مسئله ترکیه، ارمنستان، روسیه و آذربایجان

مسئله کنونی ترکیه و ارمنستان ریشه ای تاریخی در نسل کشی ارامنه دارد

«افشار سلیمانی» سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان با اشاره به تلاش‌های اخیر برای از سرگیری روابط دیپلماتیک ترکیه و ارمنستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: بعد از اعلام آتش‌بس جنگ ۴۴ روزه قره‌باغ، شاهد آن بودیم که یک توافق میان ارمنستان و آذربایجان با وساطت و میانجی‌گری روسیه به امضاء رسید که در نمای کلی شاهد آن بودیم که فشارهای مسکو موجب مذاکره میان دو طرف شد. در آن زمان حال و اوضاع کلی نشان می‌داد که حل اختلاف میان طرفین در حال آغاز شدن است اما به یاد داریم که اخیراً هم تبادل آتش میان طرفین ادامه داشت. حالا داده‌ها و اخبار فعلی نشان از آن دارد که ترکیه و ارمنستان قرار است به یکدیگر نزدیک شوند و روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند. اخیراً وزیر خارجه اتریش اعلام کرده که مقام‌های دو کشور قرار است در اواخر فوریه با یکدیگر در وین دیدار کنند و این در حالی است که ماه گذشته میلادی سفیر ترکیه با معاون پارلمان ارمنستان در مسکو دیدار کردند.

وی ادامه داد: در همان موقع بحث حل و فصل اختلاف‌های طولانی بر سر مسأله کشتار ارامنه مطرح شده بود. در این میان باید توجه داشته باشیم که بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی معتقدند اختلاف ارمنستان و ترکیه قابلیت حل و فصل دارد اما من معتقدم راه طولانی تا کنار گذاشته شدن اختلافات از سوی دو طرف وجود دارد. در این میان توجه داشته باشید که ترکیه و ارمنستان حدود ۶۰۰ کیلومتر با یکدیگر مرز مشترک دارند و در سال ۲۰۱۰ میلادی هم توافقی میان دو طرف در زوریخ به امضاء رسید اما از سوی دو کشور مورد تایید قرار نگرفت و این پرونده همچنان باز است. از منظر دیگر باید توجه داشت که به‌رغم گفت‌وگوی مقامات آنکارا و ایروان بر سر کشتار ارامنه، اما معتقدم که این موضوع همچنان محل اختلاف جدی خواهد بود و به این راحتی حل و فصل نمی‌شود.

این کارشناس مسائل قفقاز تصریح کرد: حالا پس از جنگ اخیر در قره‌باغ هم یکسری از مشکلات جدیداً به وجود آمده که این مسائل هم می‌تواند سرعت برقراری مناسبات میان دو کشور را کاهش دهد. به عنوان مثال همچنان مناطقی که در جنگ قره‌باغ مورد هدف قرار گرفته بلاتکلیف است و آذربایجان و ارمنستان هم ادعاهای خاص خود را در مورد این مناطق دارند. بر این اساس معتقدم هرگاه اختلاف میان ارمنستان و آذربایجان افزایش پیدا می‌کند و درگیری میان دو طرف تشدید می‌شود، به صورت اتوماتیک همین اختلاف‌ها بر روابط ارمنستان و ترکیه تاثیر مستقیم می‌گذارد. از این منظر معتقدم اختلاف اصلی میان باکو و ایروان است که اگر این موضوع بین دو طرف حل و فصل شود، ارمنستان و ترکیه در بحث ترمیم مناقصات خود زودتر نتیجه خواهند گرفت. نکته حائز اهمیت این است که ترکیه منافع مشخص عمیقی در آذربایجان دارد که در جنگ اخیر هم شاهد حمایت تمام‌قد نظامی و سیاسی آنکارا از باکو بودیم.

سلیمانی افزود: از سوی دیگر سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی میان دو طرف هم رقم قابل توجهی دارد و بدون تردید ترکیه ملاحظاتی را در بحث روابطش با ارمنستان خواهد داشت. این در حالی است که نمی‌توان از عنصر قدرتمندی مانند روسیه هم چشم‌پوشی کرد. توجه داشته باشید که نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان اساساً زیر نظر مسکو حرکت می‌کند و حتی بحث عادی‌سازی مناسبات این کشور با ترکیه را هم باید در همین راستا دانست. پاشینیان به دنبال ترمیم چهره و تقویت کارنامه خود در عرصه سیاست خارجی است و از سوی دیگر کشورهای غربی مانند آمریکا و فرانسه هم به صورت جدی بر روی ارمنستان اشراف دارند تا بتوانند اوضاع را به نفع خود هدایت کنند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بر همین اساس تعدد منافع بازیگران مذکور باعث می‌شود برقراری روابط میان ترکیه و ارمنستان کار ساده‌ای قلمداد نشود. روس‌ها نمی‌خواهند ترکیه بیش از حد در این منطقه و قفقاز جنوبی قدرتمند شود و بدون تردید همین مسائل و منافعی که روسیه در آنجا دارد، تجدید روابط میان ارمنستان و ترکیه را طولانی‌تر خواهد کرد. اینها مجموعه مؤلفه‌هایی است که بر روی روابط آتی ترکیه و ارمنستان تاثیر خواهد گذاشت و باید منتظر ماند و دید که سفر احتمالی آینده نخست‌وزیر ارمنستان به ترکیه که قرار است در ماه مارس انجام شود، چه خروجی خواهد داشت.

انتهای پیام