت‌‌ها و خدمات بهداشتی و سلامتی (مانند آب بهداشتی و سالم) برای همه اقشار اجتماع امکان پذیر گشته است. بسته‌های حمایتی دولت‌‌ها در مواجهه با فقر و بیکاری ناشی از همه‌گیری نشان از آن دارد که دولت‌‌ها به انحا مختلف برای اصلاح و ارتقای نظام رفاه خود در مقابله با این بحران کوشیده‌اند. این تغییر سیاستیِ دولت‌‌ها در قبال گروه‌های هدف آسیب‌پذیر را می‌توان در5 طبقه دسته بندی کرد:
• گسترش یا تغییر طرحهای رفاه اجتماعی موجود (58%)
• معرفی برنامه یا مزایای جدید (22%)
• ارتقای اجرایی برنامه‌‌ها (11%)
• پرداخت یارانه (7%)
• اصلاحات مالیاتی (2%)
•
بیشتر خدمات ارائه شده از طریق گسترش یا تغییر طرحهای رفاه اجتماعی موجود صورت گرفته است (58%)؛ برنامه‌هایی از قبیل ارائه مستقیم یا غیر مستقیم کالا و خدمات، مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی، یارانه‌های مسکن و انرژی، کمک‌هزینه برای کودکان یا معافیت و تخفیف مالیاتی با هدف افزایش رفاه اجتماعی.
با وجود تاکید سازمان بین المللی کار به اهمیت حمایت مستقیم از گروه‌های آسیب‌پذیر و شاغلین فعال در بخش غیررسمی، به نظر می‌رسد در بیشتر کشورها تمرکز بر انجام اقداماتی در جهت تحریک تقاضا و حمایت از کسب و کارهاست و کمتر به طور مستقیم به کاهش اثر اپیدمی بر فقر و بیکاری پرداخته شده است. طبق پیش بینی سازمان بین المللی کار، در اثر اپیدمی کووید-19، بین 5.3 میلیون (سناریوی کمینه) تا 24.7 میلیون (سناریوی بیشینه) به جمعیت بیکار جهان افزوده خواهد شد. در آخرین برآورد سازمان بین المللی کار مجموع بیکاری ( بیکاری کامل و بیکاری ناشی از کاهش ساعات کار)230 میلیون نفر اعلام شده است. زنان، مهاجران، پناهندگان و افراد بالای 55 سال برای بازیابی شغل و درآمدشان با دشواری بیشتری روبه رو خواهند بود. سیاست‌های حمایتی باید بر کارگران فاقد بیمه، خود اشتغال، روزمزد و نیروی کار شاغل در بخش خدمات، گردشگری و خرده فروشی تمرکز کنند.
تجارب گذشته از همه‌گیری بیماری‌‌ها و بلایای طبیعی نشان داده است که سرمایه گذاری اشتغال آفرین در بخش سلامت، آب،گندزدایی، زیرساخت‌‌ها و خدمات بهداشتی از جمله سریع‌ترین راه‌های ایجاد اشتغال در دوره‌های بحرانی است.
نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی که به واسطه بیماری‌های همه‌گیر تشدید می‌شوند، همچنان در دوران پساکرونا نیز افزایش خواهد یافت و بازیابی از آن برای افراد و دولت‌‌ها چالش بزرگی خواهد بود. اما در ایران چه باید کرد؟
نظام رفاه در ایران چگونه می‌تواند تهدید کرونا را به فرصت تبدیل کند؟
معمولا در هنگامه بحران‌ها، اراده لازم برای برخی اصلاحات بنیادین شکل می‌گیرد و در چنین مواقعی آسان تر می‌توان موانع را از میان برداشت و به اجماع لازم برای غلبه بر مشکلات ساختاری دست یافت. چنان که در گزارش سازمان بین المللی کار هم آمده است، در واکنش به کووید 19، کشورها دست به 22% نوآوری در نظام حمایت اجتماعی زده اند. در شرایط عادی، این میزان نوآوری با چنین سرعتی از سوی بخش دولتی غیر محتمل است.
بزرگترین ضعف نظام حمایت اجتماعی در ایران همانا چند پارگی آن و تعدد نهادهای دست اندرکار بدون هیچ گونه تبادل اطلاعاتی با همدیگر است. برخی متولیان حمایت اجتماعی در ایران عبارتند از: سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد امام خمینی(ره)، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، سازمان بسیج مستضعفین، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و خیریه‌های متعدد. به منظور حل این مشکل بنیادین، ریاست محترم جمهور شورای عالی رفاه را مامور کرد تا همکاری و هماهنگی میان نهادهای دولتی، عمومی و مردمی را در دستور کارقرار دهد.
در شورای عالی رفاه برگزار شده به ریاست جهانگیری، معاون اول ریاست جمهوری، در تاریخ 20 فروردین 1399 ، معاونت رفاه اجتماعی برای افزایش هم‌افزایی و اثربخشی حمایت‌های اجتماعی
نهادهای متعدد دست اندرکار، یک پروتکل ارتباطی جدید بین متولیان حمایت پیشنهاد کرد. مطابق این پروتکل:
1. ابتدا معاونت رفاه اقدام به شناسایی جامعه نیازمند بر طبق اطلاعات پایگاه رفاه اجتماعی ایران می‌کند.
2. معاونت رفاه اجتماعی با افراد شناسایی شده ارتباط برقرار می‌کند و رضایت یا عدم رضایت آنها را برای دریافت کمک جویا می‌شود.
3. در صورتی که افراد شناسایی شده رضایت خود را اعلام کنند، به نهادهای مربوطه معرفی می‌شوند.
4. نهاد مربوطه اقدام به بررسی میدانی برای راستی آزمایی نیازمندی افراد معرفی شده می‌کند.
5. در صورت درخواست نهاد مربوطه، معاونت رفاه کمک‌هزینه آن نهاد را به حساب یارانه ای فرد مورد نظر و به نام خود نهاد مربوطه واریز می‌کند.
بنا براین معاونت رفاه، صرفا نقش هماهنگ کننده و پشتیبان در شناسایی نیازمندان و پرداخت به آنان دارد و کمک‌هزینه ها نیز به نام خود نهاد مربوطه واریز خواهد شد. به نظر می‌رسد در شرایط بحران ناشی از تحریم و کرونا، این درست ترین اقدام در حوزه رفاه اجتماعی خواهد بود تا بدین وسیله درد بزرگ تبدیل به کار بزرگ بشود. همان طور که بحران 1929 نیز چهره حمایت اجتماعی را به کلی تغییر داد و منجر به پدید آمدن صندوق‌های بازنشستگی، بیمه بیکاری و بیمه درمان شد.
امید است با این اقدام، نظام حمایت اجتماعی یکپارچه و هماهنگ شود و به اشتراک‌گذاری ظرفیتها، فعالیتها و اطلاعات، موازیکاری را از بین ببرد و پوشش حمایتی حداکثری با حداکثر کارآمدی برای گروه‌های هدف فراهم شود.
انتهای پیام
