پیش‌بینی علوی‌تبار از انتخابات ۱۴۰۰
علیرضا علوی‌تبار، فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: گمان می کنم آنچه در انتخابات مجلس یازدهم اتفاق افتاد، در ریاست جمهوری۱۴۰۰ رخ دهد: «مشارکت کمتر و نتیجه مطمئن تر». از این فرصت باید برای نوسازی و بازسازی اصلاحات استفاده کرد. یکی از ابعاد این نوسازی و بازسازی تحکیم رابطه با تکیه گاه اجتماعی اصلاحات است. نخستین اقدام کمک به «سازماندهی» این تکیه گاه است. باید کمک کرد تا آنها در قالب تشکل های صنفی، سیاسی، هنری، اندیشه ای و… متشکل شوند و از حالت فردی به حالت انجمن های مدنی درآیند.
روزنامه‌ی شرق در مقدمه‌ی گفت‌وگو با آقای علوی‌تبار نوشت: یکی از پیامدهای فشارهای فزاینده اقتصادی بر مردم، لاغرشدن طبقه متوسط و افزایش گسترده شدن طبقه فرودست است و پیامد چنین حالتی هم به حاشیه رفتن دغدغه های ثانویه طبقه متوسط و درگیرشدن ایشان به رفع نیازهای اولیه است. در حقیقت در چنین حالتی گرچه طبقه متوسط همچنان در اندیشه توسعه سیاسی و چنین مفاهیمی به سر می برد، اما توانایی پیگیری آنها را ندارد. با تسامح شاید بتوان گفت جامعه امروزی ایران با توجه به وضعیت اقتصادی، چنین شرایطی را تجربه می کند، اما پدیدآمدن این وضعیت چه ارتباطی به اصلاح طلبان می تواند داشته باشد؟ جریان اصلاحات که از نظر شکلی و سیاسی در میانه دهه ۷۰ ظهور کرد، از روز نخست جامعه هدف خود را طبقه متوسط قرار داد و گفتمان خود را توسعه سیاسی و فرهنگی معرفی کرد و اتفاقا همین طبقه بود که در سال های متمادی از جریان اصلاحات حمایت کرد و در بزنگاه های مختلف-البته با فرازونشیب های زیاد- نیروهای اصلاح طلب برای کنش سیاسی خود چشم به یاری طبقه متوسط داشتند. اصلاح طلبان خاصه بعد از سال ۸۸ و با ایجاد محدودیت های سیاسی از یک سو دیگر نتوانستند مانند سابق به کنشگری سیاسی بپردازند و در عالی ترین سطح با حمایتشان از حسن روحانی، توانستند یک اصولگرای میانه رو را رئیس جمهور کنند تا از گسترش اقدامات تندروها جلوگیری کنند و از نظر سرمایه اجتماعی هم در معرض تحدید قرار گرفتند، زیرا بخشی از مردم منتقد دولت، نتیجه حاصل شده را از چشم اصلاح طلبان دیدند و از سوی دیگر به دلیل تغییراتی که در طبقه متوسط ایجاد شد، عملا نیروهای این طبقه دیگر مانند سابق پیگیر خواسته های سیاسی نبودند و پرواضح است که مهم ترین گفتمان اصلاح طلبان همواره توسعه سیاسی بوده است. در چنین شرایطی پرسش این است که با توجه به تمام محدودیت های فوق آیا اصلاح طلبان بازهم می توانند نسبت درستی با جامعه امروزی خود برقرار کنند؟ آیا قادر خواهند بود که باز هم سرمایه اجتماعی ازدست رفته خود را احیا کنند و پاسخ گوی خواسته های جدید آنها باشند؟ و در نهایت آیا اصلا لازم است که آنها قدری در گفتمان خود تغییری ایجاد کنند و این بار بتوانند با طبقه فرودست به زبانی مشترک برسند؟ برای پاسخ به تمام این پرسش ها و بیش از اینها ساعتی را با «علیرضا علوی تبار»، تحلیلگر و فعال سیاسی اصلاح طلب، به گفت وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید.
