از دردسرهای «خالد اسلامبولی» تا درخواست تغییر «نوفل لوشاتو»
/گفت‌وگوی انصاف نیوز با فلاحت پیشه و حجت نظری/
زهرا منصوری، انصاف نیوز: حجت نظری، عضو شورای شهر تهران می‌گوید یکی از مواردی که در مذاکرات برای برقراری روابط دیپلماتیک میان ایران و مصر به عنوان مانع مطرح می‌شود، وجود نام خیابانی در تهران به نام خالد اسلامبولی است. او همچنین از پیشنهاداتی می‌گوید که برای تغییر نام این خیابان ارائه شده است.
حشمت‌الله فلاحت پیشه -عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس قبل- نیز معتقد است اگر روزی بخواهد رابطه‌ی ایران و مصر ترمیم شود، از جانب ایران هم موانعی وجود دارد، اما نام خیابان خالداسلامبولی در تهران به مصری‌ها بهانه داده است.
خالد بن احمد شوقی اسلامبولی یک افسر مصری و عضو گروه جهاد اسلامی مصر بود که به همراه تنی چند از همفکرانش در روز ۶ اکتبر ۱۹۸۱ انور رئیس جمهور مصر را ترور کردند. انور سادات در همان روز در جریان مراسم رژه به مناسبت سالگرد جنگ رمضان در میان دولت‌مردان مصری نظاره‌گر پرواز هواپیماهای میراژ فرانسوی بود. اما او آن روز بر خلاف روزهای دیگر، جلیقه ضد گلووله خود را نپوشیده بود.
وی طی جلسات محاکمه خود انگیزه‌اش را از قتل انور سادات، بستن پیمان صلح میان مصر و اسرائیل موسوم به پیمان “کمپ دیوید” اعلام کرد. سرانجام خالد اسلامبولی در ۱۵ آوریل ۱۹۸۲ به جرم «ترور و قتل رئیس جمهور» به اعدام محکوم شد. حکم اعدام وی در آوریل ۱۹۸۲ به مرحله اجرا گذاشته شد. در مصر و کشورهای غربی از اسلامبولی به عنوان یک «تروریست» یاد می‌شود:
وصیت نامه‌ی خالد اسلامبولی:
پدر، مادر، خواهران و برادر عزیزم محمد! السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
بر شما باد التزام به احکام اسلام و عمل به قرآن و ترس از خداوند. من شما را به اطاعت از دستورات خداوند دعوت می کنم. امیدوارم به خاطر مشکلاتی که شما را دچار آنها می کنم، مرا ببخشید و مورد عفو قرار دهید. خداوند ما را برای شهادت در راه خود انتخاب و هدایت کرد و ان شاء الله ما و شما را در بهشت در کنار یکدیگر جمع خواهد کرد.…مادرم! ناراحت نباش، چون ما به اذن خداوند در زمره شهدا هستیم. نامه من زمانی به شما خواهد رسید که در دنیای آخرت قرار داریم. خواهرم انسیه و سمیه و برادرم محمد را به خداوند می سپارم. مبلغ پولی که نزد خواهرم انسیه است، بین فقرا و مساکین تقسیم شود و فرزندانش فاطمه و مروه با تربیت اسلامی و مقید به دستورات شرعی تربیت شوند. ما با هم تصمیم گرفتیم که فرعون مصر را به قتل برسانیم تا شاید خداوند به خاطر این کار، ما را از ننگ دوستی با صهیونیست ها که دامن ما را گرفته و فساد روحی و اخلاقی سادات و همسرش را در جامعه علنی ساخته است نجات بخشد.
اشهد انّ لا اله الا الله و اشهد انّ محمدا رسول الله.
خالد احمد شوقی اسلامبولی
در همین راستا، تغییر نام خیابان وزرا به خالد اسلامبولی رابطه‌ی ایران و مصر را پس از انقلاب ۵۷ تیره و تار کرد. در زمان ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی، تلاش‌هایی برای تغییر نام این خیابان و بهبود روابط ایران و مصر صورت گرفت که به علت مخالفت برخی تندروها در ایران و عدم استقبال مصری‌ها ناکام ماند. محمود احمدی‌نژاد در اولین دوره ریاست جمهوری خود برای ارتقای روابط اعلام آمادگی کرد. وی در اردیبهشت ۸۶ گفت که ایران آماده است در صورت موافقت طرف مصری در مدت ۲۴ ساعت سفارتش را در مصر دایر کند.
