کرونا فعالیت دانشجویی را با خود می‌برد؟
/روایت فعالان دانشجویی از فعالیت در دوران کرونا/
زهرا منصوری، انصاف نیوز: ویروس کرونا بر فعالیت دانشجویی هم مثل مسائل دیگر تاثیرگذار بود، اغلب تشکلهای دانشجویی فعالیت خود را به صورت مجازی ادامه دادند و لایوهایی در اینستاگرام در حوزه‌های مختلف هم برگزار کردند. اما حالا فعالان دانشجویی از مضرات و مزایای فعالیت دانشجویی به صورت مجازی می‌گویند، دبیر مجمع اسلامی دانشگاه الزهرا گفت در دوران قرطنیه توانستیم برنامه‌هایی برای روز کارگر و منع خشونت علیه زنان که در طی سال‌های گذشته به ما مجوز نمی‌دانند را برگزار کنیم، از این نظر قرنطینه مفید بود. از طرفی دیگر معین فضلی دبیر انجمن علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران معتقد است کرونا بر روی دغدغه‌ی افراد تاثیرگذار است، زیرا دیگر در محیط فیزیکی دانشگاه نیستند و فعالان را به یک اکانت تلگرام و توییتر تبدیل کرده است؛ یک عضو شورای صنفی دانشگاه تهران هم می‌گوید با کرونا دیگر حضور پرشور دانشجویان برای مطالبه‌گری وجود ندارد و این به نفع دانشگاه است. محمد مسلمی هم می‌گوید مسابقاتی مثل کتابخوانی را در دوران کرونا برگزار کردیم اما فعلا نتوانستیم انتخابات شورای مرکزی انجمن اسلامی را برگزار کنیم.
متن کامل گفت‌وگو با مائده دلبری دبیر مجمع اسلامی دانشگاه الزهرا، محمد مسلمی دبیر پیشین شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، معین فضلی دبیر انجمن علمی و یک عضو شورای صنفی دانشگاه را در ادامه بخوانید:
نهادهای خارج از دانشگاه بیشترین استفاده را از تعطیلی دانشگاه می‌کنند
مائده دلبری دبیر مجمع اسلامی دانشگاه الزهرا درباره‌ی فعالیت دانشجویی در دوران کرونا می‌گوید: «پس از بسته شدن دانشگاه‌ها در اسفندماه تشکلهای اسلامی هم برنامه‌های خود را به صورت مجازی آغاز کردند. طبق تبصره موجود در آیین نامه برنامه‌هایی که تشکلهای اسلامی در خارج از دانشگاه برگزار می‌کنند، نیازی به مجوز از سوی دانشگاه ندارد. همین عامل باعث شد تا با چالش‌هایی که در بستر دانشگاه همه با آن روبرو بودیم، دیگر وجود نداشته باشد.
حتی اگر باسال‌های پیش مقایسه کنیم، می‌توان به این تفاوت پی برد؛ برای مثال برنامه‌های روز کارگر در الزهرا و دیگر دانشگاه‌ها لغو می‌شود یا مجوزی گرفته نشده است، مثلا روتین مجوز گرفتن این است که با کلیات برنامه موافقت می‌شود اما با با فلان میهمان مخالفت می‌کنند. اتفاقی که در برنامه‌های مربوط به زنان و روز کارگر رخ می‌دهد دقیقا برعکس این است، یعنی بطور کلی با برنامه مخالفت می‌شود؛ اما امسال از این فرصت استفاده کردیم و برنامه‌هایی را برگزار کردیم که در حالت عادی امکان برگزاری آن وجود نداشت. دو تا برنامه در روز کارگر درباره‌ی «چگونگی بیداری طبقاتی کارگران در مبارزات عمومی» و جناب حسین اکبری فعال کارگری حضور داشتند و یک لایو هم در اینستاگرام درباره‌ی «جایگاه حقوق کارگران در قانون کار جمهوری اسلامی» دکتر غلامرضا کامیار استاد دانشگاه حضور داشتند.
