بازی مشهد: «هو المطلوب» پیروز کیست؟

محمد صابریان، عضو بخش تحلیلی انصاف نیوز از مشهد، در گزارشی تحلیلی دباره ی انتخابات پرحاشیه ی مشهد نوشت:

هشت اسفند روزی متفاوت برای کشور بود، از حوالی نیم روز شنبه هشت اسفند اعلام نتایج اولیه‌ی انتخابات در اکثر شهرها شروع شده بود. اما هر چه به سمت شب نزدیک‌تر می‌شدیم انتظار و اضطراب بیشتری فعالان سیاسی مشهد را دربر می‌گرفت. حتی نتایج اولیه‌ی تهران هم با پیروزی غافلگیر کننده‌ی اصلاح طلبان اعلام شده بود اما خبری از فرمانداری مشهد و استانداری خراسان نبود.

این تاخیر بازار شایعات را داغ کرد از اصرار فرمانداری برای باطل کردن برخی صندوق‌ها در مرکز و حاشیه‌ی مشهد تا مقاومت در برابر باطل کردن برخی دیگر از صندوق‌ها و یا بروز ایراد در نرم افزار تجمیع آرا؛ حوالی نیمه شب شایعه ای دیگر به سرعت در فضای مجازی پخش شد آن هم سفر وزیر کشور به مشهد بود؛ شایعه‌ای که فردای آن روز تکذیب شد اما نهایتا در عصر یکشنبه انتظارها به پایان رسید و نتایج به صورت نهایی اعلام شد.

نتایج نهایی برای بسیاری از فعالان اصلاح‌طلب و اصولگرا باور نکردنی بود و همین ماجرا موجب اعتراض کاندیداهای اصلاح‌طلب شد، به طوری که منجر به بازشماری 16 درصد صندوق‌ها شد. در پس این بازشماری، آرای همه‌ی 10 کاندیدای اول مشهد به طور متوسط بین 2 الی 3 هزار رای افزایش داشت ولی این افزایش آرا تغییری در نتیجه‌ی نهایی و صورتبندی راهیافتگان به مجلس نداشت و  تمام کاندیدهای راه یافته افراد حاضر در «ائتلاف متحد اصولگرایان» بودند و لیست امید برخلاف بقیه‌ی کشور شکست سختی خورده بود.

پیروزی «هوالمطلوب»

اتفاقی ویژه جلب توجه می‌کند؛ سه دوره‌ی انتخابات مجلس است که فقط در مشهد اتفاق می‌افتد؛ لیستی ساده روی یک برگه‌ی سفید کوچک با عبارت «هوالمطلوب» در بالای آن، که گاهی در زیر آن این جمله نوشته شده است «لیست مورد حمایت مردم حاشیه شهر» یا «لیست مورد حمایت مردم متدین مشهد» منتشر می‌شود.
لیستی که هیچ کس مسوولیت تدوین و پخش آن را گردن نمی‌گیرد و  معلوم نیست با اراده و نظر کدامیک از صاحبان قدرت و ثروت تهیه و پخش می‌شود و چون جعبه‌ی جادو هیچکس تا لحظه‌ی آخر نمی‌داند چه کسی از نظر صاحبان آن لیست لیاقت این چنین حمایتی را دارد. اما نکته‌ی مهم در این میان ضریب نفوذ بالای آن در مناطق مرکزی و حاشیه‌ی شهر مشهد است و به صورت کاملا مشخصی مورد اعتماد و حمایت معتمدین محلی و افراد شاخص در محلات قرار می‌گیرد.

زنگ خطر برای جریان اصولگرایی

نتایج انتخابات به وضوح نشان می‌داد که بدنه‌ی اصولگرایی و نیروی‌های اجتماعی هودار آن جریان به صورت لیستی در انتخابات شرکت کرده بودند اما نکته‌ی مهم در این میان وجود لیست‌های دیگری مربوط به جریان اصولگرا از جمله لیست جبهه پیروان خط امام و رهبری و …. با حضور چهره‌های با سابقه و معتدلی چون آرین‌منش، برادران، توسلی‌زاده و …. بود. اما هنگامی که نتایج اعلام شد کمترین اختلاف رای موجود بین شاخص‌ترین این افراد یعنی آقای آرین‌منش با رتبه‌ی 11 با پایین‌ترین فرد ائتلاف اصولگریان یعنی سردار کریمی با رتبه 5 چیزی حدود 250 هزار رای بود.
نکته‌ای که باعث به صدا در آمدن زنگ خطر برای افراد معتدل و معقول جریان اصولگرا در مشهد می‌شود آن است که انتخابات اخیر نشان داد بخش اعظم جریان اصولگرا و گروه‌های مرجع تاثیرگذار بر نظر آنان در مشهد طرفدار و حامی لیستی هستند که جریانات تندرو در آن سهم پررنگی دارند و حتی افرادی صرف نزدیکی به برخی افراد شاخص کشوری با کمترین سابقه‌ی علمی یا اجرایی و بدون وجود یک رزومه‌ی مشخص در این لیست قرار می‌گیرد.
نکته‌ی جالب دیگر در این میان اعتراض و ناخشنودی تعداد زیادی از تشکل‌ها و جریانات با سابقه‌ی اصولگرا از چنین وضعیتی است اما چه می‌شود انجام داد زمانی که در چند روز آخر لیست بی هویت و بی شناسنامه‌ی «هوالمطلوب» سرنوشت انتخابات را در مشهد رقم می‌زند؟ اتفاقی تکراری از انتخابات دوره هشتم مجلس در مشهد که جریانات ریشه‌دار اصولگرا بیشتر از همه زخم خورده‌ی آن هستند.

