چرا امیر تتلو طرفدار دارد؟
فرارو نوشت: در روزهای کرونایی که قرنطینه و در خانه ماندن‌ها از دورهمی‌ها در فضای واقعی کاست، استفاده از فضای مجازی و به ویژه لایو در اینستاگرام به خصوص از سوی شاخ‌های اینستاگرامی و سلبریتی‌ها رو به فزونی گذاشته تا بازار حاشیه داغ بماند. در این میان اما بار دیگر تتلو رکوردشکن شد تا چرایی این حجم از مخاطبان آن هم از کسی که اظهارات غیراخلاقی و سنت‌شکنانه‌اش حد و مرزی ندارد به موضوع گفتگو تبدیل شود.
گفتگویی که با مسدود شدن صفحه اینستاگرامی او نیز پایان نیافت و گاه با تمسخر او و طرفدارانش همراه شد، اما شمار مخاطبان و طرفداران حتی از منظر آنان نیز دور نماند. چنانچه پس از رکوردی که تتلو در لایو اینستاگرامی خود شکست، بیش از ۸۰۰ هزار فالوئر جدید نیز پیدا کرد تا بیش از ۴ میلیون فالوئر اینستاگرامی داشته باشد.
این‌که چرا اینفلوئنسرهایی چون تتلو با کژرفتاری می‌توانند به چهره محبوب و پرطرفدار نسل جوان و نوجوان بدل شود خود پرسشی است که این روزها پاسخ‌های متعددی دریافت کرده است. آیا این نشان دهنده ابتذال و ناهنجاری رفتاری نسل جوان است یا زمینه‌های اجتماعی و روانی دیگری در این باره مؤثر هستند؛ این‌ها مسایلی بود که در گفتگو با محمدرضا محبوب‌فر جامعه شناس، پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی وعضو انجمن جامعه شناسی ایران مطرح کردیم.
*پرسش از پدیده‌هایی همچون تتلو است که با کژرفتاری در فضای مجازی چهره می‌شوند، چرا اینفلوئنسرهایی چون او به این روش بالا می‌آیند و مخاطبین زیادی درمیان نسل جوان و نوجوان پیدا می‌کنند؟
تتلو و سایر سلبریتی‌هایی که در فضای مجازی اقدام به پخش برنامه‌های لایو می‌کنند در داخل همین کشور تربیت شدند. کسی مانند تتلو که با اقبال عمومی در جامعه مواجه می‌شود و مشخص است که در جامعه ایران خاستگاه اجتماعی عظیم و بالایی دارد در این همین کشور شکل گرفته است. افرادی چون او و سایر شاخ‌های اینستاگرامی که مانند او عمل می‌کنند در نبود برنامه سازی‌هایی که مورد اقبال جوانان در کشور باشد و همچنین فقدان یک رسانه آزاد که جذابیت لازم را در داخل کشور از لحاظ امکانات، تجهیزات و برنامه‌سازی داشته باشد به وجود می‌آیند. وقتی‌که در داخل کشور چنین رسانه‌ای و برنامه‌های جذابی وجود ندارد و صدا و سیما برنامه‌هایی که مورد اقبال و توجه جوانان در کشور است را حذف یا سانسور می‌کند عده‌ای از جوانان هم در این شرایط به سمت برنامه‌های زنده در فضای مجازی می‌روند.
از سویی نیز آقای تتلو و تعداد دیگری از سلبریتی‌ها کار را به آن‌جا رسانده‌اند که برای جمع‌آوری طرفدار در فضای مجازی به هر کاری از روابط غیراخلاقی، فحاشی یا مصرف مواد مخدر دست می‌زنند، آنها عرف جامعه را رد می‌کنند و به عبارتی در برنامه‌های لایو خود گستاخی می‌کنند. این افراد فرآیند و نشانه‌ای از جامعه ایران هستند. چون اگر چنین چیزی نبود برنامه لایو این افراد در فضای مجازی این‌همه مخاطب پیدا نمی‌کرد و این تعداد مخاطب به صورت آنلاین این برنامه‌ها را دنبال نمی‌کردند. طیف گسترده‌ای از جوانان مشتاقانه این افراد را دنبال می‌کنند؛ وقتی هم که خود شبکه اینستاگرام و برخی از مقامات در داخل کشور در برابر فحاشی‌ها و گستاخی‌های آنها ایستادگی می‌کنند و آنها را محدود می‌کنند طرفداران این سلبریتی‌ها از یک شاخه دیگری در فضای مجازی سرباز می‌کنند و دست بردار نیستند.
