ابهام‌های زمانی در پرونده‌ی هواپیمای اوکراینی

محمد توکلی، عضو‌ بخش تحلیلی انصاف نیوز درباره‌ی پرونده‌ی سقوط هواپیمای اوکراینی نوشت:

صبح چهارشنبه، ۱۸ دی ۹۸ و ساعاتی پس از حمله‌ی موشکی ایران به پایگاه عین‌الاسد خبر «سقوط» یک هواپیمای مسافربری در نزدیکی فرودگاه امام خمینی منتشر شد.

اندکی بعد، مطالبی درباره‌ی احتمال «شلیک اشتباهی موشک» به این هواپیمای مسافربری شنیده شد، شنیده‌هایی که البته با تکذیب مسئولان همراه می‌شد.

۷۲ ساعت پس از حادثه، ستاد کل نیروهای مسلح و رییس‌جمهور روحانی در بیانیه‌های جداگانه‌ای بر آن شنیده‌ها مهر تایید زدند و از «خطای نابخشودنی» عذرخواهی کردند.

حالا و پس از گذشت صد روز از آن فاجعه، پرونده‌ی اسقاط هواپیمای اوکراینی هم‌چنان روی میز سازمان قضایی نیروهای مسلح است و خبر چندانی از چگونگی رسیدگی به آن اعلام نمی‌شود. در ادامه به برخی از ابهام‌های این پرونده می‌پردازیم.

۱. بنا بر دستور ستاد کل نیروهای مسلح، فرماندهان سپاه پاسداران موظف بودند با «حضور در رسانه ملی» درباره‌ی این حادثه‌ی تلخ «توضیحات مشروحی» را اعلام کنند. با وجود گذشت صد روز از این دستور هنوز خبری از حضور فرماندهان سپاه در صداوسیما و ارائه توضیحات مشروح نیست. تنها توضیح ارائه شده ساعاتی پس از بیانیه‌ی ستاد کل نیروهای مسلح از سوی فرمانده هوافضای سپاه بود که آن توضیح هم نه مشروح بود، نه با حضور سردار حاجی‌زاده در صداوسیما و نه پاسخگوی برخی پرسش‌ها و ابهام‌های مطرح شده در این باره. شاید به همین خاطر هم بود که معاون ستاد کل نیروهای مسلح اندکی پس از توضیحات مختصر این مقام سپاه، شخصاً در صداوسیما حضور پیدا کرد تا شاید بتواند پاسخگوی بخشی از پرسش‌ها باشد؛ در حالی که بنابر بیانیه‌ی ستاد کل نیروهای مسلح این امر، وظیفه‌ای بر دوش فرماندهان سپاه بود و قاعدتاً هنوز هم هست.

۲. بنا بر آنچه سردار حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه می‌گوید، او صبح چهارشنبه و پس از مطلع شدن از حادثه، این خبر را به مسئولان اعلام کرده است. به گفته‌ی سردار عبداللهی، معاون هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح، حاجی‌زاده موضوع را بر اساس سلسله مراتب نظامی به مقام بالاتر از خود اطلاع می‌دهد. با کنار هم قرار دادن این دو اظهارنظر می‌توان گفت که مقصود فرمانده هوافضای سپاه از «اطلاع به مسئولان»، اطلاع به سرلشکر سلامی، فرمانده سپاه است. از سوی دیگر به گفته‌ی معاون ستاد کل نیروهای مسلح، این نهاد ساعت ۲۰ چهارشنبه از آن چه رخ داده مطلع شده است.

پرسش قابل طرح در این باره آن است که به چه دلیل فرمانده سپاه پاسداران از ساعت ۸ صبح چهارشنبه که از علت وقوع سقوط هواپیمای مسافربری آگاه می‌شود تا ۸ شب به ستاد کل نیروهای مسلح اطلاع نداده است؟
سردار سلامی در اینباره می‌گوید که «تا غروب چهارشنبه از وقوع چنین حادثه‌ای اطمینان پیدا نکردم» [آفتاب]؛ آیا ۱۲ ساعت تاخیر در اطلاع‌رسانی به ستاد کل نیروهای مسلح با چنین اظهارنظری قابل توجیه است؟!

