به مناسبت روز کاهش آثار بلایا
فرهاد بنی زمان، کارشناس مدیریت ریسک و بحران در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داد، به بهانه‌ی روز کاهش آثار بلایای طبیعی نوشت:
در سال جاری، دیدگاه شمار زیادی از ساکنین سیاره زمین در مورد مفهوم واژه بلا تغییر کرد. این تغییر نه‌تنها به واسطه وقوع بحران سلامتی ناشی از ظهور همه‌گیری ناشی از ویروس کووید-19 بلکه به‌این دلیل که در پی شرایط اضطراری ظاهر شده، دیگر ریسک‌ها نیز باید مورد توجه و مدیریت قرار گیرند ایجاد شده است. وضعیت ناشی از ویروس کرونا یک مثال واضح و شفاف از بروز ریسک سیستماتیک و نمایشی از آثار آبشاری بلا و واکنش‌های صورت‌گرفته در قبال آن تلقی می‌شود.
برخلاف آثار دومینویی که ریسک‌های آینده ممکن است به نمایش بگذارند؛ پیام روز کاهش آثار ریسک بلایای امسال با عنوان حکمرانی ریسک به صورت مطلوب، به‌عنوان کلیدی برای دری که باز شدن آن موفقیت، تاب‌آوری و آینده‌ای امن به‌د‌نبال خواهد داشت در نظر گرفته شده است.
در راستای حکمرانی ریسک، اگر استراتژی‌های کاهش ریسک بلایا برای مدیریت و کاهش سطوح موجود ریسک بلایا در اختیار گرفته شوند، از وقوع بسیاری از بلایا می‌توان جلوگیری یا پیشگیری و می‌توان با استفاده از آن‌ها از شکل‌گیری ریسک‌های جدید جلوگیری نمود.
مجمع عمومی سازمان ملل، روز 13 اکتبر هم‌زمان با 22 مهررا به عنوان روز بین‌المللی کاهش ریسک بلایای طبیعی اعلام نموده است تا از این طریق فرهنگ جهانی کاهش ریسک را ترقی دهد. این فرصتی است برای مد نظر قرار دادن پیشرفت‌هایی که در جهت کاهش ریسک بلایا با اجرایی نمودن استراتژی‌های مختلف از جمله چارچوب سندایی (تدوین شده در ژاپن در سال 2015) برای کاهش آثار بلایا که از سال 2015 تا افق 2030 تنظیم شده است.
آنچه در مورد حکمرانی ریسک می‌توان گفت
کشورهایی که سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری، چارچوب سازی، طراحی سازمانی و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با کاهش ریسک بلایا را همراستا با اهداف، مقاصد و اولویت‌‌بندی‌های عملیات مرتبط با استراتژی‌های جهانی نظیر چارچوب سندایی را توسعه داده‌اند از ظرفیت بالاتری برای مدیریت نمودن ریسک بلایا بروردارند. این تمهیدات، بیانگر درک عمیق از ریسک‌های موجود در جوامع است و به مشارکت شهروندان در انجام اقدامات توسعه‌ای و اجرایی برای کاهش ریسک می‌انجامد. این استراتژی‌ها باید تمام جوانب و زوایای سوانح و بلایا با منشأ طبیعی، انسان‌ساخت، محیط زیستی، تکنولوژیکی و بیولوژیکی را پوشش دهند.
اقدامات مشخصی هستند که می‌توان در سطوح مختلف کشوری، اجتماعات, فردی و سازمانی انجام داد تا بر مبنای آن‌ها، مدیریت ریسک‌های موجود به‌منظور کاهش آن‌ها را ارتقا داد. در این زمینه باید به‌صورتی جامع عمل شود. از ایجاد ریسک‌های جدید پرهیز نمود و به‌صورتی سیستماتیک جهت کاهش ریسک‌ها اقدام کرد. همچنین باید ظرفیت‌های مردمی، جماعت‌ها، کشورها و سیستم‌ها را برای پیش‌بینی، مقاومت و بازیابی بهتر از شوک‌ها و استرس‌ها و در نهایت عبور از بحران‌ها تقویت کرد.
