کنسرت در کرونا؛ بیم‌ها و امیدها

ایسنا نوشت: اعلام رسمی خبر راه انداری کنسرت های حضوری از اول آذر ماه با چند پرسش اساسی همراه است؛ اینکه آیا این آغاز با افزایش نجومی قیمت بلیت‌ها مواجه خواهد شد و در این صورت آیا از این کنسرت های حضوری استقبال مناسبی می شود؟ و اینکه بر فرض استقبال از این اجراها، آیا می توان سلامت انبوه تماشاگری که پس از مدتی تعطیلی قصد حضور در کنسرت های حضوری را دارند تضمین کرد؟

همچنین بر فرض تعطیلی ادامه دار کنسرت ها، باز هم سوالی اساسی به میان می آید؛ در شرایطی که بسیاری از هنرمندان کشورمان در این مدت تعطیلی، به اجراهای خارج از کشور و برگزاری کنسرت ها در کشورهای همسایه از جمله تاجیکستان و ترکیه و … روی آورده اند، تکلیف خروج این همه ارز از کشور چه می شود؟ و اساسا تا چه زمان می توان به این خاموشی ادامه داد؟!

قریب به دو سال از خاموش شدن چراغ کنسرت‌های حضوری می‌گذرد. در این مدت تعداد محدودی اجرا در فضای باز جزیره کیش یا تهران و برخی شهرستان ها به روی صحنه رفت که البته برگزاری همین اجراها هم با انتقادهایی همراه بود.

از طرفی در این مدت سازمان‌های متولی فرهنگ چون بنیاد رودکی یا سازمان فرهنگی هنری شهرداری ترتیب برگزاری کنسرت‌های آنلاین را برای هنرمندان می‌دادند ولی عمدتا خود هنرمندان حداقل طی صحبت‌هایی که داشتند از تعداد برگزاری این اجراها رضایت چندانی نداشته و معتقد بودند این امر تا زمان حضور کرونا باید به یک اتفاق روتین بدل شود تا جبرانی باشد برای مشکلات عدیده مالی.

ضمن اینکه برگزاری دوباره کنسرت‌های حضوری از سال گذشته با حاشیه هایی به لحاظ انتخاب زمان نامناسب برای کنسرت ها به جهت طرح منع رفت و آمد شبانه و یا افزایش قیمت بلیت‌ها همراه بود. به عنوان نمونه سال گذشته در آبان ماه خبر «شروع دوباره کنسرت‌ها به شرط اتمام پیش از ساعت ۱۸» حاشیه ساز شد؛ این امر بیش از آنکه راه حلی تلقی شود برای به جریان افتادن چرخ اقتصاد هنر موسیقی در اوج کرونا، بازی رسانه‌ای تعبیر شد که به نوعی توپ را در زمین هنرمندان و برگزارکنندگان کنسرت‌ها می‌انداخت.

درواقع از سرگیری کنسرت‌های موسیقی در دوران کرونا، در دولت قبل به خبری تبدیل شد که هر از گاهی مطرح می شد اما پای اجرای آن که به میان می‌آمد، گویا کسی جرأت پذیرفتن عواقبش را نداشت. همچنین در آن زمان به عقیده شرکت‌ها، برگزاری کنسرت با ظرفیت ۳۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت سالن و یک سانس در روز، توجیه اقتصادی مناسبی هم نداشت.

اما با روی کار آمدن دولت جدید و تسریع واکسیناسیون عمومی، بار دیگر خبر از سرگیری کنسرت ها به موضوعی جدی در بین متولیان فرهنگی بدل شده است.

محمود شالویی ـ سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ چندی پیش از تهمیداتی که برای برگزاری کنسرت‌های حضوری در نظر گرفته‌اند گفت و توضیح داد اکنون در دوران کرونا به مرور به مقطعی می‌رسیم که چراغ کنسرت‌های حضوری موسیقی روشن و امکان حضور مخاطبان فراهم می‌شود.

این مقام مسوول ادامه داد که امیدوار است با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی برای ایجاد شرایط مطلوب سالن‌ها جهت میزبانی مخاطبان و واکسیناسیونی که به صورت عمومی و پرشتاب انجام می‌گیرد، به زودی شاهد برگزاری کنسرت‌های زنده باشیم.

چند روز بعد از این اعلام، جلسه هم‌اندیشی برای از سرگیری اجراهای صحنه‌ای موسیقی با حضور شرکت‌های برگزارکننده و نماینده سالن‌ها برگزار و اعلام شد که سالن‌ها شرایط خود را برای برگزاری کنسرت اعلام کنند تا دفتر موسیقی و شرکت‌های برگزارکننده با بررسی و ارزیابی دقیق و با توجه به نظرات ارائه شده، در روزهای آینده به نتیجه اجرایی برسند.

