مذاکره با آمریکا؛ ظریف و روحانی نتوانستند اما جلیلی و احمدی‌نژاد می‌توانند

بابک مجیدی، انصاف نیوز: صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران می‌گوید: جریان اصولگرا در مجلس، و احتمالا در دولت آینده با دولت آمریکا بر سر برجام مذاکره خواهند کرد. زیباکلام همچنین می‌گوید: تندروها به این خاطر بر سر راه برجام روحانی و ظریف مانع‌تراشی می‌کنند که می‌خواهند همه اتفاقات مثبت، و محبوبیت‌ها برای خودشان باشد.

بار دیگر صحبت از مذاکره با آمریکا و برجام جدید به میان آمده است. اما سعید جلیلی، محسن رضایی دو نفر از جریان اصلی نیروهای اصولگرا و مخالفین اصلی به نتیجه رسیدن برجام، در روزهای اخیر به انتقاد تند از دولت پرداختند. سعید جلیلی مذاکره کننده سابق دستگاه دیپلماسی با غرب، در توییتی تند خطاب به محمدجواد ظریف نوشت: «بدتر از فشار اقتصادی دشمن، آن است که کسانی در داخل کشور با آنکه شاهد این دشمنی آشکار هستند، می‌گویند اگر لازم باشد مجددا مذاکره خواهیم کرد؛ مگر دفعات قبل که لازم دیدید، چه فرجامی را به ارمغان آوردید؟» و محسن رضایی فرمانده پیشین سپاه پاسداران نیز در توییتی نوشت: «اگر دولت گام‌های یکم تا پنجم هسته‌ای را کاملا برمی‌داشت، امروز آژانس ادعای جدیدی نمی‌کرد. دولت مسیر هسته‌‌ای را گم کرده است». او قبلا هم توییت کرده بود: «پاسخ کوبنده به ترامپ، صدور سریع‌تر گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای است». این در حالی است که محسن رضایی سال 94 و بعد از توافق هسته‌‌ای گفته بود: «این مذاکرات سطح سیاست بین‌المللی ایران را ارتقا داد. یک حیثیت سیاسی و بین‌المللی تازه پیدا کردیم. این قابلیت سیاسی در آینده به کار خواهد آمد.»

اما ظریف در مصاحبه‌ی اخیرا اعلام کرد: «من طرفدار منافع ملی ایران هستم؛ اگر منافع ملی ایران و مردم مستلزم این باشد که مذاکره بکنیم، مذاکره می‌کنم. در هیچ مذاکره‌ای شما نمی‌توانید به طرف مقابل‌تان اعتماد کنید. روابط بین‌الملل بر اساس بی‌اعتمادی است. اگر قرار بود به کسی اعتماد کنیم، برجام ۱۵۰ صفحه نمی‌شد، بلکه دو صفحه می‌شد که ما می‌گفتیم ما سلاح هسته‌ای نمی‌خواهیم و آنها هم می‌گفتند تحریم‌ها را برمی‌داریم». ظریف تأکید کرده بود «با اعتماد در روابط بین‌الملل سازگاری ذهنی ندارم. با ضد این و آن بودن موافق نیستم. معتقدم منافع ملی را باید دنبال کنیم و اگر روزی این منافع ملی مستلزم آن است که مذاکره کنیم، این کار را انجام دهیم، البته بعد از اینکه همه مقام‌های کشور مذاکره را تأیید کردند.»

انصاف نیوز در مورد صدور قطعنامه جدید شورای حکام بعد از 8 سال و امکان مذاکره مستقیم با آمریکا بر سر برجام با صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران گفتگویی انجام داده است که آن را در زیر می‌خوانید:

انصاف نیوز: با توجه به قطعنامه جدیدی که بعد از هشت سال علیه ایران صادر شد و منتقدانی که معتقدند دوباره نباید مذاکره کنیم، بنظرتان آینده این رفتار به کجا خواهد انجامید و ایران و دستگاه دیپلماسی دوباره مذاکره خواهند کرد یا خیر؟