از سوی دیگر پس از ماجرای انتشار کاریکاتور پیامبر اسلام در مجله‌ی شارلی ابدو اعتراضات مسلمان‌های جهان را برانگیخت و حتی در برخی از کشورها مثل افغانستان و تهران نیز تجمعاتی برگزار شد و در ایران خواستار تغییر نام خیابان نوفل لوشاتو شدند. در واکنش به این درخواست، محمدجواد حق‌شناس در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس گفت: «نامگذاری خیابان نوفل لوشاتو نمادی از امام خمینی و انقلاب اسلامی است و به نظرم تغییر این نام به نوعی امام‌زدایی محسوب می شود و نباید صورت گیرد.» موضوعی که این سوال را ایجاد کرده است که به چه علت تاکنون برسر نام خیابان خالد اسلامبولی که یکی از موانع عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با مصر است از سوی این طیف حساسیتی دیده نشده است؟!
بیشتر بخوانید:
چگونه باید با جنجال شارلی ابدو مواجه شد؟ | عبدالکریمی: توجه نکنیم
امانوئل مکرون: احساسات مسلمانان را درک می‌کنم
راه تغییر معادلات رایج غرب نسبت به مسلمانان چیست؟
انصاف نیوز درباره‌ی مسائل اینچنینی برسر تغییر نام خیابان‌ها با تکیه بر موارد اخیر با حشمت‌الله فلاحت‌پیشه-رئیس سابق کمیسون امنیت ملی مجلس دهم- و حجت نظری گفت‌وگویی کرده است که متن کامل آن در پی می‌آید:
فلاحت پیشه: دیگر تابوها را به جان مردم نیندازید
حشمت‌الله فلاحت پیشه- رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم- درباره‌ی تاثیر نام خیابان «خالد اسلامبولی» در تهران بر روابط ایران و مصر به انصاف نیوز گفت: بنده معتقد هستم سیاست باید عرفی شود، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در حوزه‌ی سیاست همین است. عرفی شدن یک مسئله یعنی درباره‌ی آن راحت صحبت کنین و بحث ما در غالب معادلات سیاسی باشد. دلیلی که سیاست در ایران عرفی نیست تابوهای متعددی است که وجود دارد و اگر این تابوها عامل نگه‌دارنده نداشته باشند، زود کنار می‌روند.
متاسفانه تابوها در ایران با یک‌سری از منافع اقتصادی گره خورده و سود آنها در این است که مشغله‌ی خارجی درست کنند. چون هرچقدر کشور بیشتر مشغله داشته باشد در داخل عده‌ای می‌توانند هر کاری را انجام دهند. در دنیا مسائل سیاسی عرفی شده و اما ما هنوز درگیر تابوها هستیم و برای این تابوها تاوان می‌دهیم. حالا اینکه اسم یک خیابان چه شود؛ در یک مقطع خاصی اتفاق می‌افتد. نامگذاری‌های سیاسی حاصل فرایندهای سیاسی هستند، برای مثال یک زمانی خیابان سئول براساس پایتخت کره جنوبی نامگذاری شد چون در آن زمان -در انتهای دهه‌ی 1340- مقامات آن کشور به ایران سفر کردند و ایران را الگوی توسعه‌ی کره جنوبی قرار دادند. اقتصادی‌ترین خیابان کشور را هم به نام تهران نامگذاری کردند و به رغم اینکه الان ایران کاملا به محصولات کره جنوبی وابسته است اما نام آن خیابان تغییر نکرده.
