نخستین ترور اتمی؟
محمدحسن نجمی، روزنامه‌نگار در گزارشی با عنوان «نخستین ترور اتمی؟» برای روزآروز نوشت:
سه‌شنبه ۲۶ دی ۱۳۸۵. حوالی بامداد. دانشگاه شیراز. پیکر یک استاد دانشگاه در محل سکونتش پیدا می‌شود. نهایتاً معلوم می‌شود متوفی اردشیر حسین‌پور استاد این دانشگاه بوده، استاد این دانشگاه و البته دانشگاه مالک اشتر که بعدها گفته شد با برنامه هسته‌ای مرتبط بوده است.
۱۴ سال بعد. ۷ آذر ۱۳۹۹. حوالی بعد از ظهر جمعه. آبسرد دماوند. صدای رگبار و انفجار بلوار اصلی شهر را در بر می‌گیرد. ساعتی بعد خبرهایی مبنی بر ترور یک دانشمند هسته‌ای ایران منتشر می‌شود. نهایتاً معلوم می‌شود فرد ترور شده محسن فخری‌زاده از افراد موثر در برنامه هسته‌ای ایران بوده است.
کمتر از یک سال بعد، در ۲۷ شهریور ۱۴۰۰ روزنامه نیویورک‌تایمز گزارشی از نحوه ترور محسن فخری‌زاده منتشر میکند. این گزارش گرچه اطلاعات چشمگیر جدیدی ندارد اما نویسنده‌اش آن را به همراه رونن برگمن، روزنامه‌نگار اسرائیلی، نگاشته و در آن اشاره‌ای به نخستین ترور هسته‌ای ایران میکند. در این گزارش، آمده «ماموران این سازمان [موساد، سازمان اطلاعاتی اسرائیل] از سال ۲۰۰۷ [۱۳۸۵] ۵ دانشمند هسته‌ای ایران را ترور و یک نفر دیگر را زخمی کردند. اکثر این دانشمندان در زمینه‌ی آنچه مقامات اطلاعاتی اسرائیل آن را برنامه‌ای مخفی برای ساخت کلاهک هسته‌ای می‌خواندند، از جمله رفع چالش‌های فنی اساسی جهت ساخت کلاهک کوچکی که در موشک‌های دوربرد ایران جا شود، مستقیماً برای آقای فخری‌زاده کار می‌کردند.»
بسیاری مسعود علی‌محمدی را نخستین دانشمند هسته‌ای ترورشدهٔ ایران می‌دانند؛ اما حالا با انتشار این گزارش معلوم می‌شود او نخستین نبوده است. چه کسی در سال ۸۵ توسط موساد ترور شده بود؟ آیا او همان اردشیر حسین‌پور نبود؟
برخاست و اول کشت!
رونن برگمن، روزنامه‌نگار اسراییلی که در گزارش مذکور همکاری داشته، در کتاب «برخیز و اول تو بکش» که ژانویه ۲۰۱۸ (بهمن ۱۳۹۶) منتشر کرده اولین‌بار به ترور اردشیر حسین‌پور اشاره کرده است. این کتاب به ترورهای پنهان اسراییل در چند دهه اخیر پرداخته و به گفته نویسنده حاصل مطالعه هزاران سندی است که برخی منابع در سازمان‌های امنیتی اسراییل به او رسانده‌اند؛ در کنار مصاحبه‌هایی که انجام داده است. این کتاب تحت چند نام در ایران مجوز انتشار گرفته و منتشر شده است.
برگمن در این کتاب به ترورهای دانشمندان هسته‌ای ایران از سوی اسراییل برای کُند کردن سرعت پیشرفت هسته‌ای ایران و یا به ادعای آنها کم کردن سرعت دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای اشاره کرده است. نویسنده در کتابش از برنامه ۵ شاخه‌ای مئیر داگان، رییس موساد، برای مختل کردن برنامه هسته‌ای ایران صحبت کرده است که آخرین مورد این برنامه «عملیات مخفی شامل خرابکاری در تاسیسات و قتل‌های هدفمند چهره‌های مهم این برنامه» بود. بنا به ادعای این کتاب، این بخش از طرح را خود موساد به تنهایی انجام داده چون داگان معتقد بوده که آمریکا موافق نیست؛ بنابراین موساد لیستی ۱۵ نفره تهیه کرد.
