مذاکرات برجامی و تضادهای پیش رو

سید ایرج اجاقی در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز با عنوان «مذاکرات برجامی و تضادهای پیش رو» نوشت:

یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری کشور  بود که آقای روحانی با شاه کلیدی که در دست داشتند در دوازده مرداد ماه 92 رسما وارد صحنه شدند همزمان با آن مذاکرات هسته‌ای ایران که از ده سال پیش یعنی از سال 82 که آقای روحانی به عنوان دبیر شورای امنیت ملی بودند آغاز گشته، قرار شد دوباره از سر گرفته شود. در این شرایط بود که ایشان با کلکسیونی از شعارهای جذاب، کلمات دلنشین و مردم پسند و نشان دادن درهای باغ‌های سر سبز بهشتی که باز کردن قفل این درها صرفا با کلید سحرآمیزی که ایشان دارند امکان‌پذیر می‌باشد شروع به تبلیغات گسترده کردند. آقای روحانی چنان به کلید جادویی خود اطمینان داشتند که می‌گفتند من مشکل بیکاری و تعطیلی کارگاه‌ها، رکود اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی، افزایش تورم، افزایش نرخ دلار که به بالا ترین حد که یعنی حدود 3 هزار تومان رسیده بود را حل کرده و چنان رونق اقتصادی به وجود خواهم آورد که مردم اصلا نیازی به یارانه نداشته باشند. ایشان چنان با قاطعیت می‌گفتند که من تمام تحریم‌ها را بر میدارم! که شنونده خیال می‌کرد این ایران است که اروپا و آمریکا را تحریم کرده و آقای روحانی رئیس جمهور آینده می‌خواهند لطف به این کشورها کرده و تحریم‌ها را بردارند! سخنان ایشان چنان جذاب بود که نه تنها بسیاری از اقشار مختلف مردم بلکه اکثریت قریب به اتفاق دانشجویان سراسر کشور و حتی بسیاری از اساتید دانشگاه‌ها شیفته کلید سحرآمیز و مشکل گشایشان گردیدند!

به هر حال آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور انتخاب شدند در همین سال (31 شهریور 92) آقای ظریف به عنوان وزیر امور خارجه با هیئت همراه مذاکرات مجدد را در وین با آمریکا و کشورهای اروپایی آغاز کردند که به مذاکرات برجامی (یا 1+5 معروف شد) این مذاکرات 52 دوره و حدود 22 ماه طول کشید تا اینکه در تاریخ 23 تیر ماه 94 با صدور قطع نامه (2231) به عنوان توافق نامه برجام با کشورهای مذکور صورت گرفته و به کار خود پایان داد. رئیس جمهور روحانی این توافق را یک پیروزی بزرگ برای ملت ایران خوانده و تمام روزنامه‌های طرف دار دولت ضمن تحسین از دیپلماسی (به اصطلاح درخشان) بسیار پویای کشور! نوشتند، که تحریم‌ها خاک شدند، مشکلات برچیده شد! درهای سعادت به سوی کشور گشوده شد! به ظریف باید مدال طلا داد! و حتی بعضی افراد نزدیک به رئیس جمهور گفتند که باید از ظریف و عراقچی تندیس طلا ساخت! از این رو مردم پایتخت و دیگر شهر های بزرگ تحت تاثیر تبلیغات گسترده روزنامه ها با شادی و پایکوبی به خیابان ها ریخته و به اصطلاح این پیروزی بزرگ را جشن گرفتند! دولت هم برای قدر دانی از دیپلمات های موفق! به ظریف و هیئت همراه هر کدام ده ها سکه طلا به عنوان پاداش تقدیم داشت! مسئولین دولتی ما بدون کوچکترین صبر، تحمل و راستی آزمایی تمامی سانتریفیوژهای نصب شده که میلیاردها دلار از جیب مردم محروم ما هزینه شده بود را برچیده و حتی جایگاه آن را هم با بتن پر کردند! اما چندی گذشت ولی از اجرای تعهدات طرف مقابل خبری نشد! دوره ریاست جمهوری اوباما تمام شد، ترامپ به ریاست جمهوری رسید بر خلاف نظر رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشور ما که می گفتند هیچ خدشه ای به توافق نامه برجام وارد نمی شود ترامپ به صورت یکجانبه توافق نامه را فسخ کرده و از برجام خارج شد، اعتراضات وزیر امور خارجه هم به جایی نرسید! رئیس جمهور ما اعلام داشتند که آمریکا یک عنصر مزاحم در برجام بوده خوب شد که خارج گردیده و اصلا نیازی به وجود کشور آمریکا نیست! ما با اروپا برجام را ادامه می‌دهیم! غافل از اینکه کشور های اروپایی هیچ کاری را بدون موافقت آمریکا انجام نخواهند داد. حدود 2 سال با کشور های اروپایی ( 1+4 ) مذاکره کردند ولی دیدند هیچ قدمی از اروپا برداشته نشد.

