اصلاحات؛ موفقیت یا شکست؟ | عباس عبدی
«عباس عبدی»، تحلیلگر سیاسی اصلاح‌طلب در روزنامه‌ی اعتماد نوشت:
سالگرد دوم خرداد هم آمد و رفت. چند درخواست براي گفتگو در باره اصلاحات و دوم خرداد را نپذيرفتم. طبيعي است كه بسياري از مردم و حتی اصلاح‌طلبان منتقد باشيم. حتي اگر خودمان نيز در ايجاد اين وضع نقش داشته باشيم. به طور قطع انتظارات ما و مردم از آن حركت و جنبش بيش از اين است كه ديده‌ايم و می‌بینیم. قصد داوري كردن نيز ندارم كه بگويم چه كسي یا كساني و به چه ميزاني مسئوليت دارند. وظيفه ما داوري و قضاوت به معناي رايج نيست.
اكنون كه از سالگرد دوم خرداد گذشتيم مي‌خواهم از يك زاويه متفاوت به آن حادثه و جريان نگاه كنم، شايد مفيد واقع شود. بويژه آنكه حمله به اصلاح‌طلبان بيشتر شده است و اگر حمله به اصلاح‌طلبان منجر به رد مفهوم و نفي اصلاح‌طلبي باشد در اين صورت بايد رفتاری مسئولانه‌تر داشت و از مضمون اصلاح‌طلبي فراتر از اصلاح‌طلبان دفاع كرد. چرا كه به لحاظ تجربه تاريخي نيز قابل دفاع‌ترين رویداد و جريان سياسي است. هدف من از اين يادداشت پرداختن به اين استدلال است.
معيار ارزيابي موفقيت و شكست يك جريان سياسي يا حتي یک دولت چيست؟چگونه مي‌توانيم در اين باره داوري كنيم؟ معيارهاي گوناگون وجود دارد. اول از همه ميزان انطباق واقعيات و دستاوردها با ادعاهاي اولیه آنان است. براي نمونه بهتر است در باره انقلاب مثال بزنيم. شعارهايي كه در جریان انقلاب داده و انتظاراتي كه طرح شده بود تا چه حد به نتيجه رسيده است؟ فقدان فساد، كاهش نابرابري، كاهش فقر، بهبود اقتصاد، آموزش و بهداشت، كسب استقلال، رضايت عمومي، گسترش اخلاق و معنويت و از ميان رفتن رذايل اخلاقي مثل دروغ؛ بسط و توسعه حاكميت قانون، آزادي‌هاي مدني و رسانه‌اي و… همه اينها را مي‌توان به عنوان سنجه‌اي براي ارزيابي عملكرد انقلاب در نظر گرفت.
در عین حال چند نكته در اين ميان وجود دارد كه بايد مورد توجه قرار دهيم.
الف‌ـ برخي شاخص‌ها حتماً نسبت به چهل سال گذشته، بهتر شده. ممكن است برخي نيز بدتر شده باشند. معيار اصلي در داوري كدام‌ها هستند.
ب‌ـ كدام تحولات پايدار و غير قابل بازگشت بوده و اثرات ماندگاري بر جامعه مي‌گذارند.
ج‌ـ و بالاخره، چه هزينه‌هايي براي اين دستاوردها صرف شده است؟ آيا هر دستاوردي بدون موازنه با هزينه‌هايي كه براي دستيابي به آن صرف شده، ارزشمند است؟
شخصاً نسبت به ارزيابي اصلاحات تا سال ۱۳۸۸ نمره مثبت مي‌دهم و آن را موفق‌ترين حركت سياسي مردمي در يك صد سال اخير ارزيابي مي‌كنم. براي اين ادعايم دلايل گوناگوني دارم.
تقريباً و بدون استثنا تمامي شاخص‌هاي قابل سنجش و مهمي كه هدف اصلاحات بوده است در طول دوره ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ بهبودی نسبی یافته است. در حوزه اقتصاد؛ سلامت اداري، رشد اشتغال، ثبات سياست‌هاي اقتصادي. در حوزه فرهنگ؛ در همه شاخص‌هاي آن شاهد جهش‌هاي جدي هستيم. در حوزه سياست خارجي؛ يكي از باثبات‌ترين و بهترين دوران‌هاي سياست خارجي را تجربه كرديم. در حوزه سياست داخلي؛ نيز علي‌رغم تنش‌هايي كه مخالفان ايجاد كردند، تجربه به نسبت خوب و موفقي بود. معنا دادن به انتخابات و شکل‌گیری نیروهای جدید از این جمله‌اند.
قصد ورود به جزييات اين ادعاها را ندارم چون بسيار طولاني خواهد شد، ولي براي اثبات هر كدام از آنها آمار و ارقام و شواهد كافي وجود دارد، كه اگر كساني منكر آنها شدند مي‌توان در باره جزييات آن گفتگو كرد.
در خصوص معيار سوم نيز به نظر بنده هزينه‌هاي پرداخت شده براي اين دستاوردها بطور قطع زياد نبوده است. نه هزينه مبارزاتي آنچناني داشته است و نه منابع مادي كشور به نحو نامتعارفي هزينه شده است. البته اين بدان معنا نيست كه همه چيز خوب بوده، ولي در مقام مقايسه قطعاً از دوره‌هاي پيش و پس از خود مطلوب‌تر بوده و هزینه کمتری صرف گرده است.
می‌توانیم مقایسه کنیم با هزینه‌های ۸۸ که بدون دستاوردی مثبتی بود اگر منفی‌های آن را در نظر نگیریم. فرض كنيم كه همان مسير دوره ۸ ساله اصلاحات در ۱۶ سال بعد آن تا کنون ادامه مي‌يافت، قطعاً امروز از هر نظر در جايگاه مناسب و آن طور كه در سند چشم‌انداز آمده است قرار داشتيم، يا حداقل نزديك به آن جايگاه و این اندازه دور بوديم.
ايراد اصلي به اصلاحات در خصوص معيار دوم است كه پايداري لازم را براي حفظ دستاوردها نداشته است. اين عدم پايداري منجر به وضعيت سال ۱۳۸۴ شد و سپس در سال ۱۳۸۸ به اوج خود رسيد. در حقيقت مي‌توان گفت كه اصلاح‌طلبان در تداوم راه خود شكست خوردند، چرا كه از منطق و راهبرد اصلاحي فاصله گرفتند ولي تا آن زمان كه به طور نسبی پاي‌بند اصلاحات بودند، بيشترين دستاورد را در يك قرن اخير كشور و با كمترين هزينه داشته‌اند.
آيا اين بدان معنا است كه اکنون بايد به اصلاح‌طلبان رجوع كرد؟ به نظرم لزوماً نه. زيرا آنان بايد ابتدا پاي‌بندي خود را به اصلاح‌طلبي اثبات كنند و نشان دهند كه به شرايط و رفتار اوليه برگشته‌اند. بايد حاملان اصلاح‌طلبي را يافت.
انتهای پیام