مقاطع خاصی در مناسبات کشورها شکل می‌گیرد، یعنی بسیاری از کشورها دشمن هستند و بعد با هم دوست می‌شوند، چون در حوزه‌ی عمل کاری صورت نمی‌گیرد. در دنیا یک اتفاق سیاسی اثر خود را برروی شاخص‌های اقتصادی و سطح تعیین سیاسی بگذارد اما در ایران می‌بینیم که افراد متوجه اسم خیابان‌ها هستند و چه اتفاق‌هایی برای سیاست خارجی کشور رخ نمی‌دهد! هر اتفاقی که یک گام کشور را از تحریم، تنگنا و جنگ دور کند خوب است و هر اتفاقی هم که برای ما تنش خارجی ایجاد کند، خیانت است. و خیانت‌های زیادی به صورت خودآگاه و ناخودآگاه در مملکت ما صورت گرفته است. امیدوار هستیم این تابوها شکسته شود. و الان که صدای شکستن استخوان مردم را می‌شنوند، حداقل دیگر تابوها را به جان مردم نیندازید.
فلاحت پیشه می‌گوید: سیاست را باید مقطعی دید؛ بسیاری از تصمیمات مقطعی و احساسی شکل گرفته که به مناسبات خارجی ما لطمه وارد کرده.
در دنیایی که هیچ کشوری به اندازه‌ی ایران دشمن ندارد، تلاش برای ایجاد دشمن‌های تازه و تبدیل منتقدین به دشمن‌های ایران ظلم به منافع ملی ایران به حساب می‌آید
او در پاسخ به این پرسش که تغییر نام خیابان خالد اسلامبولی می‌تواند روابط با ایران را ترمیم کند، گفت: هر چیزی که منافع ملی اقتضا کند، باید انجام داد حتی می‌توان در نامگذاری خیابان‌ها تغییراتی را به وجود آورد. نامگذاری به معنای نوشتن حدیث و آیه نیست و تابع شرایطی شکل گرفته‌اند. اگر قرار باشد، یک نامگذاری مانعی در مناسبات خارجی و ملی باشد، به نظر من اولین کار این است که نامگذاری‌های مشکل ساز را تعدیل کرد و این جزو سیاست عقلی است.
خیابان نوفل لوشاتو جزئی از تاریخ ایران است
رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی درباره‌ی تغییر نام خیابان نوفل لوشاتو می‌گوید: خیابان نوفل لوشاتو جزئی از تاریخ ایران است و محل تبعید رهبر ایران بوده ، دلیلی ندارد اسم این خیابان را تغییر دهند، این تصمیمات ناشی از عقل منفصل است. به هر حال سیاست قراردادی میان گذشتگان، زندگان و آیندگان است. عقل منفصل کسی است که دست خود را از گذشته و آینده قطع کند و صف سیاسی‌ای که استحکام بخش یک جامعه است را کنار بگذارد، هر چیزی به ذهن احساس محور او برسد را انجام دهد. بارها دیدیدم مکرون و یا فرانسه در شورای امنیت در برابر آمریکا ایستاده‌اند.
او در انتها تاکید کرد: البته بنده هم انتقاداتی به مواضع فرانسه نسبت به ایران دارم. شهر من با میراژ فرانسوی در زمان جنگ بمباران شده و شهید شدند. در شرایط کنونی ایران نیاز دارد، حلقه‌ی مثلث صهونیستی، ارتجاعی و محافظه‌کاری آمریکایی از گردن ایران باز شود. به رغم انتقادهایی که به فرانسه وارد است اما در شورای امنیت با آمریکا همسو نبودند و در مقابل ترامپ صحبت کرد و با وجود کاستی‌هایی که دارند اما همراه ما بودند.
ما هم معتقد هستیم کسی که به دین ما توهین کرده حتما باید مجازات شود. اما در جامعه‌ی ما عقل ویرانگر بر عقل سازنده حاکم شده است، خیلی از افراد تصمیم می‌گیرند چگونه در سیاست خارجی ایران ویرانگری کنند. کم می‌بینیم افرادی طرحی را ارائه بدهند و بخشی از مشکلات جامعه برطرف شود. بخشی از مشکلات سیاشت خارجی ما حاصل جبلان عقل ویرانگری‌ست.
