چطور می‌توان دیجیکالا یا اسنپ را شکست داد؟
سرویس اقتصادی انصاف نیوز: در شرایط کنونی رقابت با غول‌هایی مانند اسنپ و دیجیکالا غیر ممکن به نظر می‌رسد. به عقیده کارشناسان این وضعیت به دلیل نبود اطلاعات کافی درباره وضعیت بازار و رقبا و همینطور نبود قوانین جدی برای حمایت از اصل رقابت در برابر انحصار است. آنطور که فعالان کارآفرینی می‌گویند در ایران شرکت‌های بزرگ قوانین را به بازارهای انحصاری سوق می‌دهند ولی برای توسعه کارآفرینی نیاز است حاکمیت از اصل رقابت حمایت کند.
غلامرضا حبیبی مدرس کارآفرینی در پاسخ به این سوال انصاف نیوز که آیا «مجموعه‌های تازه پا امکان رقابت با غول‌های مانند اسنپ و دیجیکالا را دارند یا خیر؟» به طور خلاصه گفت، برای رفع انحصار از شرکت‌های بزرگ نیاز است عرصه رقابت شفاف شود. در این گفت‌و گو از او درباره چند و چون شفافیت میان کسب‌و کارهای نوپا با غول‌های بزرگ پرسیدم که در ادامه می‌خوانید.
حبیبی استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چه بسترهایی نیاز است تا کسب و کارهای نوپا با غول‌های بزرگ رقابت کنند، گفت: هر جامعه واقعیات و شرایط خود را دارد. در آمریکا و کشورهای پیشرفته موضوع رقابت قاعده‌مند است. در دو بخش عرضه و تقاضا رقابت وجود دارد و رقابت یک طرفه نیست. اما به همان اندازه که در این اقتصادها رقابت جدی و فراگیر هست به همان اندازه سازو کارهای نهادی برای روشمند و اصولی کردن رقابت ایجاد شده است. کارکرد این نهادها این است که عرصه رقابت را شفاف می‌کنند.
وی در رابطه با خطر سرمایه‌گذاری و حمایت از کسب و کارهای کوچک در شرایطی که غول‌های بزرگ بازار را تصاحب کرده‌اند، گفت: در آمریکا پس از وقوع رکود سال 2008 بانک‌ها قادر نبودند از کارآفرینان تامین مالی اقتصادی کنند اما بلافاصله روش‌های تامین مالی ظهور پیدا کردند و این روش‌های جدید توانستند بیش از 15 میلیارد دلار تامین مالی کنند.
حبییی در خصوص اهمیت قانونگذاری برای رشد کسب و کارهای نوپا گفت: پس از ظهور و موفقیت روش‌های نوین تامین مالی، در دولت باراک اوباما قانون تامین مالی را ابلاغ می‌کند. نهادهای مرتبط اسناد بالادستی را طراحی می‌کنند. در این تجربه ما می‌بینیم که چقدر دقیق و سریع نهادهای حاکمیتی واکنش نشان می‌دهند و باعث رشد اقتصادی و حمایت از کارآفرینی می‌شود. اما این مساله در کشور ما اتفاق نمی‌افتد و نهادها بسیار کند نسبت به تحولات واکنش نشان می‌دهند.
نهادهایی باید داده در اختیار کارآفرینان بگذارند
این استاد دانشگاه در خصوص مسائل پیش‌روی کارآفرینان ایرانی گفت: اگر یک کارآفرین یا صاحب ایده بخواهد وارد حوزه کسب و کار شود در درجه اول نیاز به اطلاعات و داده دارد. اکنون نهادی نیست تا این اطلاعات را در اختیار فعالان اقتصادی بگذارد. برخی نهادها و شتاب دهنده‌ها بیشتر شوآف هستند. یعنی این امکانات کارآمد نیستند.