و در ادامه هم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دوشنبه ـ ۱۷ آبان ماه ـ با حضور در همایش پدافند غیرعامل و رسانه پایدار در اعلامی از امکان بازگشایی مکان‌های فرهنگی هنری مانند کنسرت‌ها از اول آذر ماه خبر داد.

او در این راستا اعلام کرد، «امروز می‌توانیم بگوییم از اول آذر ماه مراکز فرهنگی هنری کنسرت‌ها و تئاترها می‌توانند با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی آغاز به کار کنند.» وزیر ارشاد در عین حال این نکته را هم متذکر شد که اگر به هر دلیل رنگ شهر از نارنجی به قرمز تبدیل شد، دوباره فعالیت‌ها را متوقف خواهند کرد.

اکنون در راستای امکان آغاز به کار کنسرت‌های حضوری، با دو تن از تهیه کنندگان موسیقی گفت وگو کردیم و نظر آنها را درباره آغاز برگزاری کنسرت‌های حضوری جویا شدیم.

پیام مسرت بخش بازگشایی کنسرت‌ها و یک نگرانی

محمدحسین توتونچیان ـ تهیه کننده موسیقی ـ پیش بینی می کند که به علت افزایش تورم در دو سال اخیر و بالا رفتن هزینه‌های برگزاری کنسرت، از اجاره سالن‌ها گرفته تا اجاره مسائل فنی، به ناچار شاهد افزایش قیمت در بلیت‌های کنسرت خواهیم بود.

او می‌گوید: در تمام جهان پس از واکسیناسیون به مرور شروع کردند به حمایت از تمامی مشاغل خود؛ مخصوصا شغل‌هایی که به هر حال از بین رفته بود و هیچ ادامه حیات و همکاری نداشت. حمایت اولیه آنها اینگونه بود که وام‌های بلندمدت بدون سودی را در اختیار آن مشاغل قرار دادند که بتوانند کارمندهای خود را نگه داشته و کسی را اخراج نکنند تا بدین صورت آمار بیکاری کشورشان بالا نرود. گرچه که در ایران به برخی از اهالی تئاتر تنها مبالغ ناچیزی در حد یک میلیون تومان وام داده شد که معلوم نیست این مبلغ چه کمکی می‌توانست به آنها داشته باشد. البته به اهالی موسیقی هیچ کمکی نشد گویی ما جزو مغضوبین قرار داریم.

این تهیه کننده موسیقی ادامه می‌دهد: بعد از به روی کار آمدن دولت جدید و عملیات تغییر وزیر، سرپرست معاونت هنری اعلام کرد که طی تعاملی که با ستاد مقابله با کرونا به عمل آمده، سالن‌های تئاتر و کنسرت می‌توانند با ظرفیت ۵۰ درصد کار خود را شروع کنند. این امر برای اهالی موسیقی و تئاتر بسیار مسرت بخش بود که بتوانند صرف نظر از درآمد مالی و فعالیت اقتصادی، مجددا به صحنه بازگشته و فعالیت‌های هنری خود را شروع کنند.

این تهیه کننده موسیقی تصریح می‌کند: تنها چیزی که اکنون تهیه کنندگان موسیقی و مسوولان را نگران می‌کند و به تبع فشارش به دوش مردم خواهد بود، این است که در دو سال گذشته که کنسرت برگزار نشده است، تمامی ارگان‌های مختلف کشور با افزایش هزینه‌ها و افزایش مخارج روزمره و جاری خود مواجه بوده‌اند. در نتیجه همه ما شاهد گرانی سراسری بوده‌ایم که این مقوله از سالن‌های کنسرت نیز مستثنا نیست.

حضورهای ۵۰ درصدی و درآمدهای نصفه

او درباره تعیین قیمت بلیت‌های کنسرت توضیح می‌دهد: در جلسه‌ای که سالن‌های کنسرت با تهیه کنندگان و سرپرست محترم دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار کردند، مقرر شد که قیمت‌های جدید خود را پس از دو سال به کنسرت گذاران اعلام کنند که بر اساس افزایش دوبرابری هزینه‌ها، سالنی که با ۵۰ درصد ظرفیت آن مواجه هستیم و درآمدمان نصف خواهد بود، بتوانیم کار را آغاز کنیم.

توتونچیان ادامه می‌دهد: سالن‌های کنسرت گذار، فضای خود را در دو بخش اجاره می‌دهند. بخش اول خود سالن و بخش دوم پروداکشن است که مجموعه‌ای از تیم‌های نور، صدا، ال ای دی و تصویر و عوامل فنی است. البته این بخش از سالن‌ها به بخش خصوصی اجاره داده شده است که آنها نیز اعلام کرده‌اند با کمتر از ۱۰۰ درصد افزایش قیمت هزینه‌های خود حاضر نیستند سیستم‌های‌شان را حتی روشن کنند. البته این درخواست طبیعی است؛ چون تمامی تجهیزات و امکانات خود را با دلار تهیه می‌کنند و قیمت دلار نیز نسبت به سه سال پیش سه برابر افزایش پیدا کرده است.

