آیا قانون انتخابات متناسب با شرایط کنونی جامعه است؟

هفتم اسفند ماه جاری انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری به صورتی آرام و کم حاشیه و با مشارکت بالای 60 درصد مردم در سراسر میهن اسلامی برگزار شد.

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، ویژگی های این انتخابات،چرایی استقبال مردم ،نقش شبکه های اجتماعی و لزوم تغییر قانون انتخابات محور پرسش های ایرنا از دو میهمان اصلاح طلب و اصولگرا در میزگرد بررسی های مسائل انتخابات بود.

احمد حکیمی پور دبیر کل حزب اراده ملت ایران، نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی، رئیس فراکسیون اصلاح طلبان شورای شهر تهران، عضو شورای مرکزی نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی است و سابقه یک دوره ریاست شورای هماهنگی جبهه اصلاحات را در کارنامه دارد.

مهمان دیگر ابوالقاسم رئوفیان دبیر کل حزب اسلامی ایران زمین است. وی تا چندی قبل از انتخابات سخنگویی جبهه ایستادگی را نیز برعهده داشت که معقتد است به دلیل انتقادات شفاف خود از نفوذ تندروها در لیست تهران از این سمت کنار گذاشته شد.

ماحصل میزگرد ایرنا با این دو فعال سیاسی در پی می آید:

** چرا مردم از انتخابات هفتم اسفند استقبال کردند؟

حکیمی پور: مهمترین دلیل افزایش مشارکت، اعتماد مردم به نهاد و فرآیند انتخابات است. انتخابات به عنوان اصلی ترین و کم هزینه ترین فرآیند حل و فصل منازعات درون سیستمی توسط مردم پذیرفته شده است.
در گذشته با وقوع برخی مسائل، نوعی فضای عدم اعتماد ایجاد شده بود که خوشبختانه در انتخابات اخیر ترمیم شد. پیش بینی من این است که این افزایشَ اعتماد تاثیر بسزایی در بالا بردن سطح مشارکت مردم در انتخابات سال 96 داشته باشد.
در سالهای پس از انقلاب برگزاری بیش از 35 انتخابات، انتخابات را تبدیل به یک فرهنگ در کشور کرده است. این نهاد توانسته است نقش مهمی در انتقال دغدغه های مردم به کلیت نظام سیاسی ایفا کند که در انتخابات اخیر به ویژه در تهران شاهد آن بودیم.
تشویق و ترغیب مسئولان نظام و در راس همه رهبری، رئیس جمهور، فعالان سیاسی و نخبگان تاثیر بسیار قابل توجهی بر میزان مشارکت در هفتم اسفند داشت، همچنین احزاب سیاسی مردم را تشویق کردند انتخابات را جدی بگیرند.
رسانه ها هم دو نقش، یکی ایجابی و دیگری سلبی بازی کردند. رسانه های بی طرف که اصل شرکت در انتخابات را ترویج می کردند نقش مهمی در آوردن مردم پای صندوق داشتند.از سویی شبکه های اجتماعی هم به بسیج جامعه کمک شایانی کردند.
مردم ما نظام را با تمام کاستی ها دوست دارند. وقتی حس می کنند رقابت انتخاباتی حداقل های یک رقابت عادلانه را دارد به مشارکت ترغیب می شوند.
هر چند رد صلاحیت ها، در ابتدا فضای انتخاباتی را سرد کرده بود اما همین رد صلاحیت شدگان هم از مردم خواستند صحنه را خالی نکنند و از حق رای خود نگذرند. جریان اصلاحات در این انتخابات به هیچ قیمتی نمی خواست کناره گیری کند.
مردم دوست داشتند موفقیت دولت در امر برجام ادامه پیدا کند. آنها نگران بودند در صوت عدم مشارکت جریانی روی کار بیاید که ما را به قبل از سال 92 برگرداند.

رئوفیان: در همه نظام های سیاسی حضور حداکثری مردم پای صندوق های رای نشانه دموکراتیک بودن آن جامعه است. ایران هم از این واقعه مستثنی نیست. در هیچ کدام از انتخابات مجلس سالهای پس از انقلاب مشارکت زیر 50 درصد نداشته ایم.
در انتخابات اخیر هم شاهد تحقق این استراتژی مقام معظم رهبری و دلسوزان نظام بودیم. یعنی نفس شرکت گسترده ملت مهم تر از این بود که آنها به چه کسی رای می دهند.
مایه دوام و قوام یک نظام سیاسی، مردم هستند. جامعه ایران از پیشتازترین جوامع در برقراری اصل مردم سالاری است و به عنوان یک جامعه دموکراتیک شناخته می شود. یکی از نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا نیز به تازگی به این نکته اعتراف کرد.
با توجه به فراخوان رهبری که فرمودند ‘حتی مخالفان نظام هم پای صندوق رای’ بیایند مردم متوجه شدند با توجه به شرایط خاص منطقه، موفقیت ما در پسابرجام نیاز به این حضور حداکثری دارد.
این دوره یکی از دورانهای مثال زدنی انتخابات از نظر سلامت بود. دیدیم که حضراتی مثل آقایان مصباح یزدی و محمد یزدی که در تفقه و قدرت استنباط بسیار بالای آنها در امور دینی تردیدی وجود ندارد رای نیاوردند و هیچ اعتراضی هم نکردند.
البته من در مصاحبه یکی از اصولگرایان مجلس دیدم که گفته بود حمایت دولت از لیست آقای هاشمی باعث موفقیت آن شد.
بنده این را خلاف واقع می دانم. در دوره های قبل دولت اصولگرا روی کار بود ولی اصلاح طلبان روی کار آمدند. این قبیل حرف ها به حماسه ملی که مردم خلق کردند ضربه می زند.