دوازدهمین دوره ریاست جمهوری ایران فرا رسید مردم هنوز امید به بهبودی وضع نابسامان اقتصادی خود داشتند از این رو باز آقای روحانی رئیس جمهور شد چند ماه از این دوره هم گذشت ولی متاسفانه هیچ تغییری در وضعیت اقتصادی مردم دیده نشد دیگر خبری از کلید سحر آمیز نبود انگار که مفقود شده است! وضعیت بیکاری که قرار بود حل شود به بیشترین حد خود رسید! قیمت دلار به حدود 8 برابر ابتدای ریاست جمهوری روحانی شده و متقابلا قیمت‌ها هم چند صد درصد افزایش پیدا کرد! نه تنها از آساش و آرامش و مائده های بهشتی وعده داده شده خبری نشد بلکه هر روز وضعیت مردم جهنمی تر شد! کرونا هم از ووهان چین وارد کشور گردید، بی تدبیری و عدم توان مدیریت صحیح و کنترل به موقع، نداشتن برنامه اصولی، عدم قرنطینه کامل شهر های آلوده و حمایت نکردن اساسی از قشر آسیب پذیر جامعه نه تنها موجب شد که کوید 19 سریعا سراسر کشور را فرا گیرد بلکه در طول بیش از یک سال باعث ایجاد تلفات جبران ناپذیر در کشور گردیده که متاسفانه این روند همچنان ادامه دارد. شورش های چندین باره سراسری نمونه ای از ابراز نارضایتی مردم به جان امده از نا کار آمدی مسئولین اجرایی کشور بود.

دوران ریاست جمهوری ترامپ به پایان رسید، می‎‌بینیم باز مسئولین ما به جای چشم داشتن به داخل کشور و پیدا کردن راه حل مشکلات به دست توانمند نیرو های داخلی چشم امید به عملکردهای جو بایدن دارند! بسیار عجیب است؛ به راستی که به قول شاعر «آنکه  ناموخت از گذشت روزگار / هیچ ناموزد ز هر آموزگار»

چگونه است که هر کدام از دیپلمات های ما با ده ها سال تجربه کاری از تجزیه و تحلیل کوچکترین مسائل سیاسی و دیپلماسی عاجزند؟ چگونه این موضوع را درک نکردن که جو بایدن بسیار زیرک‌تر و سیّاس‌تر از ترامپ بوده و اصلا قابل مقایسه با او نیست. بنابر این او هرگز کاری نخواهد کرد که به سود آمریکا نباشد. چگونه است که گروه مذاکره کننده ما به جزئیات مفاد توافق نامه برجام که زمان اوباما که تدوین شده بود دقت نکرده و راه هایی را که آمریکا بتواند به راحتی آن را نقص کند نبستند؟! مگر زمان اوباما که همین آقای بایدن یکی از نفرات اصلی کابینه اش بود همه تحریم های سال های قبل تمدید نشد، مگر او تحریم های جدید دیگری بر علیه کشور ما برقرار نکرد؟ مگر جو بایدن اعلام نکرده است که من نه تنها همه تحریم های اساسی دوران ترامپ را سیاست مدارانه حفظ میکنم بلکه طوری عمل خواهم کرد که نه تنها اروپا بلکه دیگر کشور های جهان را بر علیه ایران با خود همراه کنم؟ چرا مسئولین دیپلماسی ما نمی خواهند درک کنند که ترامپ چهره بدون روتوش آمریکا بود؟

