شمارش معکوس برای احیای برجام؟

دیاکو حسینی -پژوهشگر ارشد مسائل استراتژیک- می‌گوید آمریکا‌یی‌ها به‌دنبال امتیاز هستند و می‌خواهند برجام بستری برای توافق‌های بعدی باشد. بایدن می‌خواهد افکار عمومی در داخل آمریکا را توجیه کند.

از سوی دیگر فواد ایزدی -کارشناس اصولگرای مسائل آمریکا- معتقد است توپ در زمین آمریکاست، اگر می‌خواست همانطور که به معاهده‌ی پاریس بازگشت، به برجام هم بازمی‌گشت، آمریکا انعطاف و مذاکره را نمی‌فهمد، آنها فقط زبان زور را متوجه خواهند شد.

چندی پیش سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه دولت روحانی گفت: «در صورتیکه آمریکا به صورت کامل و مؤثر و قابل راستی آزمایی تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی‌اش بر ضد مردم ایران را مرتفع کند، کلیه اقدامات کاهشی و جبرانی ایران ذیل برجام برگشت‌پذیر خواهند بود.»
در این راستا آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید ایران یک آبشار جدید از سانتریفیوژها با هدف سرعت دادن به غنی سازی ۶۰ درصدی در تاسیسات اتمی نطنز نصب کرده است.

با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی روند مذاکرات ایران با پنج به علاوه‌ی یک متوقف شده است، اما بیش از شش ماه مذاکره توافق با این کشورها برای احیای برجام حاصل نشد. دونالد ترامپ در اردیبهشت سال 97 از برجام خارج شد. دیاکو حسینی و فواد ایزدی در گفت‌وگو با انصاف نیوز به سوالاتی درباره‌ی آینده برجام 2015 و تحریم‌ها پاسخ می‌دهند، متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:

حسینی: آمریکا به‌دنبال امتیاز است

دیاکو حسینی-کارشناس ارشد مسائل استراتژیک- درباره‌ی آینده‌ی برجام و تحریم‌ها به انصاف نیوز گفت: آمریکا به دنبال گرفتن امتیازهایی است تا بتواند در داخل آمریکا بازگشت بایدن به این توافق را توجیه کند و به متحدان منطقه‌ای خودش اطمینان بدهد که سایر مواردی که در توافق ۲۰۱۵ نادیده گرفته شد، الان به آن توجه کرده است. آنچه تا به امروز فهمیدیم، برای آمریکا هدف از این مذاکرات این است که برجام 2015 را بستری برای توافق تکمیلی قرار دهد و محدود کردن برنامه‌ی موشکی و هسته‌ای ایران به عنوان بخشی از توافق باشد.

او افزود: اما جمهوری اسلامی می‌گوید ما فقط به دنبال توافق برجام بدون کم و کاست هستیم. یعنی توافق ۲۰۱۵ عیناً احیا شود، این تفاوت انتظارها منجر شد که در مقطعی به بن‌بست برسد. ضمن اینکه مطالبات ایران، مثل گرفتن یک تضمینی که آمریکا دوباره از توافق خارج نشود و راستی‌آزمایی، محقق نشد. این وضعیت فعلی برجام است، اما اینکه در آینده به نظر می‌رسد آقای رئیسی سختگیرانه‌تر وارد مذاکرات خواهد شد و طرف آمریکایی باید گزینه‌های خودش را یک بار دیگر مرور کند و یا سخت‌گیرتر می‌شود و یا انتظارات خود را کاهش می‌دهد تا با ایران به توافقی برسد.

