دو نکته علی ربیعی به بهانه درگذشت ایرج پزشکزاد

علی ربیعی در یادداشتی تلگرامی با عنوان «دایی‌جان ناپلئون و دو نکته» به بهانه درگذشت ایرج پزشکزاد نوشت:

تازه داشت به اصطلاح پشت لبم سبز می‌شد که دیگر مجله‌های نوجوانانه اشباعم نمی‌کرد. با تعدادی از دوستانم که به قول معروف کله‌مان بوی قرمه سبزی می‌داد، خواننده دائمی سه مجله فردوسی، نگین و توفیق شدیم. فردوسی و توفیق تا زمانی که منتشر می‌شدند، مونس همیشگی ما بودند.

یادش به خیر، برای صرفه‌جویی در خرید و خواندن کتاب با چندتن از رفقا، به هر سختی که بود یک تومان مجله فردوسی را ردیف می‌کردیم و مجله تا هفته بعد در دست و ذهن ما بلعیده می‌شد.

در آن زمان یکی از داستانهای جذابی که به شکل پاورقی در فردوسی چاپ می‌شد، رمان دایی جان ناپلئون به قلم ایرج پزشکزاد بود.
او چهارشنبه گذشته به رحمت خدا رفت. پزشکزاد بی‌تردید خالق یکی از ماندگارترین آثار ادبی “طنز رمان‌گونه” چند دهه اخیر ایران است.

بعدها این رمان، در قالب یک کتاب ماندگار چاپ شد و ناصر تقوایی فیلمساز برجسته کشورمان نیز در اقتباسی بی‌نظیر آن را به تصویر کشید.

۱_ دایی‌جان ناپلئون، با یک نگاه جامعه‌شناسانه، طبقات و تغییرات اجتماعی ایران در آستانه مدرنیزاسیون را تحلیل می‌کند و به مثابه یک روانشناس اجتماعی، یک سوءظن بیمارگونه فرهنگی ایرانی که هر پدیده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را با عاملی پشت پرده مرتبط می‌سازد، کالبدشکافانه می‌نگرد. بر همین بنیاد روانشناسانه، آخرین انقلاب کلاسیک اجتناب‌ناپذیر اجتماعی ‘”انقلاب اسلامی ایران” را عده‌ای، همانند دایی‌جان‌ناپلئون تحلیل می‌کنند و امروز هم گاهی عده‌ای بر همین سبیل، آدم‌ها و پدیده‌های سیاسی و اجتماعی را تحلیل کرده و برچسب‌زنی می‌کنند. هرچند در عالم سیاست به خصوص در روابط بین‌الملل، توطئه‌چینی یکی از روشهای مرسومی است که بیشتر علیه کشورهای مستقل به کار برده است، اما مهم، داشتن بینش و مهارت در تشخیص توهم توطئه با واقعیتهای توطئه در سیاست است. متاسفانه بنا بر روانشناسی اجتماعی پیش‌گفته، عده‌ای با توهم توطئه از شناسایی دست‌اندازی‌های واقعی غافل شده و از تشخیص درست وامی‌مانند.

۲_ در سالهای گذشته برخی از ایرانیان به خصوص تعدادی از هنرمندان، نویسندگان و حتی کارآفرینان به خارج از کشور رفته و حتی ممکن است برخی از آنها در مقطعی فعالیت سیاسی هم داشته‌اند.

چه خوب است شرایطی فراهم شود آنها که مایلند بتوانند به کشور برگردند و در حال و هوای وطن، عمر را سپری کنند.

این ایده، چندین بار در دولتهای مختلف مطرح و تا حدودی پیشرفت کرد. اخیرا هم رییس محترم قوه قضاییه به این موضوع اشاره‌ای داشتند. این امر نیازمند سیاستی مدون و اطمینان‌بخش با اطلاع‌رسانی عمومی است.

مشاهده می‌شود عده‌ای آگاهانه در میان ایرانیان خارج از کشور برای ممانعت از برگشت به ایران به ایجاد ترس می‌پردازند.

چه خوب است هنرمندان با آثار فاخر و نویسندگان فرهیخته فرصت دوباره‌ای برای زیستن در وطن داشته باشند.

انتهای پیام