قرایی‌مقدم: توان اقتصادی مردم محدود است
امان‌الله قرایی‌مقدم استاد دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با ایکنا گفت: در جامعه ما حس مسئولیت اجتماعی ضعیف است و افراد در برابر مسائلی مثل شیوع کرونا بی‌تفاوتند. بنابراین باید با مشارکت دادن مردم در امور اجتماعی، تلاش برای بهبود وضعیت اقتصادی و برخورد صادقانه، اعتماد را به جامعه برگرداند و به تقویت حس مسئولیت اجتماعی کمک کرد.
او درباره چرایی کاهش حساسیت‌ها به شیوع کرونا، اظهار کرد: متأسفانه به لحاظ اجتماعی، معنویات یا در واقع محبت و همدلی کمرنگ شده است. طبق نظریه سوروکین، جامعه‌شناس دانشگاه هاروارد، دوران کنونی دوران حسیات و مادیات محسوب می‌شود. به اعتقاد وی، تاریخ سه دوره تغییر ذهنیت داشته است؛ دوره عقلانی از یونان باستان تا قرن پنجم میلادی، دوره شهودی که دوره مذهبی و اعتقادی است و دوره حسی و مادی از قرن ۱۸ به بعد. در دوره حسی و مادی، افراد ظاهربین شده و به صورت ربات درآمده‌اند. مثل ربات از کنار یکدیگر رد می‌شوند و هیچ احساس تعلق خاطری به یکدیگر ندارند و ارزش و اعتبار آنها به ظاهر و پولشان بستگی دارد، در نتیجه انسان‌ها از یکدیگر دور شده و خودگرا، خودمدار و خودخواه شده‌اند و فقط به فکر خودشان هستند.
وی تصریح کرد: در گذشته اگر کسی دچار مشکلی می‌شد، همه به کمکش می‌شتافتند یا با او همدردی می‌کردند، اما در حال حاضر هر کسی می‌گوید به من مربوط نیست که دیگری دچار مشکل شده است. در واقع احساسات انسان‌ها نسبت به یکدیگر رقیق‌تر و ضعیف‌تر شده است، حتی بعضاً در خانواده‌ها قدر و منزلت افراد با درآمدشان سنجیده می‌شود و این وضعیت در سطح جامعه و به خصوص در شهرهای بزرگ به مراتب شدیدتر است. انسان‌ها به صورت اشیا درآمده‌اند و شیءسروری حاکم است، افراد سعی می‌کنند شخصیت خود را از اشیایی که در تملک دارند، کسب کرده و به آنها افتخار کنند. بنابراین در چنین جامعه‌ای تعلقات گروهی کمتر می‌شود.
بی‌اعتمادی، بی‌تفاوتی به دنبال دارد
قرایی‌مقدم اظهار کرد: در جامعه ما بی‌اعتمادی حاکم است و برخی افراد فکر می‌کنند که آنچه درباره بیماری گفته می‌شود، در مورد آنها صدق نمی‌کند یا همراه با دروغ و بزرگنمایی است. این بی‌اعتمادی در سطح افقی میان مردم و در سطح عمودی میان مردم و مسئولان وجود دارد و باعث بی‌تفاوتی شده است. افراد از کنار هم رد می‌شوند، بدون اینکه یکدیگر را احساس کنند و به هم توجه نشان دهند.
وی به کمرنگ شدن حس مسئولیت اجتماعی در جامعه اشاره و بیان کرد: افراد را در خانواده، مدرسه و دانشگاه وظیفه‌مدار و مسئولیت‌پذیر تربیت نکرده‌ایم و آنها در نقش‌ها و موقعیت‌های مختلف به مسئولیت خود واقف نیستند. البته در روستاها وضعیت به گونه دیگری است و دختران و پسران روستایی از کودکی در کنار پدر و مادر خود انجام بسیاری از کارها را یاد می‌گیرند، اما در شهرهای بزرگ افراد نمی‌دانند مسئولیتشان در قبال جامعه چیست و فکر می‌کنند مشکلات جامعه و دیگران ربطی به آنها ندارد. در رابطه با شیوع ویروس کرونا نیز همین وضعیت حکمفرماست. البته باید این سؤال را مطرح کرد که افراد جامعه در کدام یک از امور زندگی اجتماعی مشارکت داده شده‌اند؟ بنابراین مسئولیت اجتماعی در جامعه ما ضعیف است و افراد بی‌تفاوت شده‌اند و با اینکه روزانه حدود ۲۰۰ نفر بر اثر ابتلا به کرونا از دنیا می‌روند، اما اهمیتی به آن نمی‌دهند.
توان اقتصادی مردم محدود است
قرایی‌مقدم تصریح کرد: کشورهای جهان با مشکلات اقتصادی مواجهند، اما در کشورهایی مثل ژاپن مردم احساس تعلق به وطن خود دارند و در قبال جامعه خویش احساس مسئولیت می‌کنند. البته در کشور ما توان اقتصادی مردم محدود است و طبق آمار نهادهای رسمی، ۶۰ میلیون نفر از جمعیت کشور به کمک‌های معیشتی نیاز دارند، در نتیجه بسیاری نمی‌توانند برای خرید ماسک و مواد ضدعفونی هزینه کنند. اقتصاد، اصل و زیربنا محسوب می‌شود، اما بخش زیادی از جمعیت کشور ما دخل و خرج‌شان با هم همخوانی ندارد، شرمنده خانواده‌هایشان می‌شوند و نمی‌توانند برای در امان ماندن از ویروس کرونا در خانه بمانند.
وی بیان کرد: تقویت حس مسئولیت اجتماعی و در کل فرهنگ‌سازی، زمانبر است و چون سرعت تغییرات در جامعه زیاد است، نهادینه کردن یک ارزش و هنجار کار مشکلی محسوب می‌شود. اوایل شیوع کرونا در جلسه‌ای گفتم که در حال حاضر ارزش‌ها و هنجارهای زندگی تغییر کرده و جامعه دیگر هیچ وقت به دوران قبل از کرونا برنمی‌گردد. مشارکت دادن مردم، تأمین معیشت آنها، رفع مشکل بیکاری و بهبود وضعیت اقتصادی، از جمله عواملی است که می‌تواند در تقویت حس مسئولیت اجتماعی و به تبع آن، افزایش حساسیت‌ها در قبال شیوع کرونا مؤثر باشد. اعتماد را باید به جامعه برگرداند، آن هم از طریق رفتار و برخورد صادقانه با مردم. جامعه‌ای که متکی به دروغگویی باشد، اعتماد عمومی در آن شکل نمی‌گیرد. از طرف دیگر، باید شادی و نشاط را در جامعه ترویج کرد، نه اینکه مردم را با غم و گریه پرورش داد.
قرایی‌مقدم در پایان اظهار کرد: در کشور ما وقتی سیل یا زلزله می‌آید، مردم برای کمک بسیج می‌شوند، چون عده زیادی از همنوعانشان در خطر مرگ قرار دارند و روح جمعی غالب می‌شود، ولی در رابطه با شیوع کرونا این احساس را ندارند و هر کس مبتلا می‌شود، تقصیر را متوجه او می‌دانند.
انتهای پیام