** شبکه های اجتماعی تبلیغات را متحول کرده است
حکیمی پور: این شبکه ها در روز انتخابات نیز فعال بودند. به نظر می رسد تاثیر آنها سال به سال بیشتر می شود. چنانچه در انتخابات ریاست جمهوری در سال 92 به این شدت فعال نبودند. برای همین باید قانون انتخابات تغییر کند و به تبلیغ در شبکه های اجتماعی نیز بپردازد.

رئوفیان: شبکه های اجتماعی امکان تبلیغاتی کم هزینه و ساده را برای نامزدهای سراسر کشور فراهم کردند. این ابزار البته در مواقعی برای تخریب حریفان مورد استفاده قرار گرفت و تجلی گاه بداخلاقی های افراطیون شد که خود این موضوع بیانگر آن بود که افرادی که می خواهند نماینده مردم در مجلس شوند باید ادب، نزاکت و انصاف را به عنوان ابتدایی ترین خصلت شخصیتی داشته باشند.

** صفهای طولانی افتخار نیست
حکیمی پور: قانون انتخابات باید تغییر کند. این افتخار نیست که مردم چند ساعت برای رای دادن در صف بایستند. باید به سمت نظام حزبی برویم. نباید فرد مجبور باشد اسم 30 نفر را در برگه رای خود بنویسد. در برخی کشورها قبل از انتخابات مشخص است کدام شهروند رای می دهد و کدام رای نمی دهد. برگه رای تنها برای افرادی که از قبل اعلام آمادگی کرده اند ارسال می شود. این برگه هولوگرام دار است و قابل جعل نیست. حتی مشخص شده که فرد باید در کدام حوزه و صندوق رای دهد.
هر شخصی هم که از قبل اعلام کرده رای نمی دهد باید جریمه مالی به دولت پرداخت کند که بخشی از هزینه های برگزاری انتخابات از این محل تامین می شود. چرا که نظام جمهوری است و فردی که رای نمی دهد بابت عدم مشارکت در سرنوشت خود و کشور باید غرامت مالی دهد.
رعایت نشدن این نکات به خصوص در انتخابات هفتم اسفند به خوبی نمایان بود. بسیاری از مردم به ویژه در تهران، چون در ساعات پایانی مراجعه کردند و صفهای طولانی چند صد نفری را دیدند از رای دادن منصرف شدند.

رئوفیان: قانون اساسی ما جایگاه ویژه ای را برای احزاب در نظر گرفته است. اما قانون انتخابات ما با این قانون تطبیق ندارد. هر چند بیش از 200 حزب در کشور وجود دارد اما هنوز افراد هستند که نامزد معرفی می کنند نه احزاب.
باید این حزبها که تنها چند جریان سیاسی غالب در آنها وجود دارد با هم ادغام و چند حزب قوی و پرطرفدار ایجاد شوند. البته بنده به نظارت استصوابی معتقدم. مرحوم حجه الاسلام عمید زنجانی از نویسندگان قانون اساسی می گفت اگر در قانون اساسی دقت کنید می بینید که منظور آن از نظارت شورای نگهبان بر انتخابات، استصوابی بوده نه استطلاعی. یعنی صرف اینکه چهار ارگان صلاحیت فردی را تایید کند حجت دقیقی برای این شورا نمی شود.
اما این رد صلاحیت ها نباید اینقدر گسترده انجام می شد. اینکه بسیاری را به اتهام عدم اعتقاد به اسلام و نظام رد صلاحیت کرده اند جای سئوال دارد. چطور می توان تشخیص داد که فردی اعتقاد یا التزام به اسلام ندارد.
اگر نمایندگان محترم مجلس نهم این قانون را اصلاح می کردند خود شان بعضا دچار مشکل رد صلاحیت از سوی شورای نگهبان نمی شدند. همین الان هم اگر مجلس دهم فکری برای آن نکند نه تنها خودش بلکه کل نظام متحمل هزینه می شود.
** تبلیغات نامزدها باید با اسناد بالادستی مطابقت داشته باشد
حکیمی پور: یکی از مصادیق تخلفات انتخاباتی وعده های خارج از چارچوب حیطه کاری یک نماینده است. در کشوری که سند چشم انداز دارد و بودجه آن مشخص است یک نماینده نباید با دادن وعده هایی که هیچ سنخیتی با این سند ندارد و صرفا توقعات را افزایش می دهد مردم را پای صندوق بکشاند. هر چند، تا زمانی که نظام انتخاباتی کشور حزبی نشود این وعده های توخالی ادامه خواهد داشت. اگر به جای یک فرد، یک حزب در انتخابات شرکت کند احزاب حامی نامزدها این اجازه را نمی دهند که وی شعارهای بدون پشتوانه دهد چرا که برای خود حزب تبعات منفی زیادی به همراه دارد و موقعیتش را در جامعه خراب می کند.
مجلس نهم، حزبی کردن انتخابات را شروع کرد ولی هنوز به پایان نرسیده است. امیدواریم مجلس دهم آن را ادامه دهد و به سرانجام برساند.