جالب اینجاست که چندی پیش در یکی از برنامه های تلویزیونی ما افشا شد که قبل از اینکه مذاکرات برجامی بین ایران آمریکا و کشور های اروپایی صورت بگیرد، تمامی مفاد و بند های آن قبلا از طریق کشور آمریکا تهیه و تدوین شده بود و کشور ها اروپایی و ایران صرفا وظیفه شان تصویب آن بود! و جالب اینکه مذاکرات کنونی هم بابت تصویب و اضافه کردن بند هایی است که از طرف آمریکا تهیه شده و می خواهند به برجام اضافه کنند تا هرچه بیشتر ایران را در محدودیت قرار دهند! آنچه مسلم است بایدن هم مانند اوباما که سیاست مدارانه برای دلخوش کردن مسئولین ایران پول های بلوکه شده در آمریکا که حق مسلم مردم ما بوده را به ایران برگرداند که عودت آن هیچ امتیازی برای ما نیست مسئولین ما فقط همان دلار ها دیدند دیگر هیچ چیز را ندیده و همه چیز را بخشیدند! تازه نه تنها معلوم نشد که دلار های مذکور چگونه و کی هزینه گردید بلکه حتی به درستی برای مردم مشخص نکردند که مبلغ صحیح آن چقدر بوده است از این رو بعید نیست که جو بایدن هم مانند اوباما در صدد است تا با طرح چند مسئله کوچک و بی اهمیت و بچه گول زنک با ایران به توافق برسد و بعد دیپلمات های ما را مقید به پذیرش خواسته های خود کند زیرا اگر استدلال منطقی داشته باشیم وقتی از اختلاف نظرهای فراوانی که در رابطه با مسائل مختلف بین ایران و آمریکا وجود دارد بگذریم حداقل در سه مورد بین سیاست های استراتژیک دو کشور اختلافات اساسی و شاید هم غیر قابل حل وجود دارد که عبارت اند از 1- مسئله اول موضوع حقوق بشر است که همیشه در طول چند دهه اهرم فشار غرب بر علیه دولت ایران بوده است 2- دست آورد ها و پیشرفت های موشکی ایران است که هرگز آمریکا ، اروپا و اسرائیل خواهان رشد قدرت موشکی ایران نیستند 3- مسئله اساسی دیگر نفوذ و دخالت مستشاری ایران در کشور های منطقه است.

از این رو حتی اگر آمریکا و اروپا به خاطر منافع کشور های خود از مسئله اول چشم پوشی کنند ولی هرگز راضی نخواهد شد که ببینند قدرت موشکی ایران روز به روز افزایش یافته و همچنین نفوذ ایران در کشور های منطقه (لبنان، عراق، سوریه، یمن، فلسطین اشغالی و …) بیشتر شود از طرف دیگر ایران هم هیچگاه حاضر نخواهد شد از سیاست های راهبردی و استراتژیک خود دست بکشد.

موضوع مهم دیگری هم که وجود دارد اختلاف نظر اساسی بین مسئولین کشور در مذاکرات برجامی است. گرچه رئیس جمهور روحانی اعلام داشته اند که در صورت برگشت آمریکا به تعهدات برجامی ما هم طبق توافق نامه برجام عمل کرده و یک میلیمتر هم جلوتر نخواهیم رفت، معنی این سخن رئیس جمهور یعنی برچیدن تمامی سانتریفیوژ های جدید و خنثی کردن همه پیشرفت های دوره های اخیر و برگشت دوباره به جای اول! در حالی که بسیاری از کارشناسان و مسئولین امنیتی کشور با این نظریه رئیس جمهور مخالف هستند چنانچه حجت الاسلام ذوالنوری، رئیس کمسیون امنیت مجلس صریحا در مصاحبه تلویزیونی اعلام داشتند که در صورت توافق مذاکرات برجامی هرگز به عقب باز نخواهیم گشت بلکه در همین جایی که هستیم خواهیم ماند! بنابر این از نظر منطقی با وجود چنین اختلافات و تضادهای اساسی مابین دو گروه مذاکره کننده احتمال اینکه توافق نامه جامع و کاملی که به نفع مردم کشور ما باشد صورت پذیرد بسیار بعید است گرچه به نظر می رسد دو طرف مذاکره کننده بی میل نیستند که مذاکرات تا انتخابات ریاست جمهوری ایران کش داده شود تا شاید با جو سازی ها تغییر تحولی در انتخابات به وجود آید!

انتهای پیام