ویژگیهای استراتژی موفق و مطلوب در کاهش ریسک بلایا
یک استراتژی موفق ملی و محلی برای کاهش ریسک سوانح و بلایا نیازمند ایجاد یک هماهنگی بین بخشی موثر، سیاست تاثیرگذار ملی، همکاری بین رشته‌ای و بین‌بخشی، بهره‌گیری از حمایت‌های سیاسی جهت تأیید قوانین و در اختیار داشتن منابع مالی، فنی و انسانی مناسب است. شرایط اساسی مورد اشاره در سطح ملی می‌توانند به تقویت ظرفیت‌های مسئولین محلی یا ملی در کاهش ریسک سوانح و بلایا بیانجامند.
مشارکت سیاسی و اعتمادسازی به‌عنوان کلیدهای تولید یک روش اجتماع‌محور عمومی برای مدیریت نمودن ریسک در مراحل زمانی پیش، حین و پس از وقوع یک شرایط اضطراری به‌شمار می‌آیند. افزون بر این، استراتژی‌های مطلوبدر سطوح ملی و محلی برای کاهش ریسک ارتباط بین سیاست‌های بخشی شامل کاربری اراضی، مقررات ساختمانی، سلامتی عمومی، آموزش، کشاورزی، حفاظت از محیط زیست، انرژی، منابع آب، کاهش فقر و سازگاری با تغییرات اقلیمی را در بر می‌گیرد.
شعار روز کاهش اثار بلایای سال کنونی
در بازگشت به روز بلایای طبیعی که تمرکز دارد بر تأثیرات بلایا بر زندگی و تندرستی مردم، شعار امسال در مورد انتقال این پیام است که:
«بسیاری از سوانح و بلایا قابل جلوگیری یا پیشگیری هستند چنانچه استراتژی کاهش ریسک برای مدیریت و کاهش سطوح مختلف ریسک در دست باشند و از تولید ریسک‌های جدید جلوگیری شود. کاری که از ارش برخوردار است، اعمال نمودن یک حکمرانی ریسک مطلوب است».
موضوع حکمرانی ریسک بلایا با اشاره به برنامه‌ریزی و کار بر روی ریسک سوانح به یک موضوع اصلی در سال جاری تبدیل شده است. همانگونه که شواهد موجود نشان می‌دهند که در سال‌های گذشته بسیاری از کشورها در توجه به هشدارها و آمادگی در برابر تهدیدهای جهانی مانند همه‌گیری کرونا شکست خورده‌اند.
تا نخستین روزهای ماه جولای(تیرماه) بیش از 5/10 میلیون نفر مبتلا به ویروس کرونا شامل 000و512 نفر مرگ به سازمان جهانی بهداشت گزارش شده است. بر اساس گزارش نماینده ویژه سازمان ملل در کاهش ریسک بلایا، تنها تعداد کمی از استراتژی‌های کاهش ریسک بلایا و سوانح در راستای مدیریت نمودن ریسک واگیری و همه‌گیری بیماری‌ها شامل اقدامات پیشگیری و آمادگی توسعه یافته‌اند. در این رابطه، حکمرانی مطلوب ریسک و برنامه‌ریزی استراتژیک برای کووید-19 در مقایسه با روش‌های به‌کارگرفته شده در برابر شرایط اضطراری ناشی از تغییر اقلیم از رنگ و اهمیت کمتری برخوردار است.
وضعیت کره زمین در ارتباط با پدیده تغییر اقلیم
کره زمین هم‌اکنون در مسیر افزایش درجه حرارت قراردارد و هنوز کشورهای عضو گروه 20 که مسئول تولید و نشر 18% از گازهای گلخانه‌ای هستند روند ادامه دار تولیدات خود را کاهش نداده‌اند. 15 کشور از کشورهای عضو گروه 20 تاکنون التزامی به برنامه زمانی کاهش گازهای گلخانه‌ای نشان نداده‌اند. برخلاف اینکه انتشار گازهای گلخانه ای به‌میزان 7.6% سالانه از سال 2020 تا 2030 کاهش خواهد یافت، کشورهای کره زمین همچنان این فرصت را برای بازگشت به مسیر اصلی برگشت به درجه حرارت 1.5 درجه سانتیگراد مطابق هدف تعیین شده پیمان پاریس از دست خواهد داد و نتایج حاصل برای جمعیت انسانی و غیرانسانی بسیار جدی است.
انتهای پیام
