صندوق کارآفرینی امید، رفع موانع تولید یا ایجاد موانع؟
مطهره حاجی زاده از کاشان در گزارشی ارسالی به انصاف نیوز نوشت: بحران کرونا در آغاز سال 99 بحران بزرگی برای گردشگری در کل دنیا رقم زد که کسب و کارهای کوچک از آن ضربه بسیاری خوردند. جمشید حمزه زاده، دبیر تشکل‌های ملی گردشگری و رئیس جامعه هتلداران ایران اعلام کرد: ویروس کرونا فقط در دو ماه اسفند و فروردین، 5 هزار و 300 میلیارد تومان (حدود 330 میلیون دلار) خسارت به صنعت گردشگری ایران وارد کرده است. در این میان دولت قول‌هایی برای اعطای تسهیلات به کسب و کارهای آسیب دیده در صنعت گردشگری پس از پشت سر گذاشتن شیوع کرونا می‌دهد. تسهیلات دولت تنها به ازای هر شغل 16 میلیون تومان با سود 12 درصد است که بازپرداخت آن از مهرماه آغاز خواهد شد. اما هنوز مشخص نیست صنایع گردشگری بتوانند تا مهرماه به مانند سابق به فعالیت بپردازند. اگرچه هنوز سازوکار دریافت این وام و بانک مورد نظر دولت مشخص نشده، اما به نظر می‌رسد با توجه به پرداخت این هزینه از صندوق توسعه ملی به روال گذشته، پرداخت تسهیلات گردشگری بحران کرونا به «صندوق کارآفرینی امید» محول شود. دولت در سال‌ها قبل و پیش از بحران کرونا نیز سعی در حمایت مشاغل گردشگری داشت که تمامی این تسهیلات و حمایت‌ها تنها از طریق «صندوق کارآفرینی امید» قابل دریافت بود.
اما با توجه به پیشینه این صندوق علی الخصوص در شعبه کاشان به نظر می‌رسد پرداخت این وام نتواند کمکی به شاغلان گردشگری کند و حتی در زمان مقرر برای این افراد واریز شود. برای شفافیت این ادعا به ساز و کار این صندوق برای پرداخت وام‌های کارآفرینی و گردشگری می‌پردازیم.
«صندوق کارآفرینی امید» که در سال 85 با نام «صندوق مهر امام رضا (ع)» در جهت حمایت اشتغال و ازدواج جوانان آغاز به کار کرد، در سال 93 با نام «صندوق کارآفرینی امید» با شعار حامی کسب و کارهای خرد و کوچک کار خود را به صورت تخصصی در زمینه اشغال و کارآفرینی ادامه داد.
به گفته مسئولان فرمانداری کاشان، تنها نهادی که وظیفه اعطای تسهیلات اشتغال‌زایی در کاشان را برعهده دارد، در حال حاضر «صندوق کارآفرینی امید» است. این در حالی است که کارآفرینان کاشانی بارها از این صندوق و روند اعطای تسهیلات گله مند بوده‌اند. در تماس‌هایی که با چند متقاضی این تسهیلات داشته‌ایم، مشکلاتی مطرح می‌شود که عدم شفافیت در فرایند اعای تسهیلات و طولانی شدن این روند به بهانه‌های واهی را نشان می‌دهد. آخرین تسهیلات پرداختی در صندوق امید که فرمانداری کاشان بارها پرداخت آن را یادآور می‌شود، تسهیلاتی است که برای اشتغال‌زایی در گذر فرهنگی کاشان، از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصویب شده است. آذرماه سال 97 نخستین «گذر فرهنگ و هنر» کشور به دست وزیر ارشاد در کاشان افتتاح شد. همچنین اعطای سه میلیارد تومان تسهیلات به کسب و کارهای فرهنگی و هنری حاضر در این گذر فرهنگی وعده داده شد. این اعتبار که مستقیم از سوی وزارتخانه تأمین می‌شد، در اختیار صندوق کارآفرینی امید گذاشته شد تا به افرادی که از سوی وزارت ارشاد معرفی شدند، پرداخت شود. با این وجود در حدود یک سوم این اعتبار پس از گذشت هفت تا ده ماه دوندگی به متقاضیان کاشانی پرداخت شد، یکی از متقاضیان این تسهیلات در این رابطه گفت: «ما یک مراجعه کننده داریم، یک مسئول تسهیل کننده، اما از طرف مسئولین کاشان تسهیل صورت نگرفت. برای من مسئولان سنگ تمام گذاشتند ولی چون خودم پیگیری کردم. وقتی یک تسهیلات برای فرهنگ و هنر وجود دارد باید مسئولین حمایت کنند. از پنجاه نفری که تقاضا دادند، حدود ده نفر در نهایت موفق شدند. هیچ وقت جلسه‌ای با حضور فرمانداری، ارشاد و صندوق تشکیل نشد تا مشکل را حل کنند. چون پروسه دریافت این اعتبار از عرف خود خارج شد و زمان زیادی طول کشید، خیلی‌ها پیگیری نکردند.»
