«به تعطیلی 2 هفته‌ای روزنامه‌ها اعتراض دارم»
محمد مهدی فرقانی منتشر نشدن مطبوعات در ایام تعطیل که منجر به آسیب رسیدن به بخش اطلاع‌رسانی کشور می‌شود را امری توجیه‌ناپذیر می‌داند و معتقد است: به هیچ‌وجه و با هیچ توجیهی دو هفته تعطیلی روزنامه‌ها برایم قابل درک نیست. اگر مملکتی بتواند دو هفته بدون روزنامه باشد، می‌تواند 50 هفته دیگر آن هم بدون روزنامه باشد.
این استاد ارتباطات در عین حال تاکید کرد: مطبوعات به میزانی که در بطن و متن رخدادها و واقعیت‌های اجتماعی حضور دارند می‌توانند نقش‌آفرینی کنند و تأثیرگذار باشند؛ بنابراین غیبت از صحنه به معنای عدم پذیرش تأثیرگذاری تلقی می‌شود.
رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار بخش رسانه ایسنا، درباره خلاء مطبوعات در ایام تعطیلی و اینکه چگونه می‌توانند در نبودشان نیاز مخاطب را برآورده کنند؟ یادآور شد: 30 سال قبل حداقل سنتی که داشتیم این بود که مطبوعات حداکثر دو روز تعطیل بودند و روز سوم اگر هم شده بود چهار صفحه روزنامه دربیاید و حتی مجانی توزیع شود، منتشر می‌شدند.
او با اشاره به اهمیت انتشار روزنامه‌ها در ایام تعطیلات در همین زمینه یادآور شد: امسال این اهمیت دو چندان است به این دلیل که با مرحله‌ی دوم انتخابات روبه‌رو هستیم؛ بنابراین مخاطبان نیاز دارند که در معرض گفت‌وگوها، بحث‌ها و دیدگاه‌های مختلف قرار گیرند. نه تنها امسال به طور کلی تعطیلی دوهفتگی روزنامه‌ها در هیچ کجای دنیا به این گونه سابقه نداشته است.
این استاد ارتباطات سپس در توضیحاتی با در نظر گرفتن شرایط چاپ و توزیع مطبوعات که همواره با مشکل روبه‌رو بوده است، بیان کرد: در ایران با وجود توجیهاتی همچون مشکل چاپ، توزیع و امثال این‌ها، باید حتی اگر به صورت نمادین هم که شده مطبوعات با تیراژ کم در چند صفحه منتشر شوند تا اعلام موجودیت و حیات کنند و بتوانند مدعی تأثیرگذاری باشند.
فرقانی پیشنهادش به مطبوعات و اصحاب رسانه را این گونه مطرح کرد: پیشنهادم به همه اصحاب مطبوعات و همکارانم این است که تمهیدی بیاندیشند که روزنامه‌ها حداقل در دو روز اول عید تعطیل باشند و از روز سوم حتی در صفحات کمتر و یا به صورت نمادین هم که شده منتشر شوند.
او سپس گفت: اهالی مطبوعات باید برای اینکه چگونه روزنامه‌ها در ایام عید منتشر شوند، فکری کنند و به یک راه‌حل مشترک برسند، فقط برای اینکه ایام عید چگونه روزنامه‌شان را منتشر و توزیع کنند. آن‌ها می‌توانند با یکدیگر درباره اینکه تحت چه شرایطی و در چند صفحه و چگونه روزنامه‌ها را در این ایام منتشر کنند این خلأ را حل کنند. بنابراین این جلسه این ارزش را دارد برای اینکه حرمت این حرفه بیش‌تر پاس داشته شود.
این استاد ارتباطات سپس در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه بسیاری از اهالی مطبوعات معتقدند مخاطبان در ایام عید رغبتی به مطالعه روزنامه ندارند، اظهار کرد: مگر ما به مردم روزنامه‌ای داده‌ایم که ببینیم رغبت پیدا می‌کنند یا نه؟ مخاطبان حتی اگر رغبت هم نداشته باشند که به نظرم دارند، مطبوعات حق ندارند که حیات خود را متوقف کنند. 15 روز تعطیلی خیلی خیلی می‌تواند پیام داشته باشد و معنی‌دار باشد. مطبوعات و اصحاب رسانه آنقدر باید برای حرفه‌شان حرمت قائل باشند که تعطیل کردن حرفه‌شان را نوعی بی‌حرمتی به خودشان تلقی کنند.
