تحلیل حقوقی حساب سازی در روبیکا

آمنه دهشیری، حقوقدان و پژوهشگر حقوق سایبری، در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است در تحلیل حقوقی حساب سازی در روبیکا نوشت:

درست همان روزی که کاربران فضای مجازی پیگیر اخبار پیشروی طالبان و سقوط کابل بودند ناگهان خبری برای چند لحطه حواس‌ها را دوباره متوجه تهران کرد. چند اکانت در توییتر اعلام کردند که حسابی به نامشان در روبیکا وجود دارد و نه فقط اسم حساب بلکه محتوایی که در صفحه اینستاگرام داشته‌اند نیز مو به مو در این حساب‌ها کپی شده است. حسابی‌هایی که چند دقیقه پیش روحشان نیز از وجودشان خبر نداشت. ابتدا تصور می‌شد تنها برخی افراد معروف و اینفلوئنسر قربانی این حساب سازی شده‌اند. اما رفته رفته وقتی کاربران بیشتری اسم خود را در روبیکا جستجو کردند روشن شد این حساب‌ها برای افراد بسیاری ساخت شده‌اند. گویا حساب سازان روبیکایی به ایلان ماسک و رضا پهلوی هم رحم نکرده‌اند. آنچه مسئله را پیچیده‌تر می‌کند آن است که برخی از این حساب‌های ساختگی تیک آبی هم دارند. بر اساس تحقیقات انجام شده برای داشتن تیک آبی باید با پشتیبانی سایت روبیکا تماس گرفت و مدارک و مستندات لازم را ارائه نمود.

افشای این حساب سازی‌ها زمانی صورت گرفت که طرح معروف به طرح صیانت در دستور کار مجلس قرار دارد. نتیجه اصلی اجرایی شدن این طرح ایجاد محدودیت بر سر راه دسترسی به پلتفورم‌های بین المللی و اجرایی شدن انواع و اقسام مشوق‌های مالی و فنی برای سرویس‌های داخلی مشابه آنها ست. صرفنظر از اینکه این حساب سازی های روبیکایی چه اهدافی را دنبال می‌کنند و چه ارتباطی با طراحان و مدافعان طرح صیانت دارند این پرسش مطرح می‌شود که آیا چنین حساب سازی هایی را می‌توان از لحاظ حقوقی پیگیری نمود؟

بر اساس ماده ۷۳۴ قانون مجازات اسلامی، که قبلاً عنوان ماده ۶ قانون جرائم رایانه‌ای را داشت، هرگونه تغییر یا ایجاد داده‌های قابل استناد جعل رایانه است و مجازات جاعل حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات می‌باشد.

اما در صورتی که این حساب سازی‌ها به دستور مدیر شرکتی صورت گرفته باشد یا کارمندان آن شرکت با اطلاع مدیر یا در اثر عدم نظارت وی مرتکب این جعل‌های رایانه‌ای شده باشند امکان جزای نقدی شرکت و یا تعطیلی موقت آن از یک تا نه ماه وجود دارد.

اما جعل رایانه‌ای تنها جرمی نیست که در این پرونده مطرح می‌شود. همانطور که در ابتدا بیان شد بسیاری از این حساب سازی ها علی الخصوص در مورد افراد معروف و اینفلوئنسرها با کپی کردن محتوا نیز همراه بوده است. به این ترتیب که محتوای صفحات اینستاگرامی افراد به صفحات ساختگی روبیکایی منتقل شده‌اند.

 بر اساس ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک انتشار بدون مجوز آثار دیگران اعم از فیلم و عکس و نوشته در بستر مبادلات الکترونیک جرم بوده و مجازات یک تا سه سال حبس و جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال به همراه دارد. در صورتی که روبیکا را نتوان به عنوان بستر مبادلات الکترونیک در نظر گرفت باز هم نشر محتوای صفحات اینستاگرامی افراد بدون اجازه آنها نقض حق مؤلف محسوب می‌شود و مجازات دارد. ماده ۲۳ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان مقرر می‌دارد:

«هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً عامداً به نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.»

ماده ۲۳ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان

با توجه به موارد مذکور امکان پیگیری کیفری حساب سازی های صورت گرفته در روبیکا وجود دارد. همچنین از آنجایی که ساخت حساب در روبیکا از طریق شماره تلفن همراه صورت می‌گیرد شناسایی افراد پشت حساب‌های جعلی از لحاظ فنی و قضایی نیز به راحتی ممکن است.

انتهای پیام