حاشیه‌های جشنواره شعر فجر
ایسنا نوشت: پس از آن‌که محمدرضا روزبه به عنوان برگزیده بخش شعر نو جشنواره شعر فجر (به صورت مشترک با سیداکبرمیرجعفری) به انتقاد از تاثیر روابط دوستانه و برخی ملاحظات در داوری جشنواره‌ها پرداخت و همچنین از اعلام برگزیده‌های مشترک در جشنواره‌ها انتقاد کرد، حالا امید مهدی‌نژاد از داوران این جشنواره ضمن این‌که می‌گوید داوری جشنواره شعر فجر در این دوره سالم و دموکراتیک بوده در عین حال اظهار می‌کند در دو بخش روابط دوستانه و ملاحظات سیاسی داوران در داوری و انتخاب‌های‌شان تاثیرگذار بوده است. او اتفاقا برگزیده شدن مجموعه شعر روزبه را به روابط دوستانه با دو داور ربط می‌دهد. البته محمدرضا روزبه هم در پاسخ به مهدی‌نژاد با یادآوری نسبت خانوادگی او با سیداکبر میرجعفری (باجناقش) می‌گوید با داوران رابطه دوستانه نداشته و هدفش از بیان آن حرف‌ها اصلاح روش‌ها بوده است.
داوران بخش شعر بزرگسال جشنواره شعر فجر در این دوره علی هوشمند، مصطفی علی‌پور، امید مهدی‌نژاد، محمدمهدی سیار، مصطفی محدثی خراسانی، فریبا یوسفی و محمدسعید میرزایی بودند.
امسال بعد از اعلام نتایج پانزدهمین جشنواره شعر فجر، محمدرضا روزبه، برگزیده مشترک جشنواره (با سیداکبر میرجعفری) در گفت‌وگویی با ایسنا با انتقاد از تاثیر روابط دوستانه و برخی ملاحظات در داوری جشنواره‌ها، گفت: مشکل اصلی این است که در امر داوری این کنگره‌ها پاره‌ای معیارهای غیرشعری و غیرهنری هم لحاظ می‌شود که نباید باشد؛ اولا داوران غالبا از یک سنخ فکری و ذوقی هستند و تنوع و تکثری وجود ندارد و از طیف‌های مختلف فکری و ذوقی نیستند. در ثانی رابطه‌ها و ارتباطات عاطفی و دوستانه گاه در داوری داوران اثر می‌گذارد. علاوه بر این متاسفانه گاه با مدخلیت معیارهای فراشعری در امر داوری آثار مواجه هستیم.
روزبه همچنین از اعلام برگزیده‌های مشترک در نتایج جشنواره‌ها انتقاد و اظهار کرد: گویا سیاست خاصی وجود دارد که باید برای هر حوزه‌ای برگزیدگان مشترک انتخاب کنند؛ برگزیدگان مشترکی که اصلا هم‌سنگ و هم‌وزن نیستند و متاسفانه ارتباطات دوستانه و رعایت پاره‌ای ملاحظات باعث این‌گونه انتخاب‌ها و گزینش‌ها می‌شود. این مشکلات در روند برگزاری جشنواره‌ها و داوری آثار وجود دارد و نیاز به اصلاحاتی است؛ باید فقط به جان و جوهر ادبی آثار توجه کرد نه گرایش‌های خاص ادبی و غیرادبی شاعر و نویسنده، و ارتباط دوستانه آن شاعر و نویسنده با آن‌ها. چرا باید لزوما برگزیدگان مشترکی را اعلام کنند که اصلا در یک قد و قواره نیستند؟
حالا امید مهدی‌نژاد، از داوران این دوره از جشنواره شعر فجر در واکنش به سخنان روزبه، با تأیید تاثیر روابط دوستانه در بخشی از داوری جشنواره شعر فجر، انتخاب مجموعه شعر روزبه را به این موضوع ربط داده و در صفحه شخصی خود نوشته است: «آقای محمدرضا روزبه (برگزیده بخش شعر نو پانزدهمین جشنواره شعر و به‌طور مشترک) اگر خواسته باشند با این فرمایش‌ها اعتبار داوری جشنواره را زیر سوال ببرند، پر اشتباه کرده‌اند. چرا؟ چون مجموعه شعر ایشان هم در همین داوری – که از نظر ایشان متاثر از «رابطه‌ها و ارتباطات عاطفی و دوستانه و پاره‌ای از ملاحظات» بوده – به عنوان مجموعه برگزیده انتخاب شده است. این یک.
اگر خواسته باشند قدر آن مجموعه شعر دیگر را – که با کتاب ایشان برگزیده شده – کوتاه جلوه دهند، مرتکب اشتباه دیگری شده‌اند. چرا؟ چون اولا شایسته شأن یک شرکت‌کننده و برگزیده جشنواره نیست که برگزیده شدن مشترک اثرش را مصداق «داوری ناسالم و تضییع حقوق شاعران برتر» ادعا کند. و تازه کدام «برتر»؟ ثانیا شاید ایشان خبر ندارند که اتفاقاً حضور دو تن از دوستان ایشان در جمع داوران (با آرای کاملا هماهنگ) بود که موجب شد کتاب ایشان در جمع نامزدهای نهایی بالا بیاید و همطراز دیگر کتاب برگزیده بخش شعر نو قرار بگیرد. این هم دو.