دیاکو حسینی با اشاره به اینکه زمان کمی برای احیای برجام وجود دارد، توضیح داد: وقت خیلی کمی داریم تا توافق را احیا کنیم. چون آنطور که غرب ادعا می‌کند، پیشرفت‌های هسته‌ای ایران می‌تواند به درجه‌ای برسد که عملاً امکانی برای توافق ۲۰۱۵ وجود نداشته باشد. پس باید دید آیا طرفین می‌توانند تا دو سه ماه دیگر به یک زبان مشترک برسند‌. من پیش بینی قطعی‌ای ندارم اما فکر می‌کنم رسیدن به توافق برای ایران و هم آمریکا بهترین گزینه است. یعنی گزینه‌های دیگر وضعیت را به سمت بدتر شدن می‌برد که به نفع هیچکس نیست.

او درباره‌ی تعلل ایران برای بازگشت به میز مذاکره گفت: طبیعتاً تا دولت جدید به میز مذاکره برگردد، باید وزیر خارجه‌اش مشخص شود و سر و سامان بگیرد. همچنین تیم مذاکراتی جدید منصوب شود. از همه مهم‌تر باید استراتژی مذاکرات ایران کاملاً روشن شود. طبیعتاً دولت ایران زمان می‌خواهد تا این روند طبیعی و اداری را طی کند و من فکر می‌کنم بخشی از تعللی که ایران دارد به خاطر جابجایی دولت است و به احتمال زیاد تا پایان شهریورماه همه مراحل را طی خواهیم کرد و دور جدید مذاکرات آغاز خواهد شد.

فشاری که به دولت قبل وارد شد، برای آقای رئیسی وجود ندارد

این تحلیل‌گر ارشد درباره‌ی نزدیکان دولت رئیسی و مخالفت آنها با برجام و تاثیر آن بر روند مذاکرات می‌گوید: وقتی دولت امور را به دست می‌گیرد، با واقعیت‌ها و سوابقی روبرو خواهد شد. با کمک آنها به سیاست‌گذاری می‌پردازد، در امور مذاکرات استراتژی‌ها در سطوح بالاتر از دولت تعیین می‌شود. البته دولت در آن پروژه نقش مهمی دارد اما تعیین کننده‌ی نهایی نیست. بنابراین مخالفت‌هایی که شکل می‌گیرد، وقتی دولت با واقعیت‌ها مواجه شود، آن را رفع می‌کند. مخالفت‌های نزدیکان دولت هم به‌خاطر فضای داخلی بود. الان مقداری از آن فروکش خواهد کرد اما به نظر من فشاری که در دولت پیش وجود داشت، برای آقای رئیسی وجود ندارد. همان استراتژی سختگیرانه که آقای رئیسی درمذاکرات پی می‌گیرد هم در فروکش کردن تاثیر دارد و فکر می‌کنم فضای داخلی در قیاس با گذشته بیشتر قابل مدیریت است.

او دربار‌ی علت غنی‌سازی 60 درصدی گفت: ۶۰ درصد غنی سازی برای این انجام شد که توانایی فنی ایران را به رخ بکشد و نشان دهد که در صورت نیاز ایران می‌تواند این کار را انجام دهد. در حال حاضر میزان ۶۰ درصدی غنی‌سازی اورانیوم در حدی نیست که نگران کننده باشد. فکر نکنم فعلاً این مسئله در کانون نگرانی کشورهای پنج بعلاوه یک باشد.

وی در انتها درباره‌ی آینده‌ی برجام و تحریم‌ها تحلیل کرد: پیش بینی در این زمینه یک مقداری دشوار است. بستگی به روند مذاکرات دارد. فکر می‌کنم اگر توافقی صورت بگیرد و اراده‌ای جدی در دو طرف برای رسیدن به توافق وجود داشته باشد، باید تا پاییز اتفاق بیفتد و بخش بزرگی از تحریم‌ها رفع شود اما همه‌ی تحریم‌ها برداشته نمی‌شود و بخشی از آن باقی خواهد ماند، چون آمریکا اعتقاد دارد از آنها برای ابزار فشاری برای ایران استفاده کند و افکار عمومی آمریکا را قانع کند که هنوز به ایران فشار می‌آورد.

