پیامدهای پارلمانی شدن جمهوری اسلامی
محمد رضا رزاقی، وکیل دادگستری در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز درباره‌ی ایده‌ی پارلمانی شدن نظام کشور نوشت:
چند سالی‌ست به طور موسمی بحث پارلمانی شدن نظام از سوی افراد مختلف مطرح و البته به سرعت از سپهر سیاسی محو می شود و اخیرا نیز یکی از نمایندگان مجلس این مساله را طرح نمودند. هرچند بررسی تغییر سیستم، در ایران از سه منظر قابل بررسی می باشد که عبارتند از ۱ – ضرورت ۲ – امکان (سنجی) ۳- پیامدها که به نوبه خود یک پژوهش گسترده را طلب می نماید لکن ذیلا دو مورد از پیامدهای احتمالی تغییر سیستم به پارلمانی را جهت تامل بیشتر تقریر می نمایم.
۱- بر اساس مبانی نظری نظام منبعث از قانون اساسی و مشروح مذاکرات قانون اساسی مشروعیت مسئول اجرایی کشور (رئیس جمهور) به انتصاب رهبری است و حتی عزل وی نیز پس از طی تشریفات قانونی (دیوانعالی کشور – عدم کفایت مجلس) با رهبری می باشد. در این راستا مرحوم آیت ا… منتظری فرموده بودند رئیس جمهوری که رهبری آن را نصب نکند برای من با طاغوت تفاوتی ندارد هرچند نظرات دیگری نیز وجود دارد و فی المثل مرحوم آیت ا… بهشتی فرمودند پس از رای مردم حق وتویی وجود نخواهد داشت لکن یقینا براساس صورتبندی قانون اساسی و نظرات صریح قانونگذاران اساسی و رویه امام و رهبری نصب مقام اجرایی بلا تردید است. با این توضیح در رژیم پارلمانی طبیعتا نخست وزیر منتخب مجلس باید از سوی رهبری نصب و احیانا عزل گردد و با توجه به سیاق نظام‌های پارلمانی بعید نیست گاهی در زمانهای کوتاه عزل و نصب تکرار شود چه آنکه هدف پیشنهاد کنندگان هم این است که مجبور نباشند رئیس جمهور بی کفایت یا ناهماهنگ را تحمل کنند و البته از واگرایی‌ها نیز جلوگیری نمایند. اما با توضیحات فوق نه تنها مساله ناهماهنگی‌ها حل نمی شود بلکه شدیدتر و پیچیده‌تر خواهد شد و اختلاف مابین رهبری و مقام اجرایی حفظ و به اختلاف احتمالی رهبری و مجلس نیز توسعه پیدا خواهد کرد و واگرایی هایی یکسویه و گاه چند سویه به‌وجود خواهد آمد.
۲-از سویی با ترکیب بندی مندرج در قانون اساسی و قوانین عادی در شیوه پارلمانی به تدریج حلقه ای شکل می گیرد که بطور کلی مردم از آن خارج می گردند و تمرکز قدرت شدیدی بوجود خواهد آمد. هر چند در این باب به طور گسترده و جامع باید واکاوی نمود لکن هندسه رابطه رهبری و پارلمان و نخست وزیر نباید از مرکز توجه دور بماند.
انتهای پیام
به نظر می رسد ایشان خواب تشریف دارند و [اشتباه] می گویند. خانه از پای بست ویران است، ایشان در بند نقش ایوان است. کدام قانون در این مملکت اجرا شده است که این بی قانونی مشکلی ایجاد کند. و اما در مورد مردم، نه مردم در اداره این کشور نقشی دارند و نه کمترین اهمیتی به این پیشنهادات می دهند. مردم به تجربه آموخته اند که هر نصب و عزل و هر تغییری فقط در جهت کم کردن نقش آنها انجام می شود و [برخی] ابراز نظر آنها هم می تواند به [مشکلاتی منجر شود] پس بهترین راه خود را کنار کشیدن است تا متولیان خود خوانده هرچه بیشتر فضای زندگی و ابراز نظر مردم را تنگتر کنند تا جایی که علی بماند و حوضش، […]
به نظر می رسد ایشان خواب تشریف دارند و [اشتباه] می گویند. خانه از پای بست ویران است، ایشان در بند نقش ایوان است. کدام قانون در این مملکت اجرا شده است که این بی قانونی مشکلی ایجاد کند. و اما در مورد مردم، نه مردم در اداره این کشور نقشی دارند و نه کمترین اهمیتی به این پیشنهادات می دهند. مردم به تجربه آموخته اند که هر نصب و عزل و هر تغییری فقط در جهت کم کردن نقش آنها انجام می شود و [برخی] ابراز نظر آنها هم می تواند به [مشکلاتی منجر شود] پس بهترین راه خود را کنار کشیدن است تا متولیان خود خوانده هرچه بیشتر فضای زندگی و ابراز نظر مردم را تنگتر کنند تا جایی که علی بماند و حوضش، […] و اما دیگاه تکراری، در واقع من این را برای شما می نویسم که تو دهنی به شما زده باشم نه برای چاپ، و مقصودم عملی می شود.
به نظر می رسد ایشان خواب تشریف دارند و [اشتباه] می گویند. خانه از پای بست ویران است، ایشان در بند نقش ایوان است. کدام قانون در این مملکت اجرا شده است که این بی قانونی مشکلی ایجاد کند. و اما در مورد مردم، نه مردم در اداره این کشور نقشی دارند و نه کمترین اهمیتی به این پیشنهادات می دهند. مردم به تجربه آموخته اند که هر نصب و عزل و هر تغییری فقط در جهت کم کردن نقش آنها انجام می شود و [برخی] ابراز نظر آنها هم می تواند به [مشکلاتی منجر شود] پس بهترین راه خود را کنار کشیدن است تا متولیان خود خوانده هرچه بیشتر فضای زندگی و ابراز نظر مردم را تنگتر کنند تا جایی که علی بماند و حوضش، […] و اما دیگاه تکراری، در واقع من این را برای شما می نویسم که تو دهنی به شما زده باشم نه برای چاپ، و مقصودم عملی می شود.