این انتخابات صدای زنگ خطر را بلندتر از همیشه برای بزرگان و افراد با تجربه‌ی اصولگرا به صدا در آورده است و اگر فکری برای نهادینه کردن خرد جمعی در میان بدنه‌ی اصولگرا نشود در آینده‌ی دراز مدت تمام جریان اصولگرایی در یک جریان تندروی نوظهور استحاله خواهد شد.

آب سرد بر جریان اصلاح‌طلبی

شاید بتوان گفت نتیجه‌ی انتخابات در مشهد بیشتر از همه برای اصلاح طلبان مشهد غیرقابل باور بود؛ آن‌ها که نتیجه‌ی انتخابات در خراسان رضوی را به جز از مشهد 7 به 2 برده بودند منتظر بودند تا با حداقل راه یابی دو نفر از «لیست امید» این پیروزی را کامل کنند. در واقع می‌شود گفت اکثرا اصلاح طلبان و حتی برخی از اصولگرایان راه یابی یک نفر از لیست امید (مهندس امینی) را قطعی می‌دانستند اما این نتیجه رقم نخورد.

اصلی‌ترین علت این اتفاق از نظر نگارنده، ضعف علمی و عملیاتی اصلاح‌طلبان در مشهد است؛ در واقع می‌توان گفت اصلاح‌طلبان شناخت دقیق و علمی و آماری از ساخت اجتماعی و طبقاتی مشهد ندارند و تمام نظریات تصمیم گیران اصلاح طلب در چند جمله‌ی کلی و توصیفی خلاصه می‌شود. به همین ترتیب بر اساس همین تحلیل‌های اشتباه تصمیمات اشتباه می‌گیرند.
به طور مثال در حالی که طبق آمارها مشهد در کنار اهواز بیشترین تعداد حاشیه نشین را دارد و از هر سه نفر از جمعیت مشهد یک نفر حاشیه نشین است؛ اصلی ترین ستادهای انتخاباتی اصلاح طلبان با استراتژی جذب «آرای ژلاتینی» در قسمت‌های بالای شهر مانند هاشمیه و سجاد و حدفاصل میدان آزادی تا تقی‌آباد قرار داشت. و این در حالی است که شرایط اجتماعی دوران پس از جنگ موجب شده است که بخش کم و کمتری از طبقه‌ی متوسط و طبقه‌ی بالا در انتخابات‌های اخیر شرکت کنند.

ضعف عملیاتی و ستادی اصلاح طلبان زمانی آشکار می‌شود که با نگاهی به درصد مشارکت در انتخابات هفت اسفند می‌بینیم اصلاح‌طلبان حتی در استراتژی خود یعنی جذب «آرای ژلاتینی» از طریق افزایش مشارکت موفق نبودند البته در این مورد بیشتر از اینکه عوامل داخلی در مجموعه‌ی اصلاح‌طلبان موثر باشند بیشتر تحت تاثیر عوامل بیرونی است از جمله عدم آزادی لازم برای رشد و گسترش تشکیلات و بدنه‌ی اجتماعی، حضور برخی نهاد های عمومی و فرهنگی که با بودجه‌ی عمومی علیه اصلاح طلبان فعالیت می‌کنند. به این موارد اضافه کنید لغو مجوزها و صدور احکام بازداشت و …

علت دیگری که موجب شکست اصلاح طلبان شد ضعف ارتباط گیری با قشر مذهبی مشهد و تبین مواضع خودشان با آنهاست؛ این در حالی است که رقیب آنها به طور منظم در این باره برنامه ریزی دارند و حتی برخی رقبای رادیکال آنها توانسته‌اند این باور را در قشر مذهبی نهادینه کنند که اصلاح طلبان مخالف دین و دین مداری هستند.

کلام آخر

انتخابات تنها اولین گام در جهت بسط مردمسالاری و کنش سیاسی است و در مرحله‌ی بعد باید تمام آحاد مردم با توجه به ضرروت نظارت اقدام به استفاده از بازوهای نظارتی جامه مدنی کنند و از تکرار وقایع ناگوار گذشته توسط نماینده‌های مشهد که گاهی موجب وهن و آبروریزی برای شهر می‌شوند؛ جلوگیری کنند.  تی ا یافته افراد حاضر در ائتابر باطل کردن برخی دیگر از ص

انتهای پیام