*آیا می‌توانیم بگوییم که در نبود بستر مناسب برای فعالیت جوانان و دیده شدن استعدادها، این شاخ‌های اینستاگرامی بالا می‌آیند؟ از سویی برخی عقیده دارند چون فضای رسمی سلایق و علایق جوانان را به رسمیت نمی‌شناسد، همین موجب گرایش جوانان به این چهره‌ها می‌شود که تفاوت با فضای رسمی جامعه را به رخ می‌کشند؟
بله، همین طور است. ببینید افرادی مانند تتلو نیاز به دیده شدن دارند، این افراد از خود شیفتگی در رنج و عذاب هستند و نیاز به توجه، دیده شدن و شنیده شدن دارند؛ به این نیاز دارند که صدایشان شنیده شود. به نظر من، نبود یک رسانه آزاد و مستقل و فقدان برنامه‌سازی‌های صحیح فرهنگی در داخل کشور در ایجاد شرایط کنونی، نقش زیادی دارد. وقتی یک فیلم یا مجموعه تلویزیونی یا برنامه سرگرمی در داخل کشور سانسور می‌شود، خوب صحبت از شاخ‌های اینستاگرامی و گرایش به شبکه‌های مجازی به میان می‌آید. در واقع شبکه مجازی امروز در رقابت با شبکه حقیقی و واقعی جامعه قرار گرفته است. امروز اقشار مختلف جوانان و در کل مردم در سرتاسر دنیا که کشور ما هم از آن مستثنی نیست بر حسب نیازهای درونی، روحی و روانی شبکه اجتماعی خود را انتخاب می‌کنند؛ خودشان تصمیم می‌گیرند که به کدام سمت گرایش پیدا بکنند؛ حالا این می‌تواند در نبود رسانه‌های آزاد، مستقل و مردمی شبکه مجازی باشد تا بدون سانسور به شیوه برنامه‌سازی خودشان بپردازند یا برنامه دلخواه خود را ببینند.
کلیه حرکات، روابط و رفتاری که تتلو و سایر سلبریتی‌ها از خود بروز می‌دهند و عده‌ای فکر می‌کنند ناهنجاری است توسط سایر اقشار در زیر پوست جامعه جریان دارد. به همین خاطر هم این چهره‌ها برای مخاطبان خود جذابیت دارند. چرا که تتلو و سایر شاخ‌های مجازی درواقع حرف بخشی از جوانان امروز را می‌زنند، طبق میل آنها رفتار می‌کنند. همچنین چون تاکنون، حرف جوان ایرانی چندان شنیده نشده؛ امروز این معضل اجتماعی سرباز کرده و به‌صورت تتلو و سایر شاخ‌های اینستا گرامی خود را نشان داده است.
البته برخی از کارشناسان این رفتار را نتیجه تهاجم فرهنگی می‌دانند و در تحلیل‌های خود به کم رنگ شدن اخلاقیات در نسل جوان اشاره می‌کنند. اما به گمان من اینطور نیست. چه‌بسا اگر سانسور نبود، اگر تهیه‌کنندگان، سلبریتی‌ها و سایر افراد مشهور فضای مناسبی را در داخل برای مطرح کردن خود می‌دیدند هیچ‌گاه به این سمت گرایش پیدا نمی‌کردند.
در نهایت پدیده‌هایی مانند تتلو نمود عینی شکاف بین نسلی در جامعه ماست. همانگونه که قبلا هم گفتم رفتارها و سخنان سلبریتی‌هایی از جنس تتلو امروز خاستگاه اجتماعی دارد. این خاستگاه اجتماعی هم از شکاف بین نسل جدید و جوان با نسل قدیمی منتج شده است و این ناشی از تغییرات و تحولات عمیق و مؤثر در ساختارهای اجتماعی در داخل جامعه ایران است.
انتهای پیام