برگمن در کتابش تاریخ فوت اردشیر حسین‌پور را دو روز زودتر از آنچه در رسانه‌های ایران گفته شده، قید کرده است: «۱۴ ژانویه ۲۰۰۷ [۲۴ دی ۱۳۸۵] دانشمند هسته‌ای ۴۴ ساله‌ای که در تاسیسات هسته‌ای اصفهان کار می‌کرد، به طرز مرموزی کشته شد. بیانیه رسمی مرگ او خاطرنشان کرد «او در پی نشت گاز خفه شده است» اما اطلاعات ایران معتقد بود او قربانی ترور اسراییلی‌ها شده است.» او در ادامه با اشاره به ترور شهید علی‌محمدی، آورده که «ایرانی‌ها متوجه شدند که گروهی در حال ترور دانشمندان هسته‌ای آنها هستند و محافظت از آنها، به ویژه محسن فخری‌زاده… را بیشتر کردند.» (برخیز و اول تو بکش- ترجمه هادی عبادی-انتشارات صمدیه-۱۳۹۸) پیش از اینها صحبت از ترور اردشیر حسین‌پور شده بود ولی هیچگاه تایید رسمی نشده است.
اردشیر حسین‌پور که بود؟
متولد اول دی ماه ۱۳۴۱ در تهران بود. خدمت سربازی را در جبهه‌های جنگ عراق با ایران گذراند. آنطور که ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی درباره او نوشته، او «در سال ۷۰ مدرک کارشناسی خود را در سه گرایش مهندسی الکترونیک، مخابرات و سخت‌افزار از دانشگاه شیراز دریافت کرد…. پس از گذراندن دوره کارشناسی‌ارشد خود در رشته فیزیک ماده چگال در سال ۷۳ در دانشگاه شیراز به ادامه تحصیل در مقطع دکترا در رشته فیزیک اتمی در همین دانشگاه پرداخت». او سال ۱۳۸۱ از تز پایان‌نامه دکترای خود تحت عنوان «فیزیک هسته‌ای الکترودینامیک یون‌های مغناطیسی در ابرشبکه‌ها» دفاع کرد و مدرک دکترایش را دریافت کرد. اطلاعات درباره تحصیلات و زندگی دانشگاهی حسین‌پور مغشوش است. معلوم نیست او در سطح کارشناسی در رشته برق یا کامپیوتر تحصیل کرده. در کارنامه دانشگاهی او گفته شده که در رشته مواد تدریس میکرده و برخی منابع از او به عنوان استاد شیمی یاد کرده‌اند.
بنا به گزارش ایرنا در کارنامه حسین‌پور، «راه‌اندازی اولین مرکز تحقیقات الکتروسرام ایران در دانشگاه صنعتی مالک اشتر، دریافت جایزه تحقیقات کاربردی چهاردهمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی و انجام ۱۲ پروژه حساس دفاعی» به چشم می‌خورد. (ایرنا، ۱۵ اسفند ۱۳۸۵) او از همان سالی که مدرک دکترایش را دریافت کرد در دانشگاه شیراز «به عنوان استادیار در بخش مهندسی مواد دانشگاه شیراز» مشغول به کار شد؛ او همچنین در دوره فعالیتش توانسته بود عنوان «محقق برتر دفاعی» را از آن خود کند. به نوشته ایرنا، او پیشنهاد طرحی داشت که ناتمام ماند: «پیشنهاد طرح اولیه اولین مجتمع فیزیک اتمی ایران».
روایت ترور: اصرار آن سو و انکار این سو
آنطور که روایت شده، حسین‌پور در ۲۶ دی ماه ۱۳۸۵ در خوابگاه دانشگاه شیراز و به روایتی دیگر در خانه‌اش در کوی اساتید دانشگاه شیراز و در حالی‌که تنها بوده، بر اثر گازگرفتگی فوت میکند. از این تاریخ تا همین چند روز پیش، مسیری طی می‌شود که در بسیاری موارد تکرار شده است: منابع خارجی خبری را لو می‌دهند، مقامات کشور تکذیب می‌کنند، برخی رسانه‌های حاکمیتی که موضع اپوزیسیونی می‌گیرند خبر خارجی را تائید می‌کنند و در نهایت با گذشت زمان همه خبر را تائید می‌کنند.
اولین‌بار هفته‌نامه ساندی‌تایمز مدتی پس از درگذشت حسین‌پور، در گزارشی مدعی شد که در پس پرده مرگ حسین‌پور، موساد قرار دارد. منبع ساندی‌تایمز یک موسسه خصوصی امنیتی آمریکایی به نام استراتفور بود که گردانندگان آن ماموران بازنشسته امنیتی آمریکا هستند.