* خاستگاه جریان اصلاحات از دوم خرداد سال۷۶ تاکنون همواره طبقه متوسط بوده است و شاید اغراق نباشد اگر بگوییم رای ۲۰ میلیونی آقای خاتمی در آن سال محصول حمایت این طبقه بوده است و طرح مفاهیمی مانند توسعه سیاسی و فرهنگی، آزادی رسانه ها، حق تعیین سرنوشت ملت و… زمینه جلب اعتماد دانشجویان و دگراندیشان را فراهم کرد. متفکران، تاثیرگذاران و سران اصلاحات از سال۷۶ تاکنون در ارتباط با این طبقه چگونه عمل کرده اند؟
گمان می کنم اگر درباره این سوال شما قدری مفصل تر توضیح دهم، برخی از سوال های آتی شما هم روشن و زمینه خوبی برای پاسخ به برخی دیگر فراهم می شود. در سوال شما فرضی وجود دارد که می تواند کاملا قابل بحث باشد؛ این فرض که می توان «رفتارهای جمعی سیاسی» را «تحلیل طبقاتی» کرد، در درستی این فرض شک است؛ وجود طبقات را نباید انکار کرد اما اینکه آیا آنها کنش جمعی دارند یا خیر، بحث دیگری است. فعلا از این بحث می گذریم و آن را مفروض می گیریم. ابهام دوم درباره حدود «طبقه متوسط» است. باید دو طبقه متوسط را از هم تفکیک کرد: طبقه متوسط قدیم (خرده بورژوازی) و طبقه متوسط جدید. طبقه متوسط قدیم متشکل از افرادی است که خودشان دارایی مادی دارند، تصمیم گیرنده اصلی در واحد اقتصادی شان هستند اما خودشان هم کار می کنند. در سال ۱۳۷۵ این طبقه ۴۱.۵ درصد شاغلان ایران بوده اند (در آمارهای سال ۱۳۹۶ هم حدود ۴۱ درصد است) اما طبقه متوسط جدید مالک مهارت ها و صلاحیت های کارشناسی است، نه دارایی های مادی. اعضای این طبقه در تصمیم گیری نقش بانفوذی دارند ولی لزوما تصمیم گیرنده نهایی نیستند. در سال ۱۳۷۵ این طبقه ۲۱.۳ درصد شاغلان بوده اند (در آمارهای سال ۱۳۹۶ حدود ۱۹.۹ درصد هستند). وقتی از طبقه متوسط صحبت می کنیم باید روشن کنیم منظورمان کدام یک از آنهاست. هرکدام از این طبقات را نیز می توان با معیارهایی مانند میزان درآمد، تعداد کارگر استخدام کرده یا ارزش دارایی مادی شان به سه قشر مختلف تقسیم کرد: قشر بالا (حدود ۱۵ درصد)، قشر میانه (حدود ۶۵ درصد) و قشر پایین (حدود ۲۰ درصد). می توانید با ضرب کردن، درصد شاغلان هر قشر در هر طبقه را حساب کنید. حال یک قدم دیگر بردارید. چند خواسته و تقاضای عمومی در جامعه ما مطرح است؟ به نظرم حداقل چهار خواسته در ارتباط با داخل مطرح است: اول دستیابی به رشد و رونق اقتصادی، دوم توزیع مجدد ثروت و درآمد، سوم مردم سالاری و مشارکت و رقابت آزاد سیاسی و چهارم سبک زندگی متمایز از سبک زندگی رسمی. اقشار مختلف طبقات متوسط (قدیم و جدید) همگی خواسته و اولویت اول یکسانی ندارند؛ مثلا همه قشر بالای طبقه متوسط قدیم و نیمی از قشر میانه این طبقه، اولویت اولشان رشد و رونق اقتصادی است (حدود ۱۹.۴ درصد شاغلان کشور درحال حاضر). نیمه دیگر قشر میانی طبقه متوسط قدیم به علاوه قشر بالای طبقه متوسط جدید به دنبال سبک زندگی متمایز از سبک زندگی رسمی هستند (جمعا حدود ۱۶.۲ درصد شاغلان کشور). قشر پایین طبقه متوسط قدیم به علاوه قشر پایین طبقه متوسط جدید اولویت اولشان توزیع مجدد ثروت و درآمد است (حدودا ۱۲.۱ درصد شاغلان کشور). قشر میانی طبقه متوسط جدید است که اولویتش مردم سالاری و آزادی سیاسی است (حدود ۱۲.۹ درصد شاغلان کشور). توجه دارید که محاسبه های من همگی غیردقیق و به اصطلاح سرانگشتی هستند. هدفم طرح این مسئله است که اگر طبقه متوسط قدیم و جدید را روی هم شامل ۶۰ درصد شاغلان کشور بگیریم، مسئله مشارکت سیاسی و آزادی سیاسی حداکثر مسئله دائمی حدود ۱۵ درصد است و اولویت سایرین چیزهای دیگری است؛ مگر آنکه در مقاطعی همه آنها احساس کنند از طریق مشارکت، آزادی سیاسی و مردم سالاری بهتر می توانند هدف خود را تامین کنند. این همان اتفاقی بود که در دوم خرداد سال۱۳۷۶ رخ داد. پس از آن با توجه به اینکه محور اصلی گفتار اصلاح طلبان آزادی های سیاسی و مردم سالاری بوده، ممکن است به تدریج اقشار دیگر طبقه متوسط با نوعی ناامیدی به دنبال سخنگویان دیگری برای خود گشته باشند.
