آیا عراق در حال فاصله گرفتن از ایران است؟

کارشناس مسائل غرب آسیا با نادرست دانستن برخی تحلیل‌ها مبنی بر فاصله‌گیری عراق از ایران در دوره نخست‌وزیر الکاظمی گفت: روابط ایران و عراق متأثر از تحولات یا حوادث سیاسی زودگذر نیست و این رابطه ریشه در تاریخ دارد و تحولات و حوادث تاریخی مختلفی آن را مستحکم کرده و یک رابطه اعتقادی، تاریخی و فرهنگی است که با روابط بین انسان‌ها و عواطف انسانی در قالب راهپیمایی اربعین و زیارت عتبات عالیات پیوند خورده است. ‌

سیدهادی سیدافقهی، کارشناس مسائل غرب آسیا، در گفت‌وگو با ایکنا درباره تحولات اخیر عراق پس از انتخابات پارلمانی و برخی تحلیل‌ها مبنی بر فاصله گرفتن عراق از ایران در دوره نخست وزیری مصطفی الکاظمی و نزدیک شدن به محور عربی گفت: روابط ایران و عراق متأثر از تحولات یا حوادث سیاسی زودگذر نیست و این رابطه ریشه در تاریخ دارد و تحولات و حوادث تاریخی مختلفی آن را مستحکم کرده و یک رابطه اعتقادی، تاریخی و فرهنگی است که با روابط بین انسان‌ها و عواطف انسانی در قالب راهپیمایی اربعین و زیارت عتبات عالیات پیوند خورده است که قدمتی از زمان حضرت امیرالمومنین علی(ع) دارد.

اهمیت راهبردی ایران و عراق برای همدیگر

وی افزود: مسئله دیگر اهمیت راهبردی دو کشور برای یکدیگر است. ایران و عراق براساس قاعده تأثیر و تأثر متقابل نمی‌توانند نسبت به تحولات همدیگر بی‌تفاوت باشند و عراق هم نمی‌تواند نسبت به رفتار و موضع‌گیری‌های ایران بی تفاوت باشد و این را مسئولان ایرانی و عراقی به صراحت گفته‌اند که هر دو کشور عمق استراتژیک یکدیگر هستند.

سیدافقهی اظهار کرد: در حوزه مسائل اقتصادی هر دو کشور عضو اوپک هستند و هرچه همکاری‌ها و هماهنگی‌های این دو کشور که بیشترین ذخایر نفتی را پس از عربستان و ونزوئلا دارند، بیشتر شود این رابطه می‌تواند بسیار ثمربخش شود اگر طبق یک برنامه و سند ملی پیش برود نه اینکه مبتنی براساس توافقات فصلی باشد.

این کارشناس مسائل غرب آسیا بیان کرد: در حوزه امنیتی و نظامی نیز ایران در مسئله سقوط داعش نقش اساسی ایفا کرد و ایران بلافاصله پس از حضور داعش در عراق حضور پیدا کرد زیرا هدف آمریکا از حضور داعش در عراق، ایران بود و به گفته سردار بزرگوار شهید حاج قاسم سلیمانی درست است که داعش به عراق آمده بود اما تا ۴۰ کیلومتری مرز ایران رسیده بود و ایران با دعوت رسمی دولت عراق در این قضیه ورود کرد زیرا آمریکا هم پشت عراق را خالی کرد و به هیچ یک از بندهای توافقنامه راهبردی همکاری با عراق عمل نکرد و تنها وقتی آمریکایی‌ها آثار توقف داعش را توسط ایران مشاهده کردند از ترس اینکه ابتکار عمل دست ایران بیفتد به موضوع ورود و اعلام کردند داعش را هدف قرار می‌دهند در حالی که این یک دروغ بود و نمایشی حملاتی می‌کردند و برعکس هواپیماهای بی‌نام و نشان آمریکایی دارو و غذا و تجهیزات در اختیار داعش گذاشتند و حتی حلقه محاصره می‌شکستند و چندین بار ستون حرکت نیروهای حشدالشعبی به سمت داعش را مورد حمله قرار دادند.

اهمیت عراق برای ایران بیش از همه همسایگان است

وی تأکید کرد: لذا به لحاظ امنیتی، اقتصادی، آیینی و راهبردی هیچ کشوری برای ایران به اهمیت عراق مطرح نیست و با اینکه با افغانستان ۹۳۰ کیلیومتر مرز مشترک داریم اما حساسیتی که ایران به تحولات داخلی افغانستان دارد به اندازه عراق نیست. لذا جایگاه و ارزش دینی و تاریخی، اقتصادی و راهبردی عراق غیز قابل انکار است و اصلاً روابط بین دو ملت مسئله‌ای است که هیچ‌گاه نمی‌توان جلوی آن را گرفت و به تعبیری «لا یمکن الفراق» است.

