فیرحی: آنچه با آن مواجهیم، فراموش کردن خاستگاه انقلاب است

حجت‌الاسلام فیرحی، استاد دانشگاه تهران گفت: آنچه امروز با آن مواجه هستیم، فراموش کردن طبقه و خاستگاه حکومت و انقلاب است.

روزنامه‌ی شرق نوشت: در آستانه سی ویکمین سالگرد رحلت امام خمینی (ره) نشست های مختلفی برگزار می شود. دیروز نشست «جامعه، مردم و آسیب های اجتماعی از منظر امام خمینی (ره)» برگزار شد. داود فیرحی عضو هیئت علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در این نشست درباره جایگاه مستضعف در نظام و مفهوم آن در آرای امام خمینی صحبت کرد. فیرحی گفت: «امسال و در ایام رحلت رهبر کبیر انقلاب با بحران بزرگ جهانی با نام بحران سلامت مواجه شده ایم و پرسش مهمی که مطرح می شود، این است که رهبران سیاسی و فکری یک جامعه، چه برنامه ای برای موضوع بحران سلامت دارند. هر کشوری با هر ایدئولوژی سیاسی ای، کوشش دارد برنامه خود را در این بحران داشته باشد. در این نشست تلاش دارم توضیحات خود را با تکیه بر ادبیات حضرت امام(ره) ارائه کنم». او ادامه داد: «نیازمند بازاندیشی پیرامون رابطه «مذهب و حکمرانی» و رابطه «دیدگاه های امام(ره) با حکمرانی» و نیز «وضعیت کنونی حکمرانی» هستیم.

بازاندیشی هیچ ضرری ندارد، بلکه ما را با امکانات، مسیر، چشم انداز ها و اهدافمان آشناتر می کند؛ بنابراین امروز آنچه به آن احتیاج داریم، فکر، اندیشه و بیان ممتد درباره وضعیت حکمرانی خودمان است. جامعه به تدریج به سمت مکانیزه و اداری شدن پیش می رود و این رخدادی طبیعی است. این خاصیت نظام ما هم نیست و مربوط به همه نظام هاست». به نوشته «ایکنا» او افزود: «یک پرسش جدی وجود دارد و آن اینکه رهبرانی مانند امام خمینی(ره) در مورد مسئله سلامت به خصوص برای اقشار به تعبیر ایشان «مستضعف» چه اندیشه ای داشتند؟ نخست مفهوم مستضعفان در این مقوله مهم است. مرحوم امام(ره) در سخنرانی های اولیه کوشش می کردند بعضی مفاهیم را توضیح دهند و یکی از این مفاهیم که در چهارم خرداد سال ۵۸ در فیضیه تلاش خوبی برای توضیح آن داشتند، مستضعف بود.

منظور ایشان از مستضعف، قشر آسیب پذیر نبود، چنین مفهومی در ادبیات لیبرال آمده و از مفاهیم توانمندی و ناتوانی اقتصادی افراد نشئت گرفته و سپس در این ادبیات دچار یک نوع توهم و تلاش برای حمایت ثروتمندان یا دولت از ناتوانان می شود و شاهد نوعی تحقیر ذاتی این اقشار هستیم. از منظر امام(ره) و مطابق تعریف ایشان از مستضعف، چنانچه افراد در ساختار های سیاسی و اجتماعی به رغم توانمندی، در شرایط ضعف قرار گیرند، مفهوم استضعاف معنا می یابد؛ بنابراین استضعاف عاملی بیرونی است. در ادبیات امام(ره) به کارگیری واژه مستضعف در مسئله سیاست گذاری معنا دارد و این طور نیست که عده ای ذاتا ناتوان باشند و باید به آنها کمک کرد. اگر در جامعه مستضعف وجود دارد، ضعف از سیاست گذاران است، نه افراد. عیار موفقیت و مشروعیت دولت، درصد پایین تعداد مستضعفان و روند کم شدن آن است».