فرقانی در ادامه گفت‌وگوی خود در پاسخ به اینکه مطبوعات چگونه می‌توانند با به‌روز کردن اخبار، جایگاه و مخاطبان خود را در ایام تعطیلات حفظ کنند؟ گفت: به‌روز کردن اخبار مطبوعات از طریق سایت‌ها می‌تواند گام جبرانی برای مطبوعات باشد، اما کفایت نمی‌کند. اصلا صلاح نمی‌دانم روزنامه‌ها دو هفته تعطیل شوند، بنابراین اینکه سایت‌شان را به‌روز کنند و امثال این‌ها گام کوچکی در جهت جبران آن خلاء است که کفایت نمی‌کند.
اما تعطیلی مطبوعات در ایام عید در شرایطی صورت می‌گیرد که شبکه‌های اجتماعی مدام در حال به‌روز کردن اخبار هستند.
این استاد ارتباطات درباره رویکرد شبکه‌های اجتماعی اظهار کرد: شبکه‌های اجتماعی جای خالی خیلی از اتفاقات از جمله پویش انتخاباتی، پویش مطبوعاتی، کارناوال‌های خیابانی و امثال این‌ها را پر کرده‌اند و در این زمینه خیلی هم خوب عمل کرده‌اند. به ویژه در جریان انتخابات اخیر و انتخابات سال 92. نه تنها در ایران، بلکه در همه جای ایران تحول شبکه‌های اجتماعی در حال شکل گرفتن است. هر چند کج‌تابی‌هایی ممکن است داشته باشند اما آنقدر دستاورد داشته‌اند که به عنوان مهمترین پدیده انتخابات تلقی می‌شوند و خیلی از گفتمان‌های رسمی را می‌توانند محور چالش قرار دهند. شبکه‌های اجتماعی حتی می‌توانند به مواردی بپردازند که مطبوعات به دلیل محدودیت‌های قانونی در پرداختن به آن‌ها عاجزند و بسیج عمومی شکل دهند.
او سپس با اشاره به تأثیر مستقیم شبکه‌های اجتماعی در جریان انتخابات اخیر یادآور شد: به نظر من اگر شبکه‌های اجتماعی در جریان همین انتخابات اخیر فعال نبودند ما چنین سطح مشارکتی را در انتخابات نمی‌توانستیم داشته باشیم و این دستاورد مهم و بزرگی است که همه مسئولان و دولت باید قدر و ارزش آن را بدانند و از این دستاوردها حراست کنند.
فرقانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره‌ی به‌روز کردن اخبار مطبوعات و اینکه چگونه می‌توانند در این شرایط از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی جا نمانند، گفت: روزنامه‌ها باید جنبه‌های تحلیلی‌تر خودشان را تقویت کنند. در این زمینه حتی با استفاده از برخی پیام‌ها در فضای مجازی و تعاملی که با فضای مجازی دارند خودشان را روزآمد کنند و حتی اگر لازم باشد در ایامی مثل انتخابات پیش از یک چاپ یعنی دو یا سه چاپ داشته باشند. اما نه در تعداد صفحات کامل. در این صورت خبرهایشان را نو به نو خواهند کرد.
او همچنین گفت: یادمان باشد روش انتشار سنتی روزنامه‌های کاغذی ممکن است دیگر به شکل سابق جواب ندهد، به همین دلیل ممکن است نیاز باشد که روزنامه‌ها از صبح تا شب چندین چاپ بدهند؛ مثلا در هر چاپی فقط چهار صفحه رویی ممکن است تغییر کند و مابقی ممکن است ثابت باشد؛ بنابراین مطبوعات اگر نخواهند خیلی از فضای مجازی دور بمانند باید تمهیداتی از این نظر بیندیشند.
فرقانی در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با اشاره به میزان تاثیرگذاری مطبوعات در جامعه تاکید کرد: مطبوعات به میزانی که در بطن و متن رخدادها و واقعیت‌های اجتماعی حضور دارند می‌توانند نقش‌آفرینی کنند و تأثیرگذار باشند؛ بنابراین غیبت از صحنه به معنای عدم پذیرش تأثیرگذاری تلقی می‌شود. من حداقل در هیچ کجای دنیا نمی‌شناسم که در 15 روز، روزنامه‌ها به دلیل ایام عید منتشر نشوند و آب از آب تکان نخورد و هیچ‌کس هم چون و چرایی بر این روند نداشته باشد؛ بنابراین به عنوان مخاطب حداقل معترض این اتفاق هستم و اگر 15 روز از روزنامه مورد نظرم محروم باشم این مساله را کم لطفی نسبت به مخاطب برداشت می‌کنم.
انتهای پیام