او در پاسخ به اینکه چرا برای ترمیم رابطه‌ی ایران و مصر نام خیابان خالد اسلامبولی تغییر نمی‌کند، گفت: مناسبات ایران و مصر هیچ‌گاه خوب نشد، بیشترین مانع برای برقراری روابط از سمت مصری‌ها است. ایران به دنبال احیای رابطه با مصر است، اما همین نام خیابان بهانه‌ای ایجاد کرده و چون ما به ازایی ندارد، نام این خیابان تغییری نکرده است.
نظری: اگر امروز خالد اسلامبولی زنده بود،شاید به همراه داعش علیه ما در جنگ بود
«حجت نظری»-عضو شورای شهر تهران-در‌گفت‌وگو با انصاف نیوز درباره‌ی تغییر نام خیابان «خالد اسلامبولی» گفت: «براساس اطلاعی که بنده کسب کردم، یکی از مواردی که در مذاکرات برای برقراری روابط دیپلماتیک میان ایران و مصر به عنوان مانع مطرح می‌شود، وجود نام خیابانی در تهران به نام خالد اسلامبولی است. درست یا غلط، یکی از خواسته‌های مصری‌ها برای برقراری مجدد ارتباط، تغییر نام این خیابان است. البته ممکن است نام آن تغییر کند، اما در وضعیت رابطه ایران و مصر تغییری هم به وجود نیاید. اما لااقل این موضوع به بهانه‌ای برای ادامه سردی روابط تبدیل شده است.
نظری ادامه داد: سال گذشته به -رئیس کمیسیون نامگذاری شورای شهر آقای دکتر حق‌شناس- پشینهاد تغییر نام این خیابان را دادم. تا جایی که از علت این نامگذاری اطلاع دارم، خالد اسلامبولی ضارب انور سادات بود و سادات در جهان عرب، یکی از پیشگامان برقراری ارتباط با رژیم صهونیستی بود. از این منظر کسانی که این کار را کردند، به دنبال نامگذاری معبری برای فردی بودند که با اسرائیل مبارزه کرده. بنابراین، این موضوع هم در پیشنهادی که بنده دادم، لحاظ شد و تلاش کردم پیشنهادم منجر به تغییر نام خیابانی که مانع برقراری یک ارتباط است شود و این معبر را به نام یکی از بزرگان خودمان نامگذاری می‌کنیم.»
حجت نظری می‌گوید اگر امروز خالد اسلامبولی زنده بود، شاید به همراه داعش علیه ما در جنگ بود و در این‌باره توضیح داد: «او سلفی مسلک بود. در ایران شیعیان و سنی‌های ما با باورهای اشخاص سلفی هم‌راستایی و هم‌سویی ندارند و این موضوع هم در پیشنهاد بنده لحاظ شد. من پیشنهاد دادم خیابان را به نام سردار رشید اسلام حاج احمد متوسلیان تغییر نام دهیم. ایشان هم در مبارزه با رژیم صهونیستی پیشگام بود و یک جمله‌ی معروف داشت که گفته بود من از خدای خود خواسته‌ام که مرگ من را شهادتی به دست شقی‌ترین انسان‌های روی زمین قرار دهد. او اسیر دست دژخیمان رژِیم صهونیستی شد و همچنان هم از ایشان هیچ اطلاعی نداریم.
پیشنهاد تغییر نام این خیابان در شورا مسکوت ماند
سخنگوی کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر همچنین بیان کرد: اگرچه بنیاد شهید و امور ایثارگران بالاخره ایشان را در سال 98 به عنوان شهید معرفی کرد که تا پیش از آن، باعنوان جاوید الاثر از ایشان یاد می‌کردیم. او یکی از بزرگ‌ترین فرمانده‌هان ما در دفاع مقدس بود و همچنان، معبر مناسبی در تهران به نامش نداریم. بیشتر اوقات جنبه‌های مربوط به جنگ‌جو و رزم‌آور بودن ایشان را شنیده‌ایم، اما وقتی پای حرف هم‌رزم‌هایش می‌نشینیم، متوجه می‌شویم که در عین دلاوری در جبهه، بسیار انسان رئوفی بود و برقراری روابط حسنه میان مسلمانان برایش بسیار مهم بود. شاید با این نامگذاری ارتباط بین دو ملت مسلمان هم پس از گذشت سال‌ها برقرار شود. بنده سال گذشته این پیشنهاد را مطرح کردم اما تا همین امروز در شورا مسکوت مانده است.»