* برخی شخصیت ها در گفت وگوهای متعدد گفته اند که ظهور آنچه امروز با عنوان اصلاح طلبی می شناسیم محصول یک گفتمان راسخ نبود، بلکه جریان اجتماعی موافق تغییر دولت آقای هاشمی، خاتمی را به سمت تاکید بر توسعه سیاسی هدایت کرد و البته خاتمی هم با چنین رویکردی همراه شد. اولا آیا این گزاره درست است؟ و ثانیا اصلاح طلبی دو دهه اخیر بر چه گفتمانی استوار بوده است؟
محور گفتمان اصلاحات از همان آغاز اگر بخواهد خلاصه شود، همان شعار «توسعه همه جانبه با اولویت توسعه سیاسی» بوده است. ابعاد دیگر، تشریح همین شعار بوده اند. بحث جامعه مدنی، آزادی تبادل اطلاعات، محوریت گفت وگو و تعامل در روابط بین المللی و… همگی از محصولات همین محور گفتمانی هستند. آقای خاتمی نقش محوری در شکل گیری این گفتمان داشت و اصلاحات هم به آن وفادار ماند. مشکل از جایی شروع شد که قشرهایی از طبقه متوسط (قدیم و جدید) احساس کردند که اصلاح طلبان خواسته های آنها را دنبال نمی کنند و فقط به خواسته بخشی از آنها توجه دارند؛ مثلا قشر پایین طبقه متوسط احساس کرد اصلاح طلبان برای توزیع مجدد ثروت و درآمد برنامه ملموسی ندارند، شاید اشتباه می کرد اما این احساس را داشته است.
* آیا در تمام این سال ها اصلاح طلبان که برآمده از حمایت طبقه متوسط بودند، تلاش کردند نسبت خود با طبقه متبوعشان را تئوریزه کنند؟
همان طورکه گفتم طبقه متوسط هم از نظر وضعیت طبقاتی و فرصت های زندگی و هم از نظر خواسته ها بسیار متنوع است؛ به طوری که تلاش برای نمایندگی کردن همه خواسته های درونی آن، بسیار دشوار و شاید غیرممکن است؛ به نظر می رسد باید تامل مجددی درباره تکیه گاه و جهت گیری طبقاتی اصلاح طلبان صورت گیرد. برای درک بهتر باید میان «خاستگاه طبقاتی»، «تکیه گاه طبقاتی» و «جهت گیری طبقاتی» تفاوت قائل شد؛ به علاوه ما باید نسبت خود را با دو طبقه دیگر (سرمایه داران و کارگران) هم مشخص کنیم. آنها هم ۴۰ درصد شاغلان جامعه ما هستند.