اما ادعای آقای روزبه حاوی تعریض آشکار، اول به داوران و دوم به فرآیند داوری جشنواره شعر فجر است. [نمی‌دانم چرا دبیرخانه جشنواره پاسخی به بخش دوم این تهمت نمی‌دهد.] من به عنوان یکی از داوران این دوره از جشنواره شعر فجر، شهادت می‌دهم که فرایند داوری آثار با تدبیر دبیر و کارشناسان دبیرخانه جشنواره فرآیندی سالم و دموکراتیک بود و به‌جز در دو مورد – که رفتار غیرحرفه‌ای دو تن از داوران مانع از آن شد که این فرآیند صحیح به نتیجه منصفانه منتج شود – از مدار اعتدال خارج نشد.
[یک موردش همین کتاب جناب روزبه، که به‌واسطه «ارتباطات عاطفی و دوستانه» دو تن از داوران به صدر آرای شعر نو رسید و در کنار برگزیده دیگر قرار گرفت، و مورد دیگر (که درباره آن مفصل خواهم نوشت) کتابی دیگر، که به‌واسطه رفتار حسابگرانه دو داور دیگر و دخالت دادن پاره‌ای ملاحظات سیاسی در امر ارزیابی شعر، از راهیابی به جمع نامزدهای نهایی بازماند. کتابی که حتی همان دو داور در ارزیابی اولیه و فارغ از «پاره‌ای از ملاحظات»شان، به آن بالاترین نمره را داده بودند!
در پایان بیاییم وقتی در بازی شرکت کرده‌ایم، اگر نتیجه بازی مطلوب‌مان نبود، زیر میز نزنیم، کافه را به هم نریزیم، و در همه حال پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم!»
محمدرضا روزبه هم در پاسخ به امید مهدی‌نژاد نوشته است: جناب آقای مهدی‌نژاد با این توهم که اینجانب نسبت به انتخاب مشترکم با آقای میرجعفری معترض بوده‌ام، در دفاع از باجناق عزیزتان – که دوست عزیز من نیز هست و پیش و پس از اعلام نتایج به ایشان تبریک گفتم. سخن من در جهت اصلاح روش‌ها است. زیرا چندان قانع‌کننده نیست که بلااستثنا همه زمینه‌ها برگزیدگان مشترک داشته باشد بی هیچ متر و ملاکی دقیق. هیچ‌کدام از داوران محترم با من رابطه عاطفی و دوستانه نداشته‌اند و ندارند. برخی را نیز هرگز ندیده‌ام. شما بر چه مبنایی چنین قضاوتی را روا داشته‌اید؟ لطفاً آن دو داور را اگر صلاح می‌دانید معرفی بفرمایید تا من ببینم چه دوستانی بهتر از آب روان دارم که خودم بی‌خبرم. چه من برگزیده باشم چه نباشم، حق دارم نسبت به روند برگزاری جشنواره اظهارنظر کنم مگر این‌که جنابعالی نپسندید. در اغلب زمینه‌ها برگزیدگان مشترک را هم‌وزن ندیدم. همین. هیچ انگیزه شخصی هم نداشته‌ام. معیار دقیق اثر هنری، حیات و حرکت آن در حافظه جمعی است نه این‌گونه انتخاب‌ها.»
همه این‌ها در حالی است که مریم جلالی، دبیر علمی پانزدهمین جشنواره شعر فجر اطمینان داده بود که در داوری چیزی جز متنیت در انتخاب آثار تاثیر نداشته و به ایسنا گفته بود: کار داوری جشنواره گروهی بوده و در نهایت تصمیم جمعی وضعیت نهایی را تعیین کرده است. مطمئنم در داوری‌ها هیچ چیز جز متنیت آثار رسیده دخیل نبوده است.
مصطفی راضی جلالی، دبیر اجرایی جشنواره هم در واکنش به اظهارات محمدرضا روزبه اظهار کرده بود: داوری جشنواره شعر «فجر» اجماعی است (ملاک انتخاب آرای داوران است). در بخش شعر بزرگسال جمعا ۱۵ نامزد و در هر بخش پنج نامزد می‌توانند انتخاب شوند که این برای بخش‌های دیگر هفت نامزد است. سپس توسط داوران بین نامزدها رای‌گیری انجام می‌شود، اگر یکی از آثار فائق بر دیگری باشد، یکی برگزیده و دیگری شایسته تقدیر می‌شود، اما اگر در یک سطح باشند و ایراداتی هم داشته باشند هر دو شایسته تقدیر می‌شوند. اما گاهی هم هر دو به یک اندازه برگزیده هستند، آن وقت به عنوان برگزیده مشترک معرفی می‌شوند چون اعتبار برای هر دو برگزیدگی است. اما این‌طور نیست که دو اثر برگزیده مشترک لزوما ویژگی‌های مشترکی داشته باشند، ممکن است هیچ وجه اشتراکی هم با هم نداشته باشند. من گمان می‌کنم خطای دید آقای دکتر روزبه هم در این زمینه این بوده که گمان می‌کنند باید آثار در چیزی مشترک باشند.
انتهای پیام
