آخرین خبرها از رصدخانه ملی
حبیب خسروشاهی، مجری طرح رصدخانه ملی ایران در گفتگو با خبرنگار دیده‌بان علم ایران اظهار داشت: تلسکوپ ۳.۴ متری رصدخانه ملی ایران رونمایی شد، تلسکوپ رصدخانه ملی ایران، سازه‌ای به ارتفاع ۱۱ متر و قطر ۶.۵ متر است که با دقت رهگیری حدود ۰.۲ ثانیه قوسی (۰.۰۰۰۰۵ درجه) اجرام آسمانی را حتی با وجود جریان باد رهگیری می کند.
وزن سازه تلسکوپ بدون ابزارهای آن ۹۰ تن است و با سرعت ۳ درجه بر ثانیه برای نشانه گیری اجرام نجومی تغییر زاویه می‌دهد.
وی تصریح کرد: تلسکوپ رصدخانه ملی ایران که براساس طراحی‌های صورت گرفته توسط محققان طرح رصدخانه ملی و به دست متخصصان ایرانی در یکی از واحد‌های صنعتی استان البرز (خاورپرس) ساخته شده، پس از گذراندن تست‌های لازم طی دو، سه ماه آینده، آماده نصب در محل رصدخانه خواهد بود که با توجه به عدم دسترسی به قله به دلیل شرایط نامساعد جوی سایت رصدخانه (قله گرگش) تا اواسط بهار و ضرورت اتمام ساخت گنبد رصدخانه، اواخر بهار یا اوایل تابستان آینده به قله منتقل و پس از استقرار در محفظه تلسکوپ و نصب آینه‌ها از تابستان آینده آماده نورگیری خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: راهبرد اجرایی مدیریت طرح رصدخانه ملی ایران برای این پروژه، انجام طراحی و ساخت و مدیریت آن در ایران بوده و در شرایطی که نه نقشه و طرحی وجود داشته و نه نمونه‌ای که بشود از روی آن مهندسی معکوس انجام داد، تمام مراحل طراحی و اجرای آن به دست توانمند محققان و متخصصان ایرانی انجام شده است.
طرح رصدخانه ملی ایران از لحاظ مقیاس و پیچیدگی طرح در تاریخ علم و صنعت ایران بی سابقه است و
تعداد کشورهایی هم که تجربه ساخت تلسکوپ در این مقیاس را دارند به تعداد انگشتان دست نمی‌رسد.
به گفته خسروشاهی فقط وزن آینه اصلی تلسکوپ چهار تن و ضخامت آن ۱۸ سانتی متر است و با توجه به قابلیت انعطاف با بهره‌گیری از یک سیستم اپتومکاترونیک به صورت لحظه ای توسط رایانه کنترل می‌شود.
برای داشتن تصویری مطلوب از اجرام آسمانی در طول موج های کوتاه یعنی حدود ۳۰۰ نانومتر نیازمند آینه‌ای با سطح صیقلی در حدود نانومتر هستیم. اغلب آینه‌ها در مقیاس آزمایشگاهی از چنین صافی سطحی برخوردارند اما دستیابی به دقت نانومتر در سطحی در مقیاس ۳.۴ متر به زمانی حدود چهار سال نیاز داشته و هر چند تولید شیشه و صیقل آن در خارج از کشور انجام شده اما راستی آزمایی و صیقل آن به دست متخصصان ایرانی در طرح رصدخانه ملی انجام شده است.
مجری طرح رصدخانه ملی در گفتگو با دیده‌بان علم ایران خاطرنشان کرد: شیشه آینه‌های تلسکوپ هم در مقایسه با شیشه‌های رایج، ۱۰۰ برابر نسبت به تغییر دما یعنی انبساط و انقباض گرمایی مقاوم تر است.
عظمت و ظرافت در پیچیده‌ترین دستاورد علم و صنعت ایران
وی افزود: آینه اصلی تلسکوپ رصدخانه ملی از یک شیشه سرامیکی ویژه با دقت صافی سطح حدود ۱ نانومتر برخوردار است که بر روی ۶۰ عملگر محوری معلق و توسط ۳۰ عملگر جانبی حمایت می‌شود و با یک آینه دیگر به همان دقت سطح و در فاصله چهار متری در بالای آن که به واسطه یک عملگر شش محوره مهار شده است با دقت یک میکرون هم محور شود. کل این مجموعه باید توسط یک سازه مکانیکی ۹۰ تنی پشتیبانی شوند. در حالی که سازه مکانیکی باید در حضور جریان باد حدود ۸ متر بر ثانیه با دقت ۰.۱ ثانیه قوسی حرکت کند و سیستم بازخورد آن باید بتواند به تمام اختلال های ناشی از باد، تغییر دما، جهت گیری تلسکوپ و انحراف آینه ها از محور اپتیکی غلبه کند. آینه‌ها باید با آلومینیوم خالص و در خلاء لایه نشانی شوند. از سوی دیگر تلسکوپ باید در داخل گنبدی قرار گیرد که نه تنها باید از آن محافظت کند که باید با هدایت جریان باد به آینه های تلسکوپ به عملکرد آن نیز کمک کند.
در نهایت تمام این مجموعه پیچیده در محفظه‌‌ای به ارتفاع نصف برج آزادی بر فراز قله ۳۶۰۰ متری گرگش قرار می‌گیرند تا به دهه‌ها انتظار جامعه نجوم ایران برای دستیابی به تلسکوپی در کلاس قابل قبول جهانی پایان دهند.
مشخصات تلسکوپ رصدخانه ملی
نوع اپتیک تلسکوپ: کاسگرین ریچی-کرتن
قطر آینه اصلی: ۳۴۰ سانتی متر
قطر آینه دوم: ۶۰ سانتی متر
زبری سطح آینه ها: کمتر از ۲ نانومتر
فاصله صفحه کانونی از پشت آینه: ۱۶۷ سانتی متر
نسبت کانونی نهایی: ۱۱.۳۶
نسبت کانونی آینه اصلی: ۱.۵
میدان دید بدون سایه : ۲۰ دقیقه قوسی
مقیاس تصویر (میلیمتر بر ثانیه قوسی): ۰.۱۸۷
تعداد خروجی‌ها برای ابزارهای رصدی همزمان : سه
وزن سازه اصلی: ۹۰ تن
وزن نگهدارنده آینه اصلی: ۶ تن
وزن آینه اصلی: ۴۰۰۰ کیلوگرم
وزن آینه ثانویه : ۶۰ کیلوگرم
فرکانس طبیعی سازه: ۹ هرتز
پوشش زاویه ای محور سمتی: ۲۷۰ درجه در دو جهت
پوشش زاویه ای محور ارتفاعی: ۱۵ تا ۹۲ درجه از افق
حداکثر سرعت چرخش حول محورهای سمتی و ارتفاعی: ۳ درجه بر ثانیه
شتاب چرخش حول محورهای سمتی و ارتفاعی: ۱ درجه بر مجذور ثانیه
دقت نشانه گیری اجرام آسمانی بدون کمک نرم افزار: کمتر از ۱۰ ثانیه قوسی
دقت نشانه گیری اجرام آسمانی با کمک نرم افزار: کمتر از ۳ ثانیه قوسی
دقت رهگیری اجرام آسمانی: کمتر از ۰.۲ ثانیه قوسی
انتهای پیام