برگزاری این برنامه‌ها در دانشگاه اتفاق مثبتی است اما به این برنامه‌ها مجوز نمی‌دهند. گاهی حتی خود برنامه را مورد هجوم قرار می‌دهند، اصلا اجازه نمی‌دهند موضوع حقوق کارگر در دانشگاه باز شود؛ گاهی دانشگاه‌ها قوانین خود ساخته‌ای دارند و این موضوع در دانشگاه‌های مختلف به شکل‌های متفاوت بروز می‌کند. در دانشگاه الزهرا برای فعالیت‌های تشکل‌هایی مثل مجمع اسلامی الزهرا ورود و حضور آقایان محدود است. در حالی که برای انجمن‌های علمی دانشگاه این مسئله مانعی ندارد، البته اتفاق مثبتی است که با آنها کاری ندارند اما به ما هم گیر ندهند.
مثلا برای همایش‌هایی که در دانشگاه برگزار می‌شود و دانشگاه پول زیادی هم بابت آن می‌گیرد، آقایان می‌توانند حضور داشته باشند؛ این محدودیت‌ها برای محدود کردن فعالیت تشکلهای اسلامی است. در برنامه‌های زنان با حساسیت بالایی روبرو است، برای مثال پرفورمنسی که در روز منع خشونت علیه زنان در آذر ماه برگزار شد، تا آخرین لحظه فکر می‌کردیم کنسل می‌شود. اما الان که برنامه‌ها مجازی شد، برنامه‌های مختلف را توانستیم پیش ببریم. مثل «بررسی حقوق زنان در قانون اساسی»، « خشونت علیه زنان»، «راهکارهای مقابله با خشونت علیه زنان»، «شرم انگاره‌ی بدن زنان» و همچنین چالشی راه اندختیم تحت عنوان اینکه دانشجویان تبعیض‌هایی را در دوران تحصیلات خود حس کردند را بنویسند. لزوم این برنامه‌ها حس می‌شود. در حالیکه در همین دوران کرونا کاری که دانشگاه الزهرا انجام داد، این بود که از تلاش مادران در خانه عکس‌هایی را منتشر می‌کرد، درحالیکه در دوران قرنطینه خشونت علیه زنان بیشتر شد. دانشگاه می‌خواهد نشان دهد همه چیز گل و بلبل است به جای اینکه با این خشونت‌ها مقابله کند.
دانشگاه استعلامی را درباره‌ی فعالیت‌های مجازی ما از وزارت علوم گرفتند، آقای غفاری معاون فرهنگی وزارت علوم نامه‌ای زدند مبنی بر اینکه چون این فعالیت‌های مجازی با مهر تشکل انجام می‌شود، پس دانشگاه حق نظارت دارد. دانشگاه از این نامه می‌خواست این را برداشت کند که برای برگزاری فعالیت‌های مجازی از دانشگاه باید مجوز بگیریم، این خلاف قانون آیین نامه است و نظارت و بررسی با درخواست مجوز متفاوت است. یکی از برنامه‌های ما «زنان در مناسبات سیاسی و اجتماعی» با حضور خانم مینو مرتاضی لغو شد. این نتیجه‌ی نظارت و بررسی است که با درخواست مجوز متفاوت است. علاوه بر اینها تعطیلات دانشگاه یک سری ضررهایی هم داشته است، تعداد زیادی از تشکلهای دانشجویی دچار رخوت شده‌اند و منتظر هستند تا با بازگشایی دانشگاه و ارتباط مستقیم با دانشجویان فعالیت خود را از سر بگیرند. فعالیت‌هایی که حتما باید دانشگاه باز شود تا صورت گیرد؛ مثل اعتراض به کالاسازی آموزش و غذای سلف و مشکلات صنفی و ساعت ورود و خروج دانشجویان در خوابگاه که در همه‌ی دانشگاه‌ها معضلی جدی است.