* چه باعث شد تا بخش قابل توجهی از طبقه متوسط در دولت دوم آقای خاتمی منتقد اصلاحات شود؟ آیا به ناتوانی دولت وقت در پاسخ گویی به مطالبات سیال این طبقه بازمی گشت یا به تغییر رویکرد خاتمی و مجموعه اصلاح طلبان در سیاست ورزی؟
اصلاح طلبان نمی توانستند به دلیل ترکیب خودشان، تمامی خواسته های اقشار مختلف طبقه متوسط را نمایندگی کنند. اگر اصلاح طلبان بخواهند با بخش هایی از جامعه پیوند زنده و نمایندگی برقرار کنند، یعنی خواسته های آنها را نمایندگی کنند و متقابلا از حمایت آنها برخوردار باشند، به تدریج باید نوعی جدایی نیز در میان خودشان شکل بگیرد. در این حالت شاید لزوما تنها به طبقه متوسط نباید پیوند خورد. به طور مشخص من فکر می کنم جریان چپ مدرن درون اصلاحات باید به عنوان نماینده مزد و حقوق بگیران بخش عمومی و خصوصی عمل کند. ما حدود ۱۶ درصد مزد و حقوق بگیرانمان در بخش عمومی فعال اند و ۳۹ درصد در بخش خصوصی شاغل اند. باید این ۵۵ درصد را به عنوان تکیه گاه در نظر گرفت و باتوجه به منافع، مصالح و خواسته های آنها برنامه طرح کرد. بخش های دیگر جامعه (کارفرمایان، کارکنان مستقل و کارکنان فامیلی) را سایر بخش های اصلاح طلبان مثلا جریان راست مدرن می توانند نمایندگی کنند. نقطه مشترک همه اینها می تواند دفاع از مردم سالارانه کردن عرصه سیاست باشد. با این تفکیک بهتر می توان با بخش های مختلف جامعه رابطه زنده برقرار کرد.
* اصلاح طلبان خاصه بعد از سال ۸۸ درگیر بحران چگونگی ورود به قدرت سیاسی شدند؛ از سویی ایشان در معرض اتهام خروج از نظام قرار داشتند و از سوی دیگر شورای نگهبان با ابزار بررسی صلاحیت ها عملا اجازه ورود آنها به انتخابات را نمی داد. در چنین شرایطی اصلاح طلبان برای استمرار ارتباطشان با طبقه متوسط چه کار می توانستند بکنند؟
به گمان من بعد از یک دوره که باعث شد دوباره حکومت، چندگانگی را در درون خود بپذیرد (در انتخابات های پس از ۹۲ تا ۹۸) دوباره جهت گیری به سوی یک دست سازی قوای سه گانه رفت؛ از این رو گمان می کنم آنچه در انتخابات مجلس یازدهم اتفاق افتاد، در ریاست جمهوری۱۴۰۰ رخ دهد: «مشارکت کمتر و نتیجه مطمئن تر». از این فرصت باید برای نوسازی و بازسازی اصلاحات استفاده کرد. یکی از ابعاد این نوسازی و بازسازی تحکیم رابطه با تکیه گاه اجتماعی اصلاحات است. نخستین اقدام کمک به «سازماندهی» این تکیه گاه است. باید کمک کرد تا آنها در قالب تشکل های صنفی، سیاسی، هنری، اندیشه ای و… متشکل شوند و از حالت فردی به حالت انجمن های مدنی درآیند. در گام بعد باید یک گفت وگوی انتقادی ملی را برای رسیدن به یک «چارچوب واحد فراگیر» آغاز کرد. این چارچوب باید مفاهیم و جهت گیری های لازم برای تحلیل و موضع گیری مشترک را در اختیار ما قرار دهد. اغتشاش ذهنی باعث بی تحرکی و انفعال شده است. محورهایی مانند برابری و رفع تبعیض، جمهوریت، میهن دوستی شهروندمحور، نواندیشی دینی، روش های کارآمد و خشونت پرهیز اعتراض و فعالیت سیاسی، سازمان دهی و مدیریت اقدامات جمعی و لوازم هریک از آنها باید در این گفت وگوی ملی و انتقادی بررسی شوند و از مجموع آنها باید مواضع روشنی درباره خط مشی گذاری عمومی داخلی و خط مشی گذاری خارجی استخراج شود؛ البته توجه داشته باشید این اقدامات در شرایطی می تواند رخ دهد که بحران های موجود در جامعه ما را وارد مراحل پیش بینی نشده و خطرناک و اضطراری نکند. همه ما باید هر کمکی که می توانیم برای عبور از وضعیت خطرناک فعلی انجام دهیم. ادامه شرایط کنونی می تواند کشور را با خطراتی مواجه کند که امکان تامل و بازسازی را از همه می گیرد.