وی در پاسخ به این سوال که چالش رقابت با غول‌هایی نظیر اسنپ و دیجیکالا چیست، گفت: چالش‌های پیش روی به راه انداختن کسب‌و کارها زیاد است. اگر من به عنوان جوان بخواهم با برندی مانند اسنپ رقابت کنم. قوانین و مقررات از من حمایت نمی‌کند. بانکی حاضر نیست ریسک بپذیرد؛ بانک‌ها در امورات روزمره خود مانده‌اند به همین خاطر کسب و کارهای نوپا چندان نمی‌توانند روی حمایت بانک‌ها حساب باز کنند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چطور می‌توان کارآفرینان نوپا حمایت مالی جذب کنند، گفت: باشگاه‌های ورزشی می‌توانند مشارکت کنند و در سود کار هم شریک شوند. هزینه حوزه‌های IT بسیار کم است. مجموعه‌های بزرگی باشگاهی خیلی راحت می‌توانند از این کارها حمایت کنند.
نهادهای حاکمیتی باید حامی اصل رقابت باشند
وی افزود: اول باید بازارها توسعه یافته شوند و کسب و کارها باید دانش روز آگاه شوند. اسناد بالادستی باید حامی باشند و با جابجایی قدرت سیاسی در دولت‌ها، سیاست‌های کلان ثابت باشد در غیر اینصورت حتی کسب و کارهای خوب هم نمی‌توانند دوام بیاورند. این در حالیست که در کانادا ویزای استارتاپی طراحی کرده‌اند تا بتوانند این فرصت‌ها را به کشور خود جذب کنند.
حبیبی با تاکید بر اینکه «سرمایه گذار دنبال کسب سود است اما این سودآوری باید قاعده‌مند باشد» گفت: شرکتی مانند ماکروسافت به دلیل رعایت نکردن قواعد رقابت و قوانین بازار، بارها در اتحادیه اروپا گیر افتاده است و جریمه شده است. یعنی نهادهای کشورهای توسعه یافته مراقب هستند تا شرایط رقابت برابر از بین نرود. اما باید توجه داشت ساختار اقتصادی و سیاسی ایران، خیلی متفاوت از شرایط بازار آزاد است. رقابت ها در ایران شفاف نیست اگر قرار باشد غولها همه چیز را دست بگیرند همه چیز بلعیده می‌شود. اینجا باید سازو کارهایی ایجاد شود تا نهادهای خرد رشد کنند.
وی در خصوص وضعیت قوانین کسب و کارها در ایران گفت: در ایران شلختگی بسیار زاید است. هیچ تضمینی وجود ندارد تا ایده‌های خوب مورد سواستفاده قرار نگیرند. بالغ بر 80 درصد طرح‌هایی که نسبتا خوب هستند در همان مراحل نخست شروع کار شکست می‌خورند و 20 درصد باقی مانده نیز به دلیل وجود این شلختگی‌ها فرسوده می‌شوند.
انتهای پیام
اگر هر استارت‌آپی از اساس، قادر به ایجاد ارزش و نتیجتا مزیت رقابتی باشد و در اجرا نیز دچار اشتباهات استراتژیک نشود، میتواند ظهور و تداوم یابد در غیراینصورت هیچ قدرت مالی و سیاسی نمیتواند مدت مدیدی آنرا سرپا نگهدارد.
اینکه در این مملکت، همه کسب‌وکارها ،چه بزرگ، چه کوچک و چه سابقه‌دار، چه نوپا، انتظار حمایت دارند نشانه عدم درک مقوله رقابت و مزیت رقابتی‌ست و بر عدم توانایی آن کسب‌وکار دلالت دارد.
هیچکدام از نمونه‌های موفقی که در این مصاحبه، مطرح شده‌اند با حمایت دولتی ایجاد نشده و توسعه نیافته‌اند. و تمامی این افاضات کتابی، خالی از واقعیت و رویاپردازانه است.
عنوان خبر، بزرگ! لیکن محتوی آن ناچیز!
من که چیزی درباره رقابت با دیجیکالا ندیدم غیر از تمنای حمایت دولتی.
با این کم مایه‌گی نمیشود با این غولها رقابت کرد.
اساسا قبل از هر چیزی باید بدانیم براساس تئوری صاحبنظر هندی-امریکایی «جودیش شث» حداقل دو جایگاه «چالشگر» و «دنباله‌رو» در عرصه مارکت‌پلس خالیست. یعنی نیازی به کمک دولتی برای رقابت با غولها وجود ندارد.