شيمی فساد و الرحمن حکمرانی: درباره بابک، عيسی، اکبر

محمد فاضلی، عضو هيئت علمی دانشگاه شهيد بهشتی در یادداشتی تلگرامی یا عنوان «شيمی فساد و الرحمن حکمرانی: درباره بابک، عيسی، اکبر و بقيه بَروبَچ» نوشت:

پرده اول

وقت تنگ بود و سخنران گفت: «بسم‌اله الرحيم. خدا که بزرگ و داناي مطلق است، از دل ما خبر دارد و مي‌بخشد، شما هم به بزرگي خودتان ببخشيد، وقت تنگ است، من براي صرفه‌جويي در زمان، از خير گفتن الرحمن‌اش گذشتم.»

پرده دوم

هر روز يکي مثل بابک، عيسي و اکبر معرفي مي‌شوند که فسادهاي بزرگ مرتکب شده‌اند. خوب است که تا يک سطحي‌ رسيدگي مي‌شود ولي اين جاي درمان را نمي‌گيرد. من قبلاً درباره سازوکارهاي فساد کردن نوشته‌ام، اما معتقدم نوعي «شيميِ فساد» هم هست که اگر آن‌را نشناسيم، مبارزه با فساد به جاي خوبي نمي‌رسد.

چرا «شيميِ فساد» به‌کار مي‌برم؟ چون اين آدم‌ها در ترکيب با شرايط ديگري واکنش مفسدانه انجام مي‌دهند. اين کلمه شيمي، معناي ديگري هم دارد. بابک، عيسي، اکبر و بقيه بِروبِچ هم اگرچه در ظاهر يک نفر (اتم) هستند، اما در شبکه با بالا و پايين، چپ و راست، مولکول (همان حلقه) تشکيل مي‌دهند؛ يعني حلقه بابک، عيسي و اکبر و بروبچ هم موضوع علم شيمي فساد است.

شيمي فساد توضيح مي‌دهد که چگونه اين اتم‌ها (بابک، عيسي و اکبر و …) مي‌توانند شبکه تشکيل بدهند و واکنش کنند. من الان گزاره‌هاي اساسي علم شيمي فساد را بيان و آن‌را بنيان‌گذاري کنم.

گزاره اول. مثل الکترون‌ها در مدار اوربيتال اتم، به دور هسته اتم (نزديک‌ترين مرکز قدرت که دست‌ات مي‌رسد) بچرخ. (تفسير: همه فسادها از جايي در حاشيه نزديک قدرت نشأت مي‌گيرند. قدرت هر قدر بزرگ‌تر، حاشيه امن در سايه آن بيشتر؛ مجيز قدرت بگو)

گزاره دوم. چنان با سرعت به دور هسته اتم بچرخ (با سرعت نور) که کسي به گرد پايت نرسد و طبق اصل عدم قطعيت، کسي نتواند هم‌زمان سرعت و مکانت را با هم اندازه بگيرد. (تفسير: مبهم باش، گردگو، مثل سايه باش، بدانند هستي اما نباش، مؤثر باش بدون آن‌که ديده شوي تا پاسخ‌گو نشوی.)

گزاره سوم. ترکيب شو و حلقه تشکيل بده، گاز نجيب (از ستون آخر جدول مندليف) نباش، که با هيچ چيزي ترکيب نمي‌شوند، با همه بساز، لازم نيست بي‌بو، بي‌رنگ و بي‌مزه باشي. (تفسير: با همه بجوش، مزه‌ شيرين فرمانبري و حرف‌گوش‌کني تو را قدرت بچشد، با هر باد قدرت همراه شو، با بقيه و بالاخص اصحاب قدرت ترکيب شو، نجابت لازم نيست. حلقه که باشي، امنيت بيشتر و رسيدگي سخت‌تر مي‌شود.)

پرده سوم

ارتباط «بسم‌اله الرحيم» و «شيمي فساد» چيست؟ قدرت سياسي نتوانسته يا نمي‌خواهد «الرحمن» حکمراني مدرن را به رسميت بشناسد، حالا هر روز بابک، عيسي و اکبر پيدا مي‌شوند و عين آن سخنران مجبور مي‌شود توضيح اضافی بدهد. الرحمن حکمراني، از شيمي فساد قابل استخراج است.

پرده چهارم

الرحمن حکمراني چيست؟ يک چيز نيست، اما چند الرحمن اصلي عبارتند از:

يک. نبود هر قدرت غيرپاسخ‌گو که بشود دورش مثل الکترون چرخيد و در مدارش امنيت تام داشت، عيسي و اکبر درست مي‌کند. اين بروبچ هر کدام در مدار قدرتي خر خويش رانده‌اند.

دو. اگر رسانه آزاد مستقل نباشد تا در امنيت بپرسد «تو دور چه مي‌چرخي و چه‌کار مي‌کني؟» اکبر و بابک درست مي‌شود.

سه. اگر محيط مساعدي باشد (مثل رانت قدرت، رانت امنيت، رانت ارز 4200، رانت دسترسي به اطلاعات، بدون مديريت تعارض منافع، فاقد شفافيت، دور زدن تحريم و …) بابک، عيسي و اکبر ترکيب مي‌شوند، حلقه تشکيل مي‌دهند و مولکول فساد شکل مي‌گيرد.

چهار. نظام مالياتي که درست نباشد، حساب دخل و خرج و ثروت مردم، فعاليت اقتصادي و … شفاف نمي‌شود و ثروت‌هاي ناشي از فساد کشف نمي‌شوند. نظام مالیاتی قدرتمند پرسش از کجا آورده ای را ممکن می‌کند. نظام مالیاتی مشخص می‌کند بابک و عیسی و اکبر چه واکنشی انجام می‌دهند.

نظام سياسي اگر مي‌خواهد فساد کم شود، شر قدرت غيرپاسخ‌گو، رسانه غيرآزاد، محيط اقتصادي و سياسي فسادزا و نظام مالياتي ناقص را از سر خودش و مردم کم کند. اگر اين «الرحمن» گفته نشود، بايد هميشه درباره امثال بابک، عيسي و اکبر توضيح داد؛‌ و خجالت کشید که برخي از اين جماعت براي رضاي خدا قضاوت هم مي‌کرده‌اند.

انتهای پیام