ایزدی: وقفه در مذاکرات بخاطر آمریکایی‌هاست

فواد ایزدی-کارشناس اصولگرای مسائل آمریکا- درباره‌ی آینده‌ی برجام به انصاف نیوز گفت: این مسئله بستگی به خود آمریکایی‌ها دارد. آقای بایدن می‌توانست روز اول ریاست‌جمهوری به برجام برگردد. همانطور که به توافق پاریس برگشت و همانطور که ترامپ از برجام خارج شد. رئیس‌جمهور جدید این قدرت را دارد که دستور اجرایی دهد. آمریکایی‌ها این کار را نکردند، چون نمی‌خواهند به متن برجام ۲۰۱۵ برگردند.

او ادامه داد: این حرف ما نیست، بلکه گفته‌های خود مسئولان آمریکایی است. آنها هر زمانی که از برجام صحبت می‌کنند؛ می‌گویند ما یک برجام طولانی‌تر و قوی‌تر می‌خواهیم. این یعنی می‌خواهند متن برجام را تغییر دهند و متن برجام هم یک بازه‌ی زمانی دارد و بعد از چند سال تمام می‌شود و شاید می‌خواهند سال‌های آن‌هم تغییر دهند. آنها می‌خواهند فراتر از مسائل هسته‌ای امتیاز بگیرند. البته خودشان اسمی از امتیاز نمی‌برند و بلکه نام آن را مذاکره گذاشتند. توپ در زمین آمریکایی‌هاست. دولت ترامپ از برجام خارج شد و الان بایدن می‌تواند برگردد.

او درباره‌ی علت تعلل ایران برای آغاز مجدد مذاکرات افزود: الان هم که مذاکرات متوقف شده، به خاطر آمریکایی‌هاست، تا زمانی که یاد بگیرند و زیاد خواهی نکنند و به همین متن فعلی برگردند. آقای رئیسی در ابتدای دوره ریاست جمهوری خود، دوست دارد که تحریم‌ها برداشته شود اما برداشتن تحریم‌ها به دست آمریکایی‌هاست و آنها نیز همراه نیستند و به دنبال ادامه‌ی تحریم‌ها هستند.

او درباره‌ی برداشتن تحریم در طی ماه‌های آینده می‌گوید: همانطور که عرض کردم به خود آمریکایی‌ها بستگی دارد. ایران اگر فعالیت‌ها و قدرت هسته‌ای خود را افزایش دهد، به روند مذاکرات کمک می‌کند. همانطور که ملاحظه می‌کنید با ماجرای افغانستان ثابت شد که آمریکا فقط زبان زور را می‌فهمد و زمانی که آمریکا متوجه شد. نمی‌تواند طالبان را شکست بدهد، از آنجا فرار کردند. بیست سال پیش طالبان به آمریکا گفت نیازی نیست، شما به کشور ما حمله کنید، کسی به اینجا بیاید او را دستگیر می‌کنیم. اما آمریکا قلدری کرد و امروز مجبور به فرار شد.

این استاد دانشگاه گفت: وقتی در موضع ضعف باشید‌؛ آمریکا جلو می‌آید و قلدری می‌کند. اما وقتی خودمان را تقویت کنیم، مجبور می‌شود که تمکین کند، چون توافق با ایران به نفع آمریکا هم هست.اگر هم ایران توانمندی هسته‌ای خود را گسترش دهد، در آن صورت طرف مقابل به این ایده که بخواهد به برجام بر گردد، نزدیک‌تر می‌شود اما اگر سیاست‌های غلط گذشته تکرار شود، احتمال توافق کمتر می‌شود. با غنی‌سازی ۶۰ درصد تازه آمریکا مسئله را جدی گرفت و هر چقدر ایران قوی‌تر باشد، تاثیر مثبتی در روند مذاکره خواهد گذاشت .چون آمریکایی‌ها زبان زور او را می‌فهمند ،زبان مذاکره و انعطاف را اگر می‌فهمیدند، در این هشت سال به یک جایی می‌رسیدیم.

انتهای پیام