زیباکلام: تندروها فقط تحت یک شرایط به برجام رای می‌دهند، از برجام و مذاکره با غرب تمکین می‌کنند، کنار آمدن با آژانس را تایید می‌کنند و با آمریکا مذاکره می‌کنند؛ آن هم فقط و فقط زمانی است که کل قدرت در اختیار خودشان باشد. یعنی سال آینده که مجلس از آن تندروهاست و رئیس جمهور هم از آن آنها خواهد شد -یا آقای احمدی نژاد و یا آقای سعید جلیلی- و سایر قوا نیز در دست آنهاست، آن وقت تندروها درنهایت به سوی نرمش قهرمانانه خواهند رفت. در غیر اینصورت اگر قرار باشد که نفع نرمش قهرمانانه، نفع توافق هسته‌ای، نفع برجام و نفع هر کنار آمدن و توافقی با غرب و آمریکایی‌ها به سود آقای روحانی و یا اصلاح طلبان و غیر اصولگرایان تمام شود، آنها بازی را برهم می‌زنند و نمی‌گذارند موفقیت آمیز جلو برود. آنها چون نفع برجام عاید روحانی، اعتدالیون و میانه‌روها می‌شد، بعد از تیر 94 که منجر به توافق هسته‌ای و برجام در وین شد، تندروها از هیچ تلاشی برای از ریل خارج کردن، بی اعتبار کردن و به بن بست رساندن برجام خودداری نکردند. تندروها هر تیغ و تیشه‌ای که می‌توانستند بر سر راه برجام انداختند. یادتان هست که صدها شرکت کوچک و بزرگ غربی و بین المللی بعد از برجام به ایران آمدند؟ تندروها چه کردند؟ نهایت تلاش‌شان را به کار بستند که این شرکت‌ها یکی پس از دیگری از ایران بروند.

ترامپ هم با آمدنش تیر خلاص را به بدن لاغر و ضعیف و بی جان و در حال احتضار برجام شلیک کرد. چون ترامپ هم به‌نوعی شبیه به تندروهای خودمان است. اما چرا من امیدوارم که سال آینده تندروها با آمریکا به توافق خواهند رسید؟ به این دلیل که سال آینده تمام قدرت از آن تندروها خواهد بود. نه پای روحانی وسط است، نه فهرست امید و نه اعتدال و توسعه. صدر تا ذیل مملکت در دست تندروهاست. بنابراین بنظر من آنها با غرب کنار خواهند آمد و موفق هم می‌شوند به این دلیل که قدرت اصلی دست آنهاست. روحانی اگر خود را ریز ریز هم می‌کرد نمی‌توانست کاری کند که برجام در ایران موفق شود چون همه‌مان می‌دانیم که قدرت، علیرغم 24 میلیون رایی که روحانی آورده بود، دست او نیست. جهانیان هم این مسئله را می‌دانستند که قدرت در ایران در دست صندوق رای نیست. صرفنظر از آنکه رئیس جمهور 24 میلیون رای آورد یا نماینده‌ی تهران 1.5 میلیون رای آورد، از هیچ قدرتی برخوردار نیستند و اتفاقا آن نماینده تندرو که 70 هزار رای می‌آورد قدرتش بیشتر از محمدرضا عارف است که یک و نیم میلیون رای داشته است. بنابراین غربی‌ها و آمریکایی‌ها می‌دانند که سال آینده، امید کنار آمدن با ایرانی‌ها بسیار زیاد است، چون همه قدرت دست تندروهاست. بنابراین بازی‌ها و سر و صداهایی مثل دوباره به شورای امنیت رفتن و به کار افتادن مکانیزم ماشه و خروج یا عدم خروج از ان‌پی‌تی، تا خرداد سال آینده ادامه دارد و صرف نظر از اینکه جو بایدن در درون کاخ سفید است و یا دونالد ترامپ، ما به سوی نرمش قهرمانانه پیش خواهیم رفت، با این تفاوت که اگر دونالد ترامپ به کاخ سفید بازگردد، هزینه‌ها و امتیازاتی که باید بدهیم، بسیار بیشتر است.

چرا اصولگراها و تندروها می‌خواهند توافق دوباره برجام را به نام خودشان بزنند؟

اگر یادتان باشد، پس از شکل گرفتن برجام، فضایی در ایران به وجود آمد که در آن صدها شرکت بین‌المللی وارد ایران شدند و قیمت دلار کاهش پیدا کرد. بنابراین اگر ما با آمریکایی‌ها به توافق برسیم، در کوتاه مدت منافع زیادی برای ما خواهد داشت. کمترین منفعتی که خواهد داشت این است که بخش عمده‌ای از دارایی‌هایمان آزاد می‌شود مانند سال 94 که 150 میلیارد از دارایی‌های ایران توسط رئیس جمهور آمریکا آزاد شد. همچنین رونق اقتصادی به وجود می‌آید و تحریم‌ها تا حدود زیادی لغو می‌شوند. بنابراین تندروها می‌گویند که چرا این دستاوردها و منافع در چشم مردم به روحانی و خاتمی و ظریف و اصلاح طلبان و اعتدالیون برسد؟ مگر ما عرضه نداریم که اینها را به نام خودمان بزنیم؟ به نظر من هم حرف‌شان منطقی است. محبوبیت پیدا می‌کنند؛ در عمل نشان می‌دهند که «پس از 8 سال حضور آقای روحانی که هیچ کاری نتوانستند بکنند، ببینید! حالا این جریان جدید –اسم‌شان هرچه هست تندرو، پایداری، طرفداران احمدی نژاد یا خود آقای احمدی نژاد- ببینید چقدر وضع کشور خوب شده.» مردم هم می‌بینند که وضع اقتصادی کشور بهتر شده و می‌بینند که تورم و قیمت دلار را کنترل می‌کنند و در نهایت چرا تندروها نباید استقبال کنند از محبوبیت‌شا نزد مردم؟ حالا اینکه در بلندمدت چه برسر ایران خواهد آمد، قابل بحث است. ولی حقیقت این است که هر گروه یا فردی بتواند در کوتاه مدت با آمریکا کنار بیاید، در ایران تبدیل به قهرمان خواهد شد، چراکه واقعا مردم را از مصیبت نجات داده است.