مسئله جدی این است که نهادهای خارج از دانشگاه بیشترین استفاده را از تعطیلی دانشگاه می‌کنند تا با دانشجویان برخورد امنیتی کنند، در همان ابتدای تعطیلی دانشگاه‌ها موج جدیدی از بازداشت‌ها آغاز شد. درحالی که مشکلات آموزشی دانشجویان بیداد می‌کند، دغدغه‌ی دانشگاه پیش بردن شیوه نامه‌ی انضباطی ضد دانشجویی است و همچنان جلسات کمیته انضباطی را با قوت پیش می‌برند اما ممکن است دانشجویان با شیوع بیماری نتوانند شرکت کنند. این فضای کرونا به نفع آنها بود و بیشترین استفاده را برای برخورد با دانشجویان انجام می‌دهند.»
با کرونا دیگر حضور پرشور دانشجویان برای مطالبه‌گری وجود ندارد
یک عضو شورای صنفی دانشگاه تهران به انضاف نیوز می‌گوید: «وقتی دانشگاه‌ها مجازی شدند، در واقع دست تشکل‌ها برای ورود به مسائل دانشجویی کوتاه شد، پس در اینجا باید دید تشکل‌ها چقدر ممارست می‌کنند تا جای پای خود را سفت کنند و در تصمیم‌گیری‌های دانشگاه دخیل باشند. مجازی بودن دانشگاه به نفع دانشگاه است، زیرا دیگر چیزی به اسم حضور پرشور دانشجویان برای مطالبه‌گری وجود ندارد و رکود فعالیت دانشجویی بیشتر شد و در اینجا دانشگاه ذی‌نفع است.
فعالیت دانشجویی به صورت مجازی محدودیت‌ها را بیشتر می‌کند، امکان ارتباط حضوری تقریبا به صفر رسیده است. خیلی از کسانی که در تشکلهای دانشجویی فعال هستند، از شهرستان هستند؛ یعنی نمی‌توانند حضور فیزیکی داشته باشند و حتی بچه‌های تهران هم محدودیت دارند. شورای صنفی دائما پیگیر بوده و دائما با مسئولان دانشگاه در ارتباط است و البته قرنطینه باعث شد تا نقش شورای صنفی پررنگ‌تر شود. انجمن‌های علمی دانشگاه کمرنگ شدند و امکان تعامل با دانشگاه را از دست دادند؛ در اینجا شورای صنفی به صورت فعال‌تری در زمینه‌ی آموزش توانست حضور پیدا کند.
تقریبا تنها تشکلی که در دانشگاه تهران پیگیر مسئله‌ی آموزشی بود؛ شورای صنفی بود. براساس آیین نامه شورای صنفی نمی‌تواند در مسائل آموزشی دخالتی کند؛ در واقع قرنطینه خط بطلانی بر آن بود و در عمل ثابت کرد که به این بند از آیین‌نامه پایبند نیست. قطعا شورا به عنوان نماینده‌ی تمام دانشجویان مسئولیت‌هایی دارد.»
این فعال دانشجویی درباره‌ی همکاری دانشگاه با تشکلهای دانشجویی می‌گوید: «مسئولان گاهی تماس‌ها را پاسخگو نبودند و دست ما در حنا می‌ماند و باید بارها تماس می‌گرفتیم؛ اما دانشگاه جلسه‌ای را به صورت لایو با تشکل‌ها گذاشت و البته شورای دانشکده‌ی ما چون از شورای صنفی مرکزی جدا شده است در آن جلسه شرکت نکرد. اما مثلا حوزه‌ی ریاست دانشگاه درخواست جلسه‌ای با شورای صنفی و دبیر دبیران داد و برگزار شد و همکاری خوبی از طرف دانشکده شکل گرفت و این به معاون آموزشی ربط داشت و بسیار پیگیر بودند. جلسه‌ای به صورت مجازی داشتیم و مشکلات دانشجویان تا حدی رفع شد و توانستیم حق حذف ترم بدون احتساب سنوات را در دو دانشکده‌ی دانشگاه تهران داشته باشیم و این حاصل تعامل شورای صنفی با دانشگاه بود. البته در وهله‌ی اول دانشگاه مسئولیت این انتخاب را به دانشکده‌ها واگذار کرد.»
