«استقلال سیاسی» با کلیدواژه «محتشمی»

رضا حجتی

عضو سابق شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت

[ منتشر شده در ویژه‌نامه‌ی حضور، به‌مناسبت چهلمین روز درگذشت حجت الاسلام والمسلمین سید علی اکبر محتشمی پور ]

برای دانشجویان دهه‌های شصت و هفتاد که دستی در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی داشتند؛ حجه الاسلام والمسلمین سید علی اکبر محتشمی‌پور، چهره‌ای آشناست که با نام «آقای محتشمی» شناخته و خوانده می‌شد.

تصویر او در ذهن و زبان اغلب دانشجویان آن دوره، سیمایِ مردی شجاع و «رو راست» بوده است که «رویِ حرفش می‌شد حساب کرد» به عبارت دیگر، به آنچه می‌گفت، هم باور داشت و هم اینکه پایش می‌ایستاد.

او از جمله سیاستمدارانی نبود که به اقتضای حال و هوایِ مخاطب، مواضعشان را تنظیم می‌کنند، تغییر می‌دهند و می‌چرخند و می‌چرخانند! و همین یعنی «شجاعت» «صراحت» و «یکرنگی» او را به دانشجویان و دانشجویان را به او نزدیک می‌ساخت.

«آقای محتشمی» از لحاظ نوع نگرش و مشی و مرام با «دانشجویان مسلمان و انقلابیِ چپ» همسو بود و از این رو مرتباً و به مناسبت‌های مختلف پایِ ثابت مراسم‌ها و برنامه‌هایی بود که در آن دوران توسط «انجمن‌های اسلامی دانشجویان در دانشگاه‌های سراسر کشور» حول محور «عدالت خواهی» و «استکبارستیزی» برگزار می‌شد.

مدت‌ها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و به خصوص بعد از کودتایِ آمریکایی انگلیسی 28 مرداد 1332 تا سال‌های پایانی دهه هفتاد، اغلب قریب به اتفاق سیاسیون معترض نسبت به وضع موجود، علت اصلیِ عقب ماندگی‌های منطقه خاورمیانه از مقطع جنگ جهانی اول به این سو را، ناشی از دخالت‌های استعماری و استثماری قدرت‌های بزرگ می‌دانستند و بر این باور بودند که ایران نیز به علت مداخلاتِ سودجویانه و زورگویانه دول روس، انگلیس و آمریکا، از مسیر توسعه عقب مانده است.

این نگاه تقریباً تا سال‌های پایانی دهه هفتاد بر جنبش دانشجویی ایران و به طبع «دفتر تحکیم وحدت» غالب بود و «آقای محتشمی» هم یکی از سخنگویانِ صریح و بی پروایِ این نگاه غالب! سخنانِ آگاهی بخش و مهیجی که «نقش خاطره» زد بر زندگی و زمانه اغلب دانشجویانِ آن دوران! بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی در اوایل دهه هفتاد و سپس تَوفق نئولیبرال‌های وطنی بر جریان اصلاحات در اواخر دهه هفتاد، این رویکردِ غالب افول کرد و بسیاری از سخنگویان و سخنرانانِ شهیر آن یا تغییر نظر دادند و در دوربرگردان‌هایِ تاریخی، از آن مسیر قبلی بازگشتند و یا در بازار سیاست، «چراغ خاموش» سرگرم کسب و کار شدند؛ ولی «آقای محتشمی» تا آخرین روز حیاتش بر مبارزه با سیاست‌های مداخله جویانه بیگانگان در امور داخلی کشورهای منطقه و به ویژه ایران – به مثابه یک استراتژی – باور داشت و پای فِشرد؛ هرچند از ابتدا در روش‌های اجرایی و راهکارهای عملی، متعهد و ملتزم به شیوه‌های دموکراتیک و اخلاقی بود! پژوهندگان و محققانی که علاقمند به آشنایی با ادبیات «استقلال سیاسی» در منطقه پر بحرانِ خاورمیانه هستند؛ می‌توانند کلیدواژه‌هایی همچون «استکبارستیزی»‌، «جنبش دانشجویی»‌، «دفتر تحکیم وحدت» و … «محتشمی» را جستجو کنند!

یادش گرامی باد!

انتهای پیام