او تصریح می‌کند: برآیند هر دو مقوله باعث می‌شود که افزایش قیمت بلیت زیادی را شاهد باشیم که باز هم تهیه کنندگان موسیقی به اتفاق تصمیم گرفتند حداقل تا پایان سال جاری قیمت بلیت‌ها را کمتر از قیمت بلیت‌های کیش ارائه کنند. اما این امر به همکاری سالن‌ها نیاز دارد. از طرفی قرار بود که سالن‌دارها قیمت اجاره سالن‌ها را تا چهارشنبه هفته گذشته به دفتر موسیقی وزارت فرهنگ ارائه کنند ولی گویا هنوز به اجماع نرسیده‌اند که قیمت اجاره تأسیسات، تجهیزات، تیم‌های فنی و خود سالن چقدر خواهد بود.

قیمت بلیت کنسرت ها به زودی تعیین می شود

این تهیه کننده موسیقی تصریح می‌کند که اگر هزینه‌های اعلامی از سمت سالن‌دارها سرسام آور و وحشتناک باشد، که گویا قرار است همین طور باشد، مجبوریم با جریاناتی رو به رو شویم که خودشان هم با آن موافق نیستند.

او بیان می‌کند: بر اساس شنیده‌ها، سالن‌دارها دور هم جمع شده و به یک اجماعی رسیده‌اند که نتیجه آن را فردا طی نامه‌ای به دفتر موسیقی وزارت ارشاد ارائه خواهند کرد. برآیند این گفتمان تعیین قیمت بلیت‌های کنسرت خواهد بود.

بازگشایی کنسرت‌ها امید را زنده نگه می دارد

همچنین میلاد ماهان راد ـ مدیر عامل موسسه فرهنگی هنری «لیما» – ، با بیان اینکه سال‌ها زمان لازم است تا شرایط صنعت موسیقی به قبل از کرونا برگردد، می‌گوید: در مطالعاتی که در ماه‌های ابتدایی بحران کرونا در حوزه‌های اقتصادی صورت گرفته بود، زمان مورد نیاز برای بازگشت به شرایط قبل از کرونا را بیش از دو برابر زمان کرونا پیش بینی کرده بود و معتقدم این زمان در ایران و به ویژه در حوزه صنعت موسیقی بیش از این خواهد بود.

او همچنین با بیان اینکه بازگشایی کنسرت‌ها امید را به این صنعت برای جبران شرایط بسیار سخت بحران کرونا زنده نگه می دارد، ابراز امیدواری می‌کند تمهدیدات لازم برای این موضوع هر چه سریع‌تر نهایی شود.

این تهیه کننده موسیقی از آسیب‌های فراوان صنعت موسیقی و عدم امکان جبران آن در مدت زمان کوتاه به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل بررسی شرایط لازم برای بازگشایی کنسرت‌ها یاد می‌کند.

ماهان راد ادامه می‌دهد: ایجاد شادی در مبارزه با بحران‌های اجتماعی ناشی از کرونا و توجه جدی به این امر بعد از بازگشایی کنسرت‌ها، اهمیت بسیاری دارد که باید لحاظ شود. فارغ از اینکه فعالان و هنرمندان موسیقی کشور در سطوح مختلف دچار مشکلات فراوانی هستند اما ثابت کردند که در بحران‌های همه گیری مانند کرونا بدون چشم داشت مالی در کنار مردم سرزمین خود هستند و برای آنها با تمام توان کار می‌کنند.

او همچنین پیشنهاد می‌کند که دولت در راستای حمایت از صنعت موسیقی، در مورد ارائه تخفیف در اجاره سالن‌ها، بیمه شرکت کنندگان و هنرمندان و ارائه یارانه کوتاه مدت، با تهیه کنندگان موسیقی همکاری کند.

این تهیه کننده موسیقی با اشاره به تبعیض‌هایی که نسبت به صنعت موسیقی در مقابل سایر بخش‌ها در تصمیم گیری‌های ملی وجود دارد، ابراز امیدواری می کند که با توجه به مذاکرات جدیدی که با مدیران جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص اتصال سامانه‌های بلیط فروشی به سامانه افراد واکسینه شده و بازگشایی با ظرفیت پنجاه درصدی در شرایط فعلی صورت گرفته است، این مشکلات برطرف شود و به زودی شاهد برگزاری با ظرفیت کامل باشیم.

انتهای پیام