جایگاه مستضعفان کجاست؟

فیرحی در بخش دیگر صحبت هایش به اهمیت حوزه سلامت در ادبیات امام خمینی پرداخت: «براساس همین تعریف در ادبیات حضرت امام(ره)، بحران سلامت تنها در حوزه بهداشت و سلامت خلاصه نمی شود، بلکه با توجه به ادبیات امام(ره)، نان، تغذیه و آموزش های اولیه مهم تلقی می شوند. وقتی از بحران سلامت صحبت می کنیم، مسئله عدم تامین تغذیه، نبود کالا ها و خدمات اولیه برای همگان نیز سلامتی را تهدید می کند. دولت باید تمهیداتی داشته باشد که سلامت به نقطه بحران نرسد و اگر بحرانی به وجود آمد، کاری کند که سلامت به خطر نیفتد. کشور هایی وجود دارند که فقر نان در این جوامع تهدیدی بزرگ تر از بحران کرونا برای سلامت مردم آنهاست». او توضیح داد: «در ادبیات امام(ره) و تعریف ایشان از جمهوری اسلامی عبارت «حکومت محرومان» یا «حکومت مستضعفان» وجود دارد و ایشان در سخنرانی های خود تعابیری داشتند با این موضوع که یکی از نعمت های جمهوری اسلامی حاکمیت مستضعفان و محرومان است. سپس به توضیح درباره خاصیت و فایده حکومت محرومان و مستضعفان می پردازند و در جایی بسیار جالب این بحث را توضیح می دهند و می فرمایند که حکومت مستضعفان و محرومان حکومتی است که مجلس آن می فهمد مستضعف و محروم یعنی چه. گاهی گزاره ای را به کار می بریم، اما یک وقت است که آن مفهوم را می فهمیم. سپس می فرمایند که این حکومت اگر حکومت مستضعفان و محرومان است، رئیس جمهور و مسئول آن باید طعم محرومیت و استضعاف را درک کرده باشند».

فیرحی با بیان اینکه آنچه امروز با آن مواجه هستیم، فراموش کردن طبقه و خاستگاه حکومت و انقلاب است، گفت: «در ادبیات حضرت امیر(ع) نکته ای وجود دارد و می فرمایند خودتان مستقیما به در خانه محرومان بروید. شاید برخی بگویند حاکمان باید در مقام مدیریت باشند و می توانند سیاستی بیمه ای و حمایتی تعیین کنند، اما به تعبیر حضرت، دیدن فقر و محرومیت ها از نزدیک، عمق قضیه را برای مسئول و حاکم بهتر مشخص می کند. حتی در ادبیات مارکسیستی داریم که روشنفکر باید چندین روز در کوره ها کار کند؛ بنابراین حضور مستقیم حاکم برای مشاهده وضعیت محرومان، نافی امر سیاست گذاری نیست». عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه خصایص حکومت مستضعفان و محرومان از منظر امام(ره) را توضیح داد: «با نظر به ادبیات حضرت امام(ره)، چنین حکومتی باید به گونه ای اداره شود که حاکمان، فقر و محرومیت را بفهمند و درباره فقر و محرومیت برنامه اولویت دار داشته باشند. ادبیات امام(ره)، سوسیالیستی و چپ نیست، اما نظر ایشان این است که به رغم دنبال کردن مفهوم دموکراسی، باید به طور ویژه به مستضعفان رسیدگی کرد تا آنها بتوانند از چرخه ناروای مدیریتی خارج و مشکلاتشان حل شود». فیرحی گفت دولت احتیاج دارد در چند حوزه بزرگ و اساسی ثروتمندان را میهمان فقرا کند: «این حوزه ها شامل نان و تغذیه، بهداشت، درمان و آموزش همگانی است. در هر یک از این عرصه ها، اگر به آرمان های امام(ره) بازگردیم، مفهوم خصوصی سازی در این حوزه ها را به خوبی می توانیم تبیین کنیم. همچنین اگر بناست از ثروتمندان مالیات دریافت شود، در این محور ها می تواند باشد، می توان ضریب مالیات ثروتمندان را افزایش داد و همچنین درآمد عمومی ناشی از منابع کانی را به این حوزه های اساسی اختصاص داد. براساس این توضیحات، نظریات و دیدگاه های حضرت امام(ره) پتانسیل های خوبی دارد تا دولت های ما را مورد ارزیابی قرار دهد».

در این نشست همچنین حجت الاسلام یحیی جهانگیری، مدرس حوزه و دانشگاه و شیخ تاج الدین الهلالی، رئیس مرکز IFTA استرالیا به سخنرانی پرداختند.

انتهای پیام