رئوفیان: این نظام به سادگی به دست نیامده که به آسانی دچار صدمه شود. این همه شهید داده نشده که نامزدی بیاید با دادن وعده های دروغین و فریبنده رای جمع کند و بعد هم در اجرای آن بماند. باید سیستم نظارتی وجود داشته باشد که با نامزدهای متخلف برخورد کند. چرا که برخی وعده ها داده می شود که اصلا تحقق آن در حیطه کار نماینده مجلس نیست. البته نمی گویم شورای نگهبان باید این کار را انجام دهد بلکه باید مکانیسمی برای بررسی دوباره صلاحیت این قبیل نامزدها وجود داشته باشد.

** سخن آخر
حکیمی پور: باید مردم نتیجه مشارکت خود در انتخابات را ببینند. اگر مشاهده کنند که رای داده اند اما اتفاق مثبتی در کشور نیفتاده خود به خود سرد می شوند و مشارکت در دوره های بعد پایین می آید.

رئوفیان: انصافا نظام سیاسی ایران بیش ازهر نظام دیگری به رای مردم اهمیت داده است. قانون اساسی در هیچ نظامی غیر از جمهوری اسلامی به رای مردم گذاشته نشده است. به طور متوسط هر سال یک انتخابات در کشور برگزار شده است. حتی رهبر هم به نوعی با رای مردم تعیین می شود. برای همین مشارکت 62 درصدی در کشور و 50 درصدی تهران در انتخابات هفتم اسفند نباید ما را خیلی خوشحال کند. باید نیمه خالی لیوان را هم دید. 38 درصد در کشور و 50 درصد در پایتخت رای نداده اند.
باید به این آرای خاکستری توجه شود. حدود 15 ماه دیگر دو انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر را در پیش داریم. حتما باید این رای خاکستری ها را به میدان آورد.
ان شاءالله نظام سیاسی، رهبری معظم انقلاب و فعالان سیاسی تدبیری بیندیشند تا این افراد هم پای صندوق بیایند. مقام معظم رهبری رای دادن را حق مردم دانسته اند. اگر مشارکت بالا رود توان جمهوری اسلامی در معادلات بین المللی ارتقا می یابد.
یکی از وظایف خبرگان نظارت بر دستگاههای زیر نظر رهبری است. خبرگان پنجم باید بر سازمانی مثل صدا و سیما نظارت داشته باشد. این رسانه باید بیانگر نظرات مختلف موجود در جامعه باشد در حالیکه چنین رویکردی از آن مشاهده نمی شود. مجلس خبرگان باید نظارتی جدی و مستمر را بر این سازمان داشته باشد چرا که این رسانه همانطور که از نامش برمی آید باید ملی عمل کند.
تلاش و همتی که در اجرای درست برجام و اجرای تعهدات 5+1 باید خرج شود به مراتب بیشتر از خود توافق است. کار بسیار سخت است. شاهدیم که بحث سوئیفت حل شده اما بانک های بین المللی جرات ندارند با ایران وارد معامله شوند چرا که توسط آمریکا جریمه می شوند.
از طرفی نباید برخی با بیان این ادعا که برجام طبلی توخالی است دل مردم را خالی کنند. برجام دستاورد بزرگی است. علاوه بر محاسن بسیار آن، اگر معایبی هم دارد باید با ارائه نظرات کارشناسی به دولت در جهت کمک به کشور حرکت کرد. دولت هم باید سعه صدر و آستانه تحمل خود را برای شنیدن نظرات منتقدین افزایش دهد.
رئوفیان در پایان افزود: در مجموع باید با ایجاد تدابیر هوشمندانه نگذاشت طرف مقابل از زیر بار تعهدات خود شانه خالی کند.

انتهای پیام