یکی دیگر از افراد حاضر در گذر فرهنگی کاشان که متقاضی این تسهیلات بود در رابطه با این مشکلات خارج از عرف افزود: «صندوق ساختار اشتباهی دارد و متاسفم که قالب اعتبارات اشتغال‌زایی به این صندوق ارجاع داده می‌شود. من به خاطر هزینه‌هایی که کردم مجبور بودم این وام را دریافت کنم، ولی چندین بار منصرف شدم به خاطر اینکه ارزش عزت نفس آدم بسیار بیشتر از این وام است. سیستم اشتباهی در صندوق حاکم است. همه مراحل کارشناسی طرح‌های ما در ارشاد طی شده بود و حتی مبلغ وام هم در ارشاد تصویب شده بود، اما باز باید همه مراحل در صندوق طی می‌شد و حتی کارشناسی که هیچ تخصصی درباره طرح ما نداشت باید این طرح را بررسی می‌کرد. کارشناسی که هیچ تخصصی در تئاتر و هنر ندارد، درباره گردشگری چیزی نمی‌داند، باید نظر بدهد. وقتی می‌پرسیدم این طرح در نهاد مربوطه کارشناسی شده، اعتبار هم از جای دیگر تأمین شده، شما فقط باید ضامن و وثیقه را تعیین کنید، چرا در مورد خود طرح نظر می‌دهید؟ اما صندوق می‌گفت ما باید بدانیم هزینه‌های شما چقدر بوده و ما قسط بندی شده می‌پردازیم و فقط بعد از هزینه‌کرد شما، وام را خواهیم پرداخت. در حالیکه طرح ما اجرا شده بود! ما تا بخواهیم قضیه را تفهیم کنیم، بسیار اذیت شدیم. ما هزینه کرده بودیم، فاکتورها در اداره ارشاد کاشان و وزراتخانه تأیید شده بودند، اما این سیستم کاری کرد که هفت ماه و نیم دریافت این وام طول کشید.»
برای پرسش بیشتر در این رابطه درخواست مصاحبه با مدیرعامل صندوق اصفهان داشتیم که محمودی، مسئول دفتر مدیرعامل صندوق کارآفرینی اصفهان، در رابطه با کارشناسی طرح‌ها و مدت زمانی که برای پرداخت وام در صندوق طی می‌شود گفت: «بر اساس نوع کسب و کار و شغل ما درخواست کارشناس می‌دهیم. گاها بعضی کارشناسان از خارج صندوق بوده و هزینه آن به متقاضی تحمیل می‌شود.» و در ادامه اضافه کرد نمی‌توانند به دلیل مسائل امنیتی به صورت تلفنی پاسخ دهند!
یکی دیگر از دریافت کنندگان وام اشتغال‌زایی از صندوق امید شعبه کاشان نه ماه زمان دوندگی برای دریافت وام 50 میلیونی خود را اعلام کرد و گفت: «پس از مشکلات بسیار بلاخره یک ناظر از اصفهان مستقیم وارد عمل شدند تا مشکل حل شود و بخشی از کار هم به تهران ارجاع داده شد تا به نتیجه رسید.»
اکبر رضازاده، رییس صندوق کارآفرینی امید کاشان، در پاسخ به میزان اختیار این شعبه در پرداخت تسهیلات و اعمال نظر گفت: «ما برای پرداخت وام اختیار داریم ولی نمی‌توانیم میزان اختیارات‌مان را به شما بگوییم و برای پاسخگویی به خبرنگاران، اجازه ندارم.»