سیدافقهی درباره اینکه آیا می‌توان نتایج انتخابات پارلمانی عراق را به منزله شکستی برای ایران تحلیل کرد، گفت: این یک سخن لغو و گزافه است. الان اصل انتخابات زیر سؤال است و برندگان و بازندگان انتخابات نسبت به سلامت انتخابات تشکیک کردند. انتخاباتی که سخت‌افزارش ساخت کره جنوبی است، نرم‌افزارش طراحی استرالیاست و سرورش در امارات است به این معناست که خود عراقی‌ها از نزدیک نقشی در روند اجرای رأی‌گیری الکترونیک نداشتند و تنها مجری برگزاری بودند و ناظر انتخابات هم سازمان ملل بود.

وی ادامه داد: پس از انتخابات با ادله قاطع مشخص شد که نتیجه انتخابات دستکاری و تقلب شده است و کسانی که از این انتخابات متضرر نشدند فقط شعار نمی‌دهند و خون هم دادند و مصطفی الکاظمی تحصن و تظاهرات اعتراضی مسالمت‌آمیز و بسیار آرام را تحمل نکرد و دستور حمله داد و خیمه‌ها را آتش زدند چون می‌خواستند صورت مسئله را پاک کنند و پس از آن داستان مضحک حمله پهپادی به خانه نخست‌وزیر را مطرح کردند. نوری المالکی همسایه مصطفی الکاظمی است و وقتی حملبه پهپادی انجام می‌گیرد با دشداشه سراسیمه به منزل الکاظمی می‌رود و می‌بیند فقط نگهبانان حضور دارند و آنها می‌گویند الکاظمی در خانه حضور نداشت اما چند ساعت بعد الکاظمی با دست باندپیچی شده در رسانه‌ها اعلام می‌کند من شهید زنده هستم.

ایران بازنده انتخابات عراق نیست

سیدافقهی اظهار کرد: در نظرسنجی‌های مؤسسات معتبری مانند گالوپ و برخی مؤسسات داخل عراق مشخص شده بود که جریان مقتدی صدر بازنده انتخابات است و سه ماه پیش از انتخابات قسم خورده بود که در انتخابات شرکت نمی‌کند چون حداکثر می‌توانست ۱۵ کرسی پارلمان را در اختیار بگیرد. حال چه اتفاقی افتاد که مقتدی صدر که الان با ایران زاویه پیدا کرده و با آمریکایی‌ها و الکاظمی مغازله می‌کند و جریان وی موفق به کسب ۷۳ کرسی پارلمان می‌شود؟ مسئله دیگر اینکه گروه‌های سیاسی شیعی، سنی و کرد معترض به نتایج انتخابات مدارکی ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد آنچه سایت کمیساریای عالی برگزاری انتخابات نشان می‌دهد با رأی رایانه‌ای تفاوت دارد و قاضی زیدان و همکارانش آن را تأیید کرده‌اند.

وی افزود: الان قضیه به ورود مراجع تقلید رسیده و آیت‌الله حائری از معترضان حمایت کرده است. از طرفی همین الان مقتدی صدر مگر به تنهایی می‌تواند ۱۶۱ (نصف +یک) کرسی انتخابات را در اختیارات بگیرد و فعلاً ۷۲ کرسی را با شک و تردید کسب کرده است و هنوز دادگاه فدرال جرئت نکرده نتایج نهایی انتخابات را تأیید کند. مقتدی صدر برای جلب همکاری کردها با مسعود بارزانی مذاکره کرده اما بارزانی اعلام کرده هنوز تصمیم نگرفته‌ با جریان صدر ائتلاف کند. همچنین مقتدی صدر با محمد الحلبوسی، رئیس پیشین پارلمان و از رهبران جریانات سنی، مذاکره کرد، اما حلبوسی اعلام کرد تا جریانات شیعه بین خودشان تکلیفشان را مشخص نکنند ما فعلا به صورت جداگانه با جریان صدر ائتلاف نمی‌کنیم. این عدم ائتلاف به این دلیل است که می‌دانند وضع به هم ریخته و این انتخابات با این وضعیت به فرجام نمی‌رسد به ویژه اینکه خون به پایش ریخته شده است.

سیدافقهی تصریح کرد: بنابراین کسانی که مطرح می‌کنند ایران بازنده انتخابات بود اشتباه می‌کنند و ایران کنار مردم عراق است. حتی زمانی که ایاد علاوی در قدرت بود و با اینکه رابطه خوبی با ایران نداشت اما ایران از علاوی حمایت کرد.