محمد مسلمی: فعالیت کم شده اما تعطیل نه!
محمد مسلمی دبیر پیشین شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی کرمان درباره‌ی فعالیت دانشجویی در دوران کرونا می‌گوید: «در دانشگاه علوم پزشکی دانشجویان در مقطع کارورزی به دانشگاه آمدند، اما فقط دانشگاه‌ها برای آموزش آنها باز است و فعالیت‌های دیگر را در دانشگاه نمی‌توان برگزار کرد. از طریق زیرساخت‌های مجازی خارجی و کانال فعالیت‌هایی را انجام دادیم، مسابقات اینستاگرامی مثل کتابخوانی برگزار کردیم، بالاخره کج‌دار و مریز فعالیت مجازی دانشجویی ادامه داشت اما زیرساخت منسجمی آماده نیست. سایت یا خبرگزاری واقعا دانشجویی وجود ندارد. در گذشته قرار بود تا چندتا پایگاه اینترنتی دانشجویی من جمله خانه نشریات برای دانشجویان ایجاد شود اما به بهانه هزینه‌ی زیادی تا به حال به سرانجام نرسیده است. تشکلهای وابسته مثل بسیج و آنهایی که اتحادیه دارند، زیرساخت قوی‌ای دارند، حتی در ماه رمضان یک جلسه‌ی ضیافت با رهبر نیز برگزار کردند، اما تشکلهای تحول خواه این زیرساختارها را نداشتند.
تشکل‌ها انتخابات سالانه دارند، پویایی تشکلهای واقعا دانشجویی به این انتخابات و چرخشی است که بین اعضا اتفاق می‌افتد و در دوران کرونا هیچ تشکلی انتخابات برگزار نکرده است. بعد از یک سال قطعا اعضای شورای مرکزی و فعال خسته شده‌اند و یا فارغ التحصیل می‌شوند. زیر ساخت مجازی برای برگزاری انتخابات وجود ندارد، پس اکثریت دانشجویان ترجیح دادند تا انتخابات برگزار نشود، شوراهای مرکزی براساس آیین نامه می‌توانند تا ۶ ماه تمدید شوند. تریبون آزاد، جلسات پرسش و پاسخ را نمی‌توانیم برگزار کنیم یا به بهانه عدم وجود نظارت مجوز داده نمی‌شود یا نرم افزار خارجی تایید نمی‌شود. از طرفی در دانشگاه علوم پزشکی مسئولان خود را درگیر ویروس نشان می‌دادند و توجه به قسمت فرهنگی دانشجویی آنچنان نمی‌شود.
در دانشگاه هر جلسه‌ای که بخواهند برگزار می‌کنند و هر کدام نخواهند به بهانه کرونا تعطیل می‌شود به طور مثلل جلسه‌ی انتخابات عضو دانشجویی کمیته ناظر بر نشریات در دوران کرونا با رای پنج نفر برگزار شد، دو نفر از رای دهندگان کارمند دفتر نهاد دانشگاه بودند؛ در صورتی که به خاطر کرونا غیر قانونی بود.» یا جلسات کمیته انضباطی برای عده‌ای برگزار می‌شود و برای عده دیگر با وجود شکایت و حضور در دانشگاه برگزار نمی‌شود.
این فعال دانشجویی در پاسخ به اینکه فعالیت دانشجویی در دوران کرونا تعطیل شده است، گفت: «فعالیت کم شده اما تعطیل نه. بعضی از تشکل‌ها مثل مجمع دانشگاه الزهرا اتفاقا دانشجویان فعال‌تر شده‌اند و نشریات مجازی هم افزایش یافته است.»