روزنامه اسرائیلی هاآرتص هم در گزارشی با استناد به گزارش استراتفور، نوشت که موساد در مرگ اردشیر حسین‌پور دخیل بوده است. این گزارش را یوسی ملمن، از خبرنگاران مطرح اسرائیلی، نوشته بود. او در گزارش خود نوشت: «بنا به گزارش استراتفور، یک فیزیکدان هسته‌ای ارشد که در برنامه هسته‌ای ایران دخیل بوده، دو هفته پیش در شرایط مرموزی توسط موساد به قتل رسیده است». این گزارش مدعی شده بود که حسین‌پور در مجتمع غنی‌سازی اورانیوم ایران در اصفهان(نطنز) مشغول فعالیت بوده و بر اثر «استنشاق گاز رادیواکتیو» در جریان بخشی از «عملیات‌های سری» موساد «برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران» فوت کرده است. در ادامه این گزارش عنوان شده بود که حسین‌پور در دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر فعالیت میکرده و محمدمهدی نژادنوری، رییس این دانشگاه از گروه شیمی، یک ماه قبل در جریان قطعنامه ۱۷۳۷ شورای امنیت سازمان ملل علیه برنامه هسته‌ای ایران در لیست تحریم‌ها قرار گرفته بود.
این گزارش‌ها حدود نیمه‌های بهمن ۸۵ منتشر شد. گزارش استراتفور ۲ فوریه ۲۰۰۷(۱۳ بهمن ۸۵)، گزارش ساندی‌تایمز و هاآرتص هم ۴ فوریه ۲۰۰۷(۱۵ بهمن ۸۵) منتشر شدند.
مقامات رسمی و رسانه‌ها در ایران اما مرگ اردشیر حسین‌پور را بر اثر حادثه گازگرفتگی می‌دانستند؛ حادثه‌ای که در فصول سرد سال عامل مرگ صدها نفر می‌شود. غلامرضا آقازاده رییس وقت سازمان انرژی اتمی ایران، ۱۵ بهمن ۸۵ با سفرای گروه نم(جنبش غیرمتعهدها) و گروه ۷۷ در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیدار داشت و پس از آن به جمع خبرنگاران آمد تا به سوالات آنها پاسخ دهد. سوال خبرنگار فارس از آقازاده درباره اردشیر حسین‌پور بود. به نوشته این خبرگزاری «آقازاده در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس مبنی بر این كه آیا شایعه خبر ترور اردشیر حسن‌پور كه گفته می‌شود از كارشناسان هسته‌ای ایران بوده است، صحت دارد یا خیر؟ گفت: ما چنین شخصی نداشته‌ایم و كارشناسان و یا متخصصین هسته‌ای ما به لطف خدا سالم هستند و هیچ اتفاقی برای آنها نیفتاده است».
همان روز و دقایقی پس از انتشار سخنان آقازاده، خبرگزاری فارس درباره گزارش ساندی‌تایمز به نقل از یک مقام آگاه نوشت که «هیچ یک از دانشمندان هسته‌ای ایران ترور نشده‌اند و موساد قدرت عملیات در ایران را ندارد». او همچنین گفته بود که «اردشیر حسین‌پور استاد دانشگاه شیراز بوده كه اخیراً بر اثر گازگرفتگی فوت كرده است و این فرد هیچ ارتباطی با تاسیسات هسته‌ای اصفهان نداشته است.» به گفته این مقام آگاه «ضعف اطلاعاتی آمریكا و اسراییل در آن نبرد [جنگ ۳۳ روزه] كه نتوانست كوچكترین لطمه‌ای به توان حزب‌الله وارد كند و همچنین ضعف آنها درباره توانمندی‌های ایران بارها مورد انتقاد كارشناسان و سیاستمداران غربی قرار گرفته است و این نوع اخبار با هدف عملیات روانی و فضاسازی تبلیغاتی ساخته می‌شود.»
فارس در پایان این خبر، چکیده‌ای از گزارش ساندی‌تایمز را آورده بود: «هفته‌نامه ساندی‌تایمز امروز مدعی شده بود كه اردشیر حسین‌پور كه در نیروگاه اصفهان كار می‌كرده كه در آن هگزافلوراید اورانیوم تولید می‌شود، توسط موساد ترور شده است».