* برخی اصلاح طلبان در سال ۹۲ با اتخاذ سیاست ائتلافی و نزدیک شدن به اصولگرایان، تعارضی برای طبقه سنتی خود ایجاد کردند که «هدف از اصلاحات چه بود و چه تفاوت بنیادینی میان اصولگرایان و اصلاح طلبان وجود دارد؟» آیا چنین تعارضی -فارغ از عملکرد دولت کنونی- در بی اعتمادی طبقه متوسط به اصلاحات موثر بود؟
اکثریت اصلاح طلبان در سال ۹۲ به دنبال راهی بودند که جلوی غلتیدن کشور به یک درگیری نظامی مخرب و آشفتگی شدید اجتماعی گرفته شود. در آن شرایط اصلاح طلبان امکان حضور مستقیم در اداره امور عمومی را نداشتند؛ بنابراین به ناگزیر سعی کردند از میان گزینه های ممکن جریانی را یاری کنند که بتواند از بحران های داخلی و خارجی عبور کند. بازگشت عقلانیت به سیاست های اقتصادی، تثبیت و آرامش نسبی اقتصادی و برجام نشان می دهد که انتخاب آنها درست بوده است اما تحولات بعدی، این انتخاب درست را دچار اشکال و ابهام کرد. اول اینکه دولت خیلی زود احساس بی نیازی از حمایت اصلاح طلبان کرد و با انتخاب نیروهای مطیع، ولی ناکارآمد و فاقد شجاعت کافی برای ایجاد تحول، توان خویش را به شدت کاهش داد. در گام بعد جریان راست تندرو که اهرم های بسیاری را در اختیار دارد، شروع به تخریب خط مشی های دولت در زمینه داخلی و خارجی کرد. این تلاش از داخل هم زمان شد با قدرت گرفتن جناح راست تندرو در آمریکا. دو تیغه قیچی به ظاهر مخالف هم، یک چیز را قطع کردند: تثبیت اقتصادی و تعامل در سیاست خارجی. اصلاح طلبان در میانه درگیری دولت اعتدالی که ترکیبی از راست مدرن و سنتی بود و جریان راست تندرو، باید موضع می گرفتند. آنها پذیرفتند که در مجموع جریان اعتدالی اگرچه اصلاح طلب نیست اما برای بقای کشور و خروج از بحران ها گزینه بهتری است، باوجود این، به دلیل ناسازگاری های درونی و فقدان انسجام تشکیلاتی نتوانستند مواضع خود را برای هواداران به اندازه لازم توضیح دهند و توجیه کنند. اتفاقی نیز در جامعه به وقوع پیوست که وضعیت را باز هم بدتر کرد؛ بازگشت تحریم ها و سلسله ای از وقایع ناگوار امید به آینده را در جامعه تخریب کرد و بر آشفتگی و گسیختگی جامعه افزود. جامعه خشمگین، ناامید و ملتهب دیگر به استدلال گوش نمی کند. سیاست ورزی در شرایط نابهنجار در توان اصلاح طلبان موجود نیست. مجموعه این عوامل ابهام و سردرگمی را پدید آورد. روشن است که همیشه افراد و تشکل هایی هستند که در شرایط آشفتگی می کوشند تا لنگرگاه های مطمئنی برای تداوم و بقا پیدا کنند.
* قدری از سوی دیگر به موضوع وارد شویم؛ یک سوی ماجرا نوع عملکرد اصلاح طلبان در مواجهه با طبقه متوسط بود که به آن پرداختیم اما به نظر می رسد طبقه متوسط هم در این سال ها دستخوش تغییراتی شده است. از نظر فکری چه تفاوت هایی از سال ۷۶ تا کنون ایجاد شده است؟ آیا سطح یا اصلا جنس مطالبات این طبقه تفاوت پیدا کرده است؟
در سال های گذشته اتفاقاتی افتاده که به نوعی بر خواسته های این طبقه تاثیر داشته است. تشکیل سرمایه ثابت از سال ۱۳۹۰ همواره روند نزولی داشته است؛ این یعنی کاهش ظرفیت رشد و اشتغال در آینده. متوسط نرخ تورم بلندمدت اقتصاد ایران حدود ۲۰ درصد بوده که درباره موارد خوراکی بیشتر بوده است؛ با توجه به سهم بالاتر مواد خوراکی در سبد هزینه های خانوارهای کم درآمدتر فشار تورم بر آنها شدیدتر بوده و وضع آنها را به طور نسبی بدتر کرده است. نابرابری هم که به طوردائم رو به افزایش بوده است؛ مجموعه این عوامل از یک سو باعث شده که تمام تلاش طبقه متوسط حفظ وضع موجود خودش باشد. آنها شبانه روز تلاش می کنند تا از تنزل موقعیت خویش جلوگیری کنند اما این کار را هم با امیدواری انجام نمی دهند. تبعیض به مهم ترین عامل ثروتمندشدن یا نابودشدن آدم ها تبدیل شده است. طبقه متوسط موجود، طبقه ای است خسته از دست وپازدن مداوم برای حفظ وضع موجود خود و ناامید از آینده و حیرت زده از ثروت های بادآورده و یک شبه دیگران. در چنین حالتی ذهن انسان مشغول چیزهای دیگری می شود و نیازهای ثانویه به حاشیه می روند. سرعت رشد نقدینگی و نرخ ارز نوعی التهاب عمومی و شکننده ایجاد کرده است. هر روز حیرت زده به درآمد ثابت موجود فکر می شود و به توان و فرصت های ازدست رفته. تا نوعی تثبیت و آرامش به فضای اقتصادی و اجتماعی بازنگردد، نمی توان از سازماندهی مناسب طبقه متوسط سخن گفت.