کرونا فعالیت دانشجویی را با خود می‌برد
معین فضلی دبیر انجمن علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به انصاف نیوز می‌گوید: «کرونا فعالیت دانشجویی را با خود می‌برد، زیرا این فعالیت‌ها با آن فضای فیزیکی زنده بود، هرچقدر از بی‌تفاوتی بدنه غر هم بزنیم باز هم فضای فیزیکی برای تشکلهای سیاسی، صنفی و علمی مهم بود و کارها پیش می‌رفت.
در طی این مدت با مسئولین جلسه‌ی آنلاین برگزار کردیم؛ البته بنده به آن اعتقادی ندارم، زیرا شبیه به همان کلاس‌های آنلاین است و میکروفون را قطع می‌کنند و می‌روند. جلسه‌ی حضوری هم بازدهی زیادی نداشت، چه برسد به اینکه یکی در شرق و دیگری در غرب باشد و حتی فضای ذهنی آدم‌ها هم تغییر می‌کند زیرا زمان زیادی با خانواده، اقوام و همکاران می‌گذارد و کمتر به دانشگاه و فعالیت فکر می‌کنید و دغدغه‌ها هم تغییر می‌کند و به سمت دیگری می‌رود. چیزی شبیه دانشگاه پیام نور می‌شود. مثلا کسی که به این دانشگاه می‌رود چقدر برای او مسائل دانشگاه اهمیت دارد؟
هرچند ما تلاش کردیم تا فعالیت نخوابد، دو لایو درباره‌ی فوتبال و یک لایو درباره‌ی آموزش برگزار کردیم و احتمالا یک لایو دیگر درباره‌ی آموزش برگزار کنیم. جلسات و صحبت‌ها را در تلگرام پیگیری می‌کردیم یا مثلا برای نشریه فراخوان داده‌ایم و از دور کارها را پیگیری می‌کنیم؛ مثل زمان حذف اضطراری و ارزشیابی اساتید. وقتی صبح تا شب دانشگاه بودیم، وضعیت باز هم خوب نبود و الان دیگر کلاس‌ها آموزشی آنلاین است و قطعا اوضاع متفاوت می‌شود؛ افراد هم زمان خود را طور دیگری صرف می‌کنند.
ببینید! کرونا و فعالیت مجازی محلی به نام دانشگاه را که عرصه‌ی برخورد آدم‌ها و به وجود آمدن مناسبات است از بین می‌برد مثلا هر از چندگاهی در فضای حضور فیزیکی به هر نحوی اتفاقی رخ می‌داد که نظم معمول را به نحوی می‌شکست و تغییر می‌داد و دیگران را درگیر می‌کرد. و یا مساله‌ای آموزشی یا رفاهی برای دانشجویان پیش می آمد و چون بستر ارتباط حضوری مهیا بود می شد در قبال آنها تلاش برای چاره اندیشی کرد. (گذشته از این که شکل‌گیری این فضای جمعی خود چه موانعی دارد.) اما با وضعیت کرونا چنین فعالیت‌هایی بسیار سخت‌تر شده است. برنامه‌ها، جلسات دفاع، کلاس‌ها سلف و بوفه و… بستری برای شکل‌گیری و قوام مناسبات اجتماعی و رخ دادن اتفاقات مختلف است که هر کدام می‌تواند به شیوه‌ای ربطی ارزشی بین دانشجویان و دانشگاه و فضای آن برقرار کند. و برای افراد حاضر در فضا دغدغه ایجاد کند.
در فضای حضور فیزیکی دسترسی به دانشجویان راحت‌تر بود و شما روزانه به تعداد زیادی از دانشجویان دسترسی حضوری داشتید. مثل همان برنامه‌ی عصر جدید در دانشکده علوم اجتماعی. به هر حال آدم‌ها را درگیر می‌کند و دیگر دانشگاه اولویت تو می‌شود و اما اکنون همه‌ی اینها به یک اکانت و گروه در تلگرام تبدیل می‌شود.»
انتهای پیام