۱۶ بهمن ۸۵ هم روزنامه ایران در ستون «دیگه چه خبر؟» که به اخبار غیررسمی اختصاص دارد، به گزارش ساندی‌تایمز و تکذیب آن پرداخت. «ایران» پس از انتشار بخش کوچکی از آن گزارش نوشت: «روابط عمومی سازمان انرژی اتمی درباره این خبر به خبرنگار دیگه چه خبر گفته: این شخص را نمی‌شناسیم و از چنین موضوعی اطلاع نداریم». در ادامه هم بخشی از صحبت‌های همان مقام آگاه را به نقل فارس آورده بود.
در همان روزها بود که جشنواره خوارزمی که جشنواره‌ای علمی و دانشجویی است، برگزار شد و جای اردشیر حسین‌پور برای دریافت جایزه‌اش در این جشنواره خالی بود. هفدهم بهمن ۸۵ خبرگزاری ایسنا گزارش داد که «زنده‌یاد دكتر اردشیر حسین‌پور با طرح طراحی و ساخت مدل عملیاتی شناور استیلت» در بخش ابتکار این جشنواره جایزه نفر نخست را به خود اختصاص داده است. خبرگزاری ایسنا در گزارش خود این طرح را اینگونه شرح داده بود: «در این طرح، طراحی بدنه شناور به كمک یک معادله ریاضی و بر مبنای تئوری پراكندگی امواج الكترومغناطیسی و به منظور تضعیف امواج انعكاس و امواج خزنده ناشی از چگالی جریان سطح به دست آمده و در آزمایش‌های عملیاتی و در مقایسه با شناورهایی با همان ابعاد و شكل متعارف نشان داده شده كه كشف راداری چنین وسیله‌ای در فواصل نزدیك نیز مشكل است». به عبارت ساده‌تر این طرح «فن‌آوری مخفی‌سازی راداری شناورهای دریایی» است.
روزنامه ایران چند روز پس از این خبر، در همان ستون «دیگه چه خبر؟» به مصاحبه محمدهادی صادقی رییس دانشگاه شیراز درباره فوت اردشیر حسین‌پور پرداخت. در این ستون آمده «رئیس دانشگاه شیراز اعلام کرده، درگذشت دکتر حسین‌پور، که از وی به عنوان یکی از دانشمندان هسته‌ای کشورمان نام برده می‌شود، بر اثر حادثه گازگرفتگی در منزل سازمانی بوده و هیچ فرد یا گروهی در مرگ این استاد دانشگاه دخالت نداشته است». به نوشته روزنامه ایران در تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۸۵ صادقی گفته «متوفی به دلیل سرماخوردگی شدید، دچار لرز شده و به همین دلیل اقدام به روشن کردن بخاری منزل خود که نصب آن تکمیل نشده بود، میکند. به این امید که بعد از گرم شدن، آن را خاموش کند. اما به دلیل کسالت شدید به خواب رفته و پس از ۴ تا ۵ ساعت بر اثر استنشاق گاز منواکسید کربن، دچار خفگی شده و فوت میکند». او با «رد احتمال قتل این دانشمند هسته‌ای»، گفته بود: «ساختمان محل اقامت دکتر حسین‌پور نگهبان دارد و به هیچ وجه امکان ورود به منازل سازمانی بدون متوجه شدن نگهبان وجود ندارد». در پایان این خبر از ستون «دیگه چه خبر؟» آمده: «اخیرا برخی محافل رسانه‌ای رژیم صهیونیستی ادعا کردند دکتر حسین پور به وسیله عوامل موساد کشته شده است».
۱۴ اسفند ماه ۸۵، مراسمی برای گرامیداشت حسین‌پور در دانشگاه شیراز برگزار شد. در این مراسم استاندار فارس، رییس دانشگاه شیراز و دانشجویان و همچنین مادر مرحوم حسین‌پور هم حضور داشتند. فارس در خبری که از این مراسم مخابره کرده، حسین‌پور را استاد شیمی دانشگاه شیراز معرفی کرده است.
بنا به گزارش فارس، سید محمدرضا رضازاده استاندار وقت فارس در این مراسم گفته که «ملت ما تا زمانی كه اینچنین فرزندانی را پرورش می‌دهد می‌تواند در دنیا پرچم پرافتخار خود را در حالت افراشته نگاه دارد و در مقابل قدرت‌های استكباری كه نمی‌خواهند عدالت و بهره‌مندی از فن‌آوری‌های روز دنیا كه حقوق طبیعی ملت هاست محقق شود ایستادگی كند».