* دوباره بازگردیم به بحث ابتدایی گفت وگو؛ اصلاح طلبان که از میانه دهه۷۰ با حمایت طبقه متوسط روی کار آمدند، اکنون با جامعه ای فرودست مواجه اند که شاید برای بخش زیادی از این جامعه دیگر گفتمان سیاسی و اندیشه ای اهمیتی نداشته باشد. آیا لازم است که اصلاح طلبان در شرایط کنونی زبان مشترکی با طبقه فرودست پیدا کنند؟ و اگر چنین است آیا شخصیت های فکری اصلاحات توانایی چنین کاری را دارند؟
خواسته برابری و رفع تبعیض در شرایط کنونی کشور در کنار تقاضا برای عادی سازی روابط با جهان و تعامل با آنها بیشتر حمایت را جلب خواهد کرد. راست تندرو می کوشد تا شعار اول (برابری بیشتر) را از آن خود کند اما نمی تواند با شعار دوم (تعامل با جهان به جای تقابل با جهان) هم سو شود؛ به علاوه تبعیض و نابرابری فقط در عرصه اقتصاد و درآمد و ثروت نیست. تبعیض جنسی و سیاسی هم برای طبقات مختلف مهم است. اگر اصلاحات شعارهای دوگانه «برابری و رفع تبعیض در داخل و تعامل و صلح در خارج» را محور قرار دهد و لوازم آن را هم بپذیرد، می تواند هم طبقه متوسط و هم طبقه فرودست را با خود همراه کند؛ به علاوه بخشی از بخش خصوصی هم که رانتی نیست و با روابط سیاسی به ثروت دست نیافته است، با این شعارها مخالفت نخواهد کرد. مخالفت با این اهداف حداکثر با حمایت ۱۵ درصد جامعه مواجه خواهد شد اما این ۱۵ درصد بخش های قابل ملاحظه ای را از دو قوه کشور و نهادهای خارج از کنترل دولت در اختیار دارند و سخت با آن مقابله خواهند کرد. شک نکنید اکثریت مردم از راه های مسالمت آمیز برای رسیدن به اهداف خود دفاع می کنند؛ از این رو ممکن است اصلاح طلبان کنونی را قبول نداشته باشند اما از روش اصلاحی دفاع خواهند کرد.
* برخی جلوتر از بحث های این گفت وگو حرکت می کنند و باور دارند که اساسا اصلاحات به معنای رایجش از بین رفته است. آیا این ادعا درست است؟ و اگر اصلاحات نباشد، چه چیزی جای آن را پر می کند؟
اگر منظور روش اصلاح طلبانه است، به گمانم در شرایط ایران هیچ جایگزین دیگری ندارد؛ هر جایگزین دیگری برای این روش وضعیت را بدتر و بحرانی تر خواهد کرد اما اگر اصلاح طلبان موجود منظور باشد، فعلا که جایگزینی برای آنها نیست؛ اگر پیدا شد که کارش را خوب انجام می دهد اما تا آن زمان باید با همین نیروی موجود تلاش کرد. لازم است همه ما توجه کنیم که باید در مسابقه ای به هدف برسیم (گل بزنیم) که اطراف زمین پر از ظروف بلوری شکستنی است.
انتهای پیام
