فتوای «حرام بودن سلاح هسته‌ای» تغییر می‌کند؟

خبرگزاری اصولگرای فارس در متنی با عنوان «آیا حرمت سلاح هسته‌ای قابل تغییر است؟» نوشت:

«فتوای رهبرانقلاب در خصوص حرمت کاربرد سلاح اتمی سالهاست که مطرح شده است. جمهوری اسلامی ایران نیز این حرمت را مهم‌ترین دلیل برای عدم حرکت به سمت چنین سلاحی عنوان می‌کند.

هرچند رهبرانقلاب بارها در سخنرانی‌های مختلف این مطلب را بیان کرده‌اند اما متن اصلی استفتا در سایت رهبری در فروردین سال ۱۳۸۹ و در پیام ایشان به نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح هسته‌ای و عدم اشاعه اینگونه آمده است: “به اعتقاد ما افزون بر سلاح هسته‌ای، دیگر انواع سلاح‌های کشتار جمعی، نظیر سلاح شیمیایی و سلاح میکروبی نیز تهدیدی جدی علیه بشریت تلقی می‌شوند. ملت ایران که خود قربانی کاربرد سلاح شیمیایی است، بیش از دیگر ملت‌ها خطر تولید و انباشت این گونه سلاح‌ها را حس می‌کند و آماده است همه‌ی امکانات خود را در مسیر مقابله با آن قرار دهد. ما کاربرد این سلاح‌ها را حرام، و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابناء بشر از این بلای بزرگ را وظیفه‌ی همگان می‌دانیم.”

رهبرانقلاب در سال ۱۳۸۸ نیز فرمودند: “برطبق مبانی اعتقادی ما، مبانی دینی ما، به کار بردن اینگونه وسائل کشتار جمعی اصلاً ممنوع است، حرام است؛ این، ضایع کردن حرث و نسل است که قرآن آن را ممنوع کرده؛ ما دنبال این نمیرویم.

ورود بی‌بی‌سی به روایت این فتوا

بی‌بی‌سی اخیرا در مستندی تلاش کرده است که نشان دهد این فتوا نیز مانند تمام فتواهای دیگر مراجع تابع شرایط و زمان و مکان است و احتمال دارد با تغییر شرایط حکم این فتوا نیز تغییر کند.

این رسانه وزارت خارجه انگلیس برای اثبات ادعایش از برخی اظهارات مقامات سابق جمهوری اسلامی ایران سند می‌آورد تا اثبات کند که این ادعایش در ذهن برخی مسوولین جمهوری اسلامی ایران نیز وجود دارد.

یکی از این موارد اظهارات محمود علوی وزیر سابق اطلاعات در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری است که گفته بود فتوای رهبرانقلاب صراحت دارد اما اگر گربه‌ای را در گوشه‌ای گیر بیاندازند احتمال دارد رفتاری را از خود نشان دهد که موقعی که آزاد است چنین رفتاری از خود نشان نمی‌دهد و اینجا مقصر کسانی هستند که این گربه را به چنین شرایطی گرفتار کرده‌اند.

فرد دیگری که بی‌بی‌سی از اظهارات او برای اثبات امکان تغییر فتوا استفاده می‌کند محمد جمشیدی است که اکنون معاونت سیاسی رئیس جمهور را در اختیار دارد. وی پیش از پذیرش این مسوولیت در برنامه‌ای گفته بود: “ایران نه سلاح اتمی دارد و نه اراده‌ای برای ساخت آن، ولی شما اگر این توانمندی را داشته باشید می توانید در منطقه نشان بدهید که من می توانم … اگر شما این قدر بخواهید تند بروید ممکن است. نگاه کنید! تابو نیست در روابط بین الملل حرف زدن از این بحث ها. اینها ابزار قدرت است… اینها ابزار است ولی ما می آییم اینها را تقلیل می دهیم به دعوای اینکه برق را از آن طرف می گیریم، برق را از این طرف می گیریم. برق و اینها خوب است… بروید انجام بدهید، ولی ارزش راهبری دارد این برنامه”.

بی‌بی‌سی موارد دیگری نیز به این اظهارات افزوده است اما وجه مشترک این اظهارات، سیاسی بودن این سخنان است که چندان ربطی به فقه و اصول اسلامی ندارد.

آیا فتوای رهبرانقلاب ممکن است تغییر کند؟

رضا آزاد دکتری معارف اسلامی و علوم سیاسی و از کارشناسان فقه سیاسی می‌گوید درست است که شرایط زمان و مکان در فتواها تاثیر دارد ولی به لحاظ علمی ما باید ببینیم دلیل فتوای رهبرانقلاب دقیقا چه چیزی بوده است؟ ایشان در سخنرانی‌های مختلفشان فرموده‌اند که دلیل اصلی از بین بردن حرث و نسل است.

آزاد در ادامه می‌گوید: کلا در فقه شیعی هرچیزی که باعث قتل عام یا کشتار جمعی بشود حرام است مثلا ریختن سم درون آب یک شهر و امثالهم نیز حرام است. و این چیزی نیست که در گذر زمان و تغییر مکان، تغییر کند.

احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری نیز در تشریح ادله این فتوا ۳ دلیل را ذکر می‌کند:

اول قاعده‌ی وزر

مطابق قاعده‌ی وزر «و لا تَزِرُ وازرةٌ وزرَ أُخری» دامنه‌ی مجازات نباید به بیش از فراسوی کسانی کشیده شود که استحقاق آن را دارند. به عبارت دیگر، هیچ‌ کس نباید دچار عواقب وزر و وبالی گردد که سبب آن از ناحیه‌ی دیگران ارتکاب یافته است.

دوم قاعده‌ی سعی بر فساد

آیه‌ی شریفه‌ی «و إذا تولّی سَعی فِی الأرضِ لِیفْسدَ فیها و یهْلکَ الْحَرْثَ و النَّسْلَ2» منشأ این قاعده است. در پیش گرفتن هر مسیری که درنهایت به فساد بر روی زمین ختم گردد، مصداق سعی بر فساد و موضوع این قاعده است و در نتیجه محکوم به حرمت خواهد بود.

سوم قاعده‌ی إثم

مطابق این قاعده اگر إثم -یعنی گناه و زشتی و پلشتی- در عملی از نفع و سود آن عمل بیشتر و بزرگ‌تر باشد، تحریم می‌گردد. سلاح‌های هسته‌ای مصداق إثم این قاعده است. این سلاح‌ها به‌وضوح، إثمی بزرگ‌تر از نفع دارند. تصور درگیر شدن بشر در نبرد هسته‌ای آن‌چنان دهشت‌انگیز است که جایی برای تشکیک در کاربرد قاعده‌ی مورد اشاره باقی نمی‌گذارد. تشخیص پلشتی و زشتی بهره‌گیری از سلاح‌های هسته‌ای به حکم عاقلان و خوردن مهر تأیید از سوی وجدان آدمی مسلم است.

این سه قاعده نیز قواعدی نیستند که با گذر زمان تغییر کنند. لذا زمانی که دلیل حرمت ثابت باشد امکان تغییر فتوا وجود ندارد».

انتهای پیام