فارس در پایان گزارش خود نوشته بود «وی چندی پیش بر اثر گازگرفتی در منزل مسكونی خود در كوی استادان دانشگاه شیراز جان به جان آفرین تسلیم كرد». اما «ایسنا» در پایان خبر مربوط به همین مراسم آورده بود: «دکتر اردشیر حسین‌پور پیش از این به دلیل مسمومیت آزمایشگاهی جان خود را از دست داد و نتوانست در آخرین جشنواره خوارزمی جایزه خود را دریافت کند». نکته‌ای که این دو خبرگزاری به آن اشاره نکرده بودند، تاریخ درگذشت حسین‌پور بود. از سوی دیگر معلوم نیست چرا مراسم بزرگداشت او، حدود ۵۰ روز پس از فوتش برگزار شده است.
نهایتاً ۲۰ اسفند ۱۳۸۵، پزشکی قانونی نظر نهایی خود درباره علت مرگ اردشیر حسین‌پور را اعلام کرد. حسن عابدی معاون پزشکی-بالینی سازمان پزشکی قانونی در گفت‌و‌گو با فارس گفته که «پس از مرگ این دانشمند در خانه‌اش در شیراز جسد او برای شناسایی علت مرگش به پزشكی قانونی منتقل شد. بر روی جسد علایم مرگ بر اساس گازگرفتگی وجود داشت كه معاینات صورت گرفته بر روی جسد نیز آن را تأیید كرد». او در خصوص علت حادثه نیز گفت: «زمان حادثه این دانشمند ایرانی در خانه‌اش تنها بود و نقص موجود در سیستم‌های حرارتی خانه علت آن بود». فارس در پایان گزارش خود باز هم چکیده گزارش ساندی‌تایمز را آورده بود: «ساندی‌تایمز پیش از این اعلام كرده بود: اردشیر حسین‌پور، ۴۴ساله كه یك دانشمند هسته‌ای ایران بود، توسط موساد، سرویس امنیتی اسرائیل، ترور شده است». اما نکته‌ای که در این خبر فارس توجه را جلب میکند تیتر خبرگزاری فارس بود: «دانشمند هسته‌ای ايران بر اثر گازگرفتگی جان باخته است.» (خبرگزاری فارس، تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۸۵)
سرانجام تائید
آهسته آهسته رسانه‌های اصول‌‌گرا شروع به تائید تلویحی ترور حسین‌پور کردند. ۲۵ مرداد ماه ۱۳۹۰، خبرگزاری مهر در خبری از انتشار کتابی با موضوع زندگی‌نامه حسین‌پور خبر داد و نوشت: «اردشیر حسین‌پور، دانشمند و استادیار دانشگاه و متخصص در الکترومغناطیس و یکی از دانشمندان برنامه هسته‌ای ایران بود که ۵ سال پیش در ۴۴ سالگی درگذشت. او هنگام مرگ در حال کار روی پروژه هسته‌ای اصفهان بود.»
تیر ۱۳۹۴ هم سایت مشرق نیوز در گزارشی به ترور دانشمندان هسته‌ای پرداخت و در گزارشش مرگ اردشیر حسین‌پور را مرگی «مشکوک» توصیف کرد که «هیچگاه ترورش تایید نشد.»
فروردین ۱۳۹۵ روزنامه اصولگرای وطن‌امروز گزارشی درباره اجلاس علمی «سزامی» منتشر کرد. در این گزارش به حضور اردشیر حسین‌پور، مجید شهریاری و مسعود علی‌محمدی در هیات علمی سزامی ایران اشاره شد. این روزنامه در گزارش خود برای اردشیر حسین‌پور از عنوان «شهید گمنام و مظلوم هسته‌ای» استفاده کرد. به نوشته وطن امروز حسین‌پور در «مرکز تحقیقات هسته‌ای اصفهان» و در «رآکتور آب سنگین در مرکز فناوری‌های هسته‌ای اصفهان» مشغول فعالیت بوده است. حالا دیگر همه چیز معلوم بود.
هرچند مرگ بر اثر حادثه یا ترور اردشیر حسین‌پور آنچنان که باید در رسانه‌ها آن زمان بازتاب نیافت ولی با گذشت زمان کم‌کم گمانه‌ها درباره ترور او تقویت شده‌اند. حالا اما نگاه‌ها دوباره متوجه حسین‌پور می‌شود. کسی که در زمان فوتش به صلاح نبود به ترورش اذعان شود اما گویا اکنون همه دست داشتن موساد در ترور او را پذیرفته‌اند.
انتهای پیام