متقاضی دیگری که برای دریافت تسهیلات بومگردی به شعبه کاشان مراجعه کرده است و پس از گذشت سه ماه هنوز نتوانسته وام خود را دریافت کند در این رابطه به خبرنگار ما گفت: «برای تشکیل پرونده و رفع هر کدام از ایرادات و دوندگی‌های آن، دو ماه کفش آهنین به پا کردیم و از این اداره به آن اداره رفتیم. صندوق کارآفرینی امید هم تمام انرژی خود را به کار بست تا در نهایت مهلت هفتاد روزه‌ی تشکیل پرونده تمام شود و پرونده را به سامانه کارا بازگردانند! پس از بازگشت پرونده، وقتی از مدیر شعبه کاشان خواستیم تا دلایل رد پرونده را برای رفع مشکل به ما کتباً اعلام کنند، از دادن نامه‌ی دلایل رد پرونده امتناع کردند. وقتی علت را جویا شدیم گفتند اگر این دلایل را به شما دهیم، از ما شکایت می‌کنید! مشخص نیست چرا دلایل رد شدن پرونده ما بتواند دلیلی محکمه پسند برای شکایت باشد؟ پس از شکایت به بخشداری مرکزی کاشان، به فرمانداری ارجاع داده شدیم تا مشکل را به عنوان کارگروه رفع موانع تولید، حل و فصل کنند. اما در نهایت به نتیجه خاصی نرسیدیم و تنها شنیدن این نکته از زبان معاون فرماندار جالب بود که بعضی پرونده‌ها نیاز به حکم حکومتی دارند! هرچند برای ما مشخص نشد حکم حکومتی را چه کسی و بر چه اساسی باید صادر کند و چرا ما از آن محروم مانده‌ایم؟»
در میان سخنان دریافت کنندگان این تسهیلات، متوجه نکته‌ای قابل توجه در خصوص روند بازپرداخت و تنفس شدیم. وام‌های اشتغال‌زایی و کارآفرینی برای تشویق بیشتر متقاضیان مدت زمانی از شش ماه تا یک سال را به عنوان تنفس مشخص می‌کنند، اما این صندوق برای متقاضی تسهیلات بومگردی و گردشگری که خدماتی محسوب می‌شوند، مهلت کوتاه سه ماهه را تعیین می‌کند! در مواردی حتی این مدت تنفس را هم از تعداد ماه‌های بازپرداخت کم کرده و در صورت دریافت تنفس شش ماه تا یک ساله، باید به همان اندازه زودتر تسهیلات را پرداخت کرد. به عنوان مثال اگر مهلت بازپرداخت سه سال، معادل 36 ماه باشد و تنفس 6 ماهه مشخص شود، باید بعد از اتمام تنفس در مدت 30 ماه، بازپرداخت صورت گیرد و تا انتهای سه سال کل اقساط پرداخت شود.
خاندایی، معاون فرماندار کاشان، در پاسخ به سؤالات ما در خصوص مشکلات صندوق کارآفرینی امید کاشان و راه حل آن گفت باید سؤالات به صورت مکتوب به فرمانداری ارسال شود تا پاسخ دهند.
در تماس با سعیدی مشاور مدیرعامل و معین استان اصفهان نیز گفته شد روابط عمومی اداره پاسخ می‌دهد و تا این لحظه هنوز پاسخی از روابط عمومی صندوق کارآفرینی امید دریافت نکرده‌ایم.
پس از شنیدن گلایه‌های بسیار متقاضیان دریافت وام از صندوق کارآفرینی امید شعبه کاشان، صحبت‌های معاون استاندار اصفهان در سال گذشته را به یاد می‌آوریم. 13 مردادماه سال گذشته خبری به نقل از معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار، درباره کم‌کاری مسئولان کاشان در زمینه اشتغال‌زایی مطرح شد که با واکنش‌های تندی از سوی مسئولان کاشانی، به سرعت تکذیب شد. محمدعلی شجاعی در نشست کارگروه اشتغال و سرمایه گذاری شهرستان کاشان، گفته بود تعداد طرح‌های اشتغال‌زایی را که به بانک‌های عامل ارجاع داده‌اند، خیلی کم است و ضرر تنبلی مسئولان کاشانی را مردم تحمل می‌کنند. (+)
مسعود خاندایی، معاون اداری، مالی و برنامه‌ریزی فرماندار کاشان، در پاسخ به این اظهار نظر گفته بود عدم تفویض اختیار کافی به بانک‌های کاشان باعث بروز این مشکلات شده است.(+)
کاشان به عنوان دومین و پرجمعیت‌ترین شهرستان پس از مرکز استان، شناخته می‌شود که در فاصله 200 کیلومتری اصفهان قرار دارد.
انتهای پیام