پیام سفر سردار قاآنی به عراق

سیدافقهی با اشاره به سفر اخیر سردارقاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه، به عراق گفت: ایشان در این سفر برای الکاظمی روشن کرد که چه توطئه‌ای در کار است و این پیام را داد که ممکن است الکاظمی اولین قربانی این توطئه باشد. همچنین کردها از سردار قاآنی دعوت کردند. اگر واقعاً ایران در این انتخابات شکست خورده و جایگاه ایران در عراق تضعیف شده پس چرا به طور مرتب با ایران رایزنی و گفت‌وگو می‌کنند. اساساً نمی‌شود خدمات صادقانه و حمایت‌های بی‌شائبه ایران به عراق را از تاریخ و حافظه عراقی‌ها پاک کرد.

سیدافقهی درباره رویکرد واقعی مقتدی صدر نسبت به ایران گفت: مقتدی صدر ضد ایران نیست و با ایران در ارتباط با مدیریت داخلی عراق زاویه دارد و لیکن همین آقای مقتدی صدر طبق اطلاعات موثق از راویان معتبر و صادق در سفر به عربستان در دیدار با محمد بن سلمان اعلام کرد من با ایران در ارتباط با مدیریت داخلی عراق اختلاف نظر دارم اما اگر فردا روزی جنگی شود در کنار ایران هستیم و خودش و برادرش چند بار اعلام کرده‌اند عمق راهبردی ما ایران است و ما پناه دیگری جز ایران نداریم و شعارها و هجمه‌های طرفداران مقتدی صدر مربوط به داخل عراق و اعتراض به دخالت ایران است در حالی که این‌گونه نیست و این آمریکاست که اقتصاد عراق را خراب کرده و از ۲۰۰۳ میلادی تمام زیرساخت‌های عراق را نابود کرده و الان هم اجازه ترمیم و تعمیر آنها را نمی‌دهد و قراردادهای میلیاردی چین با عراق را لغو کرد و عادل عبدالمهدی را مجبور به استعفا کرده و شخصی مانند الکاظمی را بر سر کار آورد و البته در این میان نمی‌توان از خطای راهبردی جریان‌های شیعی گذشت که به دلیل عدم تفاهم بین خودشان فرد مسئله‌داری مانند الکاظمی را نخست وزیر کردند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا ابراز کرد: به عبارتی همه اینها نشانه مهندسی انتخابات توسط آمریکاست تا گروه‌های زاویه‌دار را تضعیف کند و گروه‌های همگرا و همسو را برنده کرده است، اما همچنان باید منتظر نتیجه نهایی انتخابات و برخورد دولت با این مسئله ماند.

دیپلماسی منطقه‌ای ضعیف دولت پیشین 

سیدافقهی درباره نقش دیپلماسی ضعیف ایران در زمینه تحولات عراق گفت: این را قبول دارم که در دیپلماسی ضعیف بودیم اما در میدان واقعا قوی عمل کردیم. در واقع توازن و تعادل مطلوبی بین دیپلماسی و میدان وجود نداشت. چند بار آقایان روحانی و ظریف و مسئولان رده‌بالای دیگر دولت پیشین به عراق سفر کردند؟ چه قراردادهای مهمی با عراق بستند؟ اما همین امارات میکروسکوپی الان در عراق در حال سرمایه‌گذاری‌های بزرگ است و در کنار آن عربستان و قطر هم همینطور و لذا باید حضور فعال و راهبردی و حساب‌شده و براساس برنامه‌ریز‌ی‌های مطالعاتی داشت نه اینکه انفعالی برخورد کنیم و در نهایت یک سفر به عراق انجام دهیم و یک عکس در ضریح و حرم مطهر ائمه بگیریم و برگردیم.

سیدافقهی با بیان اینکه دیپلماسی منطقه‌ای ما در دوره دولت پیشین واقعا ضعیف بود، گفت: حال باید منتظر ماند و دید دولت سیزدهم و آقای امیرعبداللهیان با توجه به شعار اولویت توسعه روابط با همسایگان، چه اقداماتی می‌کنند. واقعیت این است که ما در کشورهای همسایه از جمله عراق ظرفیت‌سازی نکردیم و همه تخم مرغ‌های خود را در سبد غرب گذاشتیم و رهبر معظم انقلاب اصرار می‌کردند وقتی غربی‌ها بدعهدی کردند و بر تحریم‌ها افزودند، نیم نگاهی به شرق هم داشته باشید. الان خوشبختانه یک دیپلماسی قوی و متعادلی شکل گرفته که در کنار نگاه به شرق، سفر و گفت‌وگو با غربی‌ها هم در حال انجام است و در کنار این دیپلماسی قوی، وقتی سرقت نفتی انجام می‌شود برخورد قاطع نظامی و میدانی هم صورت می‌گیرد، اما نباید در این سطح متوقف ماند و ما طرفداران قوی در منطقه داریم و در عین حال یک اقتدار ذاتی داریم و می‌توانیم روابط با همسایگان را ارتقا دهیم.

گفت‌وگو از مهدی مخبری

انتهای پیام