او درباره علت مسکوت ماندن تغییر نام خیابان خالد اسلامبولی اینگونه شرح داد: «گاهی ملاحظاتی وجود دارد که خیلی پیدا و آشکار نیستند. تحلیل کمیسیون نامگذاری این بود که حذف اسم خالد اسلامبولی مخالف‌هایی در کشور خواهد داشت و در نهایت این اتفاق رقم نخواهد خورد. البته بنده فکر می‌کنم این تحلیل درستی نیست. نهادهای ذی‌ربط مثل وزارت امور خارجه و دیگر مجموعه‌ها در این حوزه صاحب نظر هستند و باید ورود کنند تا مشخص شود این اتفاق به نفع شهر یا کشور ما هست یا خیر. تا اینجای کار، این موضوع حتی در شورا هم دنبال نشد. موضوع تغییر نام این خیابان حتی رسانه‌ای هم نشد تا ببینیم چه میزان موافق یا مخالف دارد. اما پس از اینکه موضع علنی شود، طبیعتا موافق‌ها و مخالفت‌ها بیان خواهد شد. اگر هم مخالفی نداشته باشد، این موضوع را در کمیسیون و سپس صحن شورا مطرح خواهیم کرد. هرچند طبیعی است که هر پیشنهادی، شماری مخالف و موافق داشته باشد، اما مهم برای ما، لحاظ نظر اکثریت جامعه و منافع ملی است»
این عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای پنج شهر تهران می‌گوید کسانی که خواستار تغییر نام نوفل لوشاتو هستند، به نظر من یک سو برداشت تاریخی دارند و ادامه داد: «تصور عده‌ای این است که نامگذاری این خیابان به نام نوفل لوشاتو به خاطر دولت فرانسه بوده و حالا چون رئیس جمهور آنجا صحبت‌های کاملا نابه‌جایی را مطرح کرده و اظهاراتی دون شان پیامبر عظیم الشان اسلام داشته، این عزیزان پیشنهاد دادند که نام نوفل‌لوشاتو به نام پیامبر مهربانی‌ها تغییر پیدا کند. واقعیت این است که نامگذاری به واسطه تبعید حضرت امام به فرانسه و سکونت ایشان در روستای نوفل لوشاتو بود و هیچ ارتباطی به فرانسه نداشته است و اگر کسی بخواهد این نام را حذف کند، انگار می‌خواهد خانه‌هایی از پازل وقوع انقلاب اسلامی و اوج‌گیری فعالیت انقلابیون و نیز جهانی شدن اظهارات بنیانگذار انقلاب را از یکی از معابر تهران حذف کند. از این منظر با این تغییر نام موافق نیستیم و اینکار شاید مسیری که منجر به وقوع انقلاب اسلامی شد را پاک کنند و ما به هیچ وجه این موضوع را مطلوب و مناسب نمی‌دانیم.»
نظری در پایان تاکید کرد: با این وجود سامانه‌ای که چندین ماه قبل در کمیته تنقیح شورای شهر تهران رونمایی کردیم در دسترس قرار دارد و شهروندان با مراجعه به سامانه طرح‌ها و لوایح شورای شهر می‌توانند در قسمت پیشنهاد طرح‌های مردمی موارد مدنظر خود را بیان کنند و در آنجا این موضوع به رای گذاشته خواهد شد.
انتهای پیام
گر چه من با مشی سیاسی ایشان مناسبتی ندارم، اما معتقدم با توجه به رخدادهای دهه اخیر در بسیاری از مسائل اینچنینی تجدید نظر شود. با پیشنهاد ایشان درباره تغییر نان خیابان خالد اسلامبولی موافقم نه به خاطر روابط با مصر بلکه باید خط انقلاب از رگه های شبهه دار پاک شود. از جمله همین شبهه آقای نظری که به نظرم درست هم هست.