۳. فرمانده نیروی هوافضای سپاه می‌گوید پس از دریافت خبر «بلافاصله» از محل ماموریت خود در غرب کشور به تهران آمده و مشاهده کرده که ستاد کل نیروهای مسلح تیم بازرسی تشکیل داده است [ایرنا]، این در حالی‌ست که بنا بر اعلام معاون رییس ستاد کل نیروهای مسلح، این نهاد ۱۴ ساعت پس از حادثه از وقوع آن مطلع شده و تعیین تیم بازرسی و جلسه‌ی توجیهی برای آنان درباره‌ی سانحه هواپیمای اوکراینی از ساعت ۲۰ تا ۲۲ به طول انجامیده. ابهام اساسی در اینباره اینجاست که چگونه ممکن است سردار حاجی‌زاده صبح چهارشنبه بلافاصله راهی تهران شده باشد و با قرنطینه شدن عوامل این حادثه توسط تیم بازرسی ستاد کل نیروهای مسلح روبرو شود در حالی که زمان آغاز به کار این تیم بازرسی ساعت ۲۲ چهارشنبه بوده است؟!

۴. اما روایت رئیس‌جمهور از اسقاط هواپیمای اوکراینی نیز نکات قابل تأملی دارد که توجه به آنها ابهام‌ها و پرسش‌های تازه‌ای را ایجاد می‌کند:

۴-۱. روحانی در جلسه‌ی شورایعالی امنیت ملی که در بعدازظهر چهارشنبه تشکیل شده و تا ساعت ۱۷:۳۰ به طول می‌انجامد درباره‌ی شنیده‌ها از احتمال خطا در هدف گرفتن هواپیمای مسافربری می‌پرسد اما شنیده‌ها تکذیب می‌شود. تا آن ساعت فرماندهان سپاه پاسداران و نیروی هوافضا که قاعدتاً در جلسه‌ی شورایعالی امنیت ملی حضور داشته‌اند با خبر بودند.

۴-۲. روحانی در چهارشنبه شب با رئیس‌جمهور اوکراین گفت‌وگویی تلفنی دارد و با توجه به اشاره‌های او نسبت به احتمال هدف‌گیری اشتباه هواپیمای مسافربری تردید می‌کند و پس از پرس‌وجو باز هم با تکذیب مقامات پدافند کشور مواجه می‌شود.

۴-۳. پنج‌شنبه شب احتمال قوی خطا در هدف‌گیری هواپیمای اوکراینی از سوی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به رئیس‌جمهور اعلام می‌شود و بعد از ظهر جمعه به شکل رسمی واقعیتِ آن چه رخ داده است به روحانی اعلام شده است که رئیس‌جمهور خواستار اعلام موضوع به مردم می‌شود، خواسته‌ای که البته مورد توجه قرار نگرفت!

۴-۴. ساعت ۲۲ جمعه و ۴ ساعت و نیم پس از اعلام موضوع به رئیس‌جمهور جلسه‌ی اضطراری شورایعالی امنیت ملی برگزار شده و ۰۰:۰۰ بامداد جمعه این جلسه به پایان می‌رسد. رییس شورایعالی امنیت ملی خواستار اعلام عمومی موضوع پس از پایان جلسه می‌شود اما باز هم به دلایل نامعلومی اعلام واقعیت به مردم تا ۷ صبح به تعویق می‌افتد. ابهام زمانی دیگر پرسش از علت این تاخیر ۱۳.۵ ساعته (از ۱۷:۳۰ تا ۷ صبح) و تاخیر ۷ ساعته (از بامداد شنبه تا ۷ صبح) است.

۵. در ارتباط با این پرونده پرسشی درباره‌ی نوع مواجهه‌ی مسئولان با خانواده‌های داغدار این سانحه‌ی سهمگین نیز مطرح است. بنابر دستورهای جداگانه‌ی رئیس‌جمهور و فرمانده کل سپاه پاسداران لازم بود از این خانواده‌ها دلجویی شود و مراسمی در شأن شهدا برای جانباختگان برگزار شود. با گذشت صد روز از فاجعه چنین مراسمی که به هیچ عنوان برگزار نشد، آیا دست‌کم به دستور مقامات برای دلجویی از «همه» خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی عمل شد؟

۶. و پرسش پایانی؛ با نگاهی به اظهارنظرهای مسئولان لشکری و کشوری نمی‌توان زمان اعلام علت سقوط هواپیمای مسافربری تهران-کیف به فرمانده کل قوا و دستورات ایشان را یافت. به نظر می‌آید صد روز پس از فاجعه زمان خوبی‌ست تا زمان اطلاع، مواضع و دستورات آیت‌الله خامنه‌ای به فرماندهان نظامی پیش از اعلام عمومی علت سقوط هواپیما، به شکل رسمی اعلام شود.

انتهای پیام