اگر مذاکره با آمریکا در دوره اصولگرایان اتفاق بیافتد، واکنش اصلاح طلبان به این موضوع چه خواهد بود؟

اصلاح طلبان هیچ قدرتی ندارند. نه در صداوسیما و نه تریبون نمازجمعه و نه سایر تریبون‌ها. بنابراین چیزی برای گفتن نخواهند داشت. البته مسلم است که اصلاح طلبان هیچوقت به مذاکره با آمریکا اعتراضی نخواهند کرد.

آیا شما فکر می کنید اصولگرایان در بحث شهادت سردار سلیمانی کوتاه می‌آیند و با آمریکا مذاکره می‌کنند؟

چاره‌ی دیگری ندارند! شما خودتان را بگذارید جای تندروها. شما چه فرمول و پیشنهادی برای اینکه کشور را از این بحران عظیم اقتصادی نجات دهید دارید؟ مگر غیر از این است که باید تحریم‌ها لغو شود، دارایی‌های ایران باید آزاد شود و ایران نفت خودش را صادر کند؟ با سیاست می‌شود حکومت کرد، با شعارهای سیاسی می‌شود حکومت کرد، اما با شعار های اقتصادی نمی‌شود حکومت کرد. شما شکم 85 میلیون نفر را نمی‌توانید با شعار سیر کنید. باید یکسری اقدامات عملی بکنید. بنابراین تندروها چاره‌ای ندارند جز اینکه کنار بیایند، با این تفاوت که اگر آقای روحانی بخواهد کنار بیاید، آقای احمدی نژاد نمی‌گذارد، آقای جلیلی نمی‌گذارد، آقای الیاس نادران نمی‌گذارد. دلیلش واضح است. برای اینکه آنها به روحانی می‌گویند مگر خودمان عقب افتاده هستیم و نمی‌توانیم با آمریکا کنار بیاییم؟ چرا شما این کار را بکنید که مواهبش هم به شما برسد؟ الان دعوا سر اصول نیست. سر این است که مواهب کنار آمدن با غرب به چه کسی می رسد.

پس شما می‌گویید آنها خون سردار سلیمانی را کنار می گذارند و با آمریکا مذاکره می کنند؟

نه! آن‌ها هیچ وقت نمی‌گویند که خون سردار سلیمانی را پایمال کردیم. آنها اولین کاری که می کنند این است که فرودگاه را به نام سردار سلیمانی می‌کنند، قطار را به نام سردار سلیمانی می‌کنند. آنها خودشان را بیشتر از افرادی مثل آقای روحانی شیفته‌ی سردار سلیمانی نشان می‌دهند و اتفاقا در مذاکره هم محکم‌تر مواضع خود را بیان می‌کنند. اتفاقا در زمان مذاکره با آمریکا به صورت همزمان فرودگاه مهرآباد را به نام سردار سلیمانی می‌کنند.

به نظرتان با توجه به موضع‌گیری رهبری در موضوع برجام و گفتن اینکه به این مسئله خوشبین نیستند، و شکست خوردن برجام در آینده و موضع گیری تند ایشان نسبت به خروج از برجام توسط ترامپ، آیا دوباره به این مسئله ورود می‌کنند و نرمش قهرمانانه‌ی دوباره‌ای را اعلام می‌کنند؟

چرا نکنند؟ چاره دیگری نیست! رهبری همچنان از نرمش قهرمانانه خود دفاع خواهند کرد اما خواهند گفت که برخلاف آقای روحانی و ظریف که از پس برجام برنیامدند، آقای احمدی نژاد و دوستانشان و آقای سعید جلیلی توانایی اجرای نرمش قهرمانانه را دارند. بحث اصلی بر سر این است که آقای روحانی نتوانست نرمش قهرمانانه را درست اجرا کند نه اینکه نفس مسئله نرمش قهرمانانه زیر سوال برود.