دوران حیرت در حیرت راهکارهای امام جواد

حجت الاسلام هادی سروش، استاد حوزه، در یادداشتی بمناسبت ولادت امام جواد ع نوشت:

بسمه تعالی

یکی از بهره هایی که ما از امامت می توانیم ببریم این است که به فراخور زمان و نیازهایی که داریم نگاهی به سیره و کلمات امامان داشته باشیم و مشکلات خود و نیازهای خود را از آن مبدا معنویت و علم بهره مند شویم .
و سخن ما در رابطه با زمان ماست که زمانِ “حیرت در حیرت” است. یعنی زمان ما زمانی است که ما در یک حیرت مضاعف قرار داریم .
توضیح مطلب این است که؛ عصر غیبت عصرحیرت است ، زمان حیرت ؛ به معنای سردرگمی ، به معنای این است که انسان راه را از بیراه نمی تواند تشخیص دهد ، حیرت یعنی تردیدی که برای انسان پیش می آید و نتیجتا آدمی را بدامنه پرتگاه میکشاند.

دوران ما دوران حیرت است !

در این زمینه روایات مهمی داریم‌؛

ابتداً پیامبر (ص) است که بر دوران غیبت ، نام “حیرت” نهاده است . چنین فرمود : برای امام عصر (عج) غیبت و حیرت رخ خواهد داد ؛ “یکون له غیبه و حیره حتی تضل الخلق عن ادیانهم”. (کمال الدین/۲۷۳)

طبق روایتی از اصبغ بن نباته امیرالمومنین (ع) روزی در فکر عمیق فرو رفت و انگشت دست بر روی خاک میکشید ! اصبغ گوید از حضرت پرسیدم چرا بدین شکل در فکر فرو رفته اید؟ امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: در فکر فرزندم مهدی هستم که دوران او دوران حیرت است . / فکرتُ فی مولود هو المهدی تکون له حیره . (کمال الدین / ۲۷۴)

امام جواد(ع) در برابر سوال از دوران غیبت امام زمان (ع) ، گریان شد و فرمود: در این دوران بسیاری از افراد گرفتار انحراف میشوند .. ؛ فبکی بکاءً شدیدا ثم قال .. ارتداد اکثر القائاین بامامته .(کمال الدین / ۳۷۸)

در روایت دیگری که عبدالعظیم حسنی نقل میکند ، میگوید که امام جواد (ع) فرمودند : وقتی فرزندم یعنی امام هادی(ع) از دنیا رفت چراغ دیگری روشن می شود و بعد از چراغ دیگر، اما آن چراغ مخفی می شود ، و بدا بحال کسی که در این دوران گرفتار انحراف شود ! / ادا مات ابنی علی بدا سراج بعده ثم خفی ، فویل للمرتاب ..( غیبت نعمانی/۱۸۶)

چرا ؛ حیرت در حیرت ؟

زمان غیبت ؛ زمان حیرت است . اما چرا می گوییم ؛ این زمان ؛ ما حیرت در حیرت است ؟
علتش این است که در این زمان مشکلات اجتماعی بیشتر شده ! شبهات و سوالاتی که از پایگاه سکولار بیشتر تغذیه میکنه بیشتر شده ! و یا برخی عالمان دینی به دنیا نزدیک شده اند ! و یا احیاناً حکومت هایی در گوشه کنار برپا شده به نام حکومت دینی که امور زجر دهنده ای را به معرض دید گذاشته اند مانند ؛ اختلاس ، فریب ، دزدی و ریاست طلبی و…! باعث میشود که آن حیرتی که مربوط به دوران غیبت بوده و ما در آن غوطه ور هستیم مضاعف شود و حیرت روی حیرت آمده و حیرت بیشتری شکل بگیرد .

سه امام شیعه و آگاهی بخشی دوران غیبت

برای دوره غیبت یکی حضرت جواد و یکی امام هادی و یکی هم امام عسکری است که شیعه را نسبت به دوران غیبت و وظائف آن دوران آگاهی داده اند.

امام جواد (ع) که آگاهی بخش دوران غیبت است شیعیان را به حقایق مهم آشنا میکند تا بتواند این دوران را با سلامت عبور کند .

راهکارهای امام جواد برای دوران حیرت

آنچه میتوان در این موضوع از مجموع سخنان امام جواد علیه السلام بهرمند شد در چهار مقطع قرار دارد ؛

اول : توحید و تکیه بخدا

باید برای دوری از آسیب های دوران حیرت لحظه ای از افزایش معرفت و معنویت غافل نشویم و تلاش کنیم رابطه با خدا کمرنگ نشود .
روایات مهمی از امام جواد در این زمینه داریم .
مثلا در یک روایتی حضرت فرمودند : خدا را همیشه در نظر بگیرید، او شما را میبیند و لحظه ای از شما غافل نیست . / واعلم انک لن تخلو من عین الله فانظر کیف تکون . ( تحف العقول/ ۳۳۵)

در روایت دیگری از امام جواد علیه السلام رسیده که فرمود : ” تکیه و اعتماد به خدا آنچنان سرمایه ی مهمی است که باعث میشود انسان را به هر بلندایی برساند. / الثقه بالله ثمن لکل غال و سلّم لکل عال. (بحار ج ۷۷ص۳۶۴)

و در روایت دیگری می فرمایند : هر کس به خدا تکیه و اعتماد کند ، خدا شادی را به او کرامت میکند . / انهمن وثق بالله اراه السرور .(مسندالامام الجواد/۲۴۶)

در روایت دیگری فرمودند: که اگر تمام آسمانها و زمین بر روی بنده ای بسته بشود و همه جا برای او حالت بن بست پیدا کند اما با خدا مرتبط باشد تکیه بر خدا داشته باشد، هراسناک از خدا باشد خداوند متعال راه برون رفت از همه سختی ها را به او نشان میدهد .(مسندالامام الجواد/۲۴۵)

اینها نمونه هایی از بیانات حضرت جوادالائمه علیه السلام است که به ما این رهنمود را می فرماید که در مشکلات و در سختی ها و در دوگانگی ها و در حیرت ها و در شبهات و در فریب ها و در هر حرکت ضد دینی و ضد اخلاقی و ضد علمی و یا ضد انسانی ؛ انسان نباید از مسیر الهی و تکیه بر خداوند متعال فاصله بگیرد .
این رهکار شاه کلید است که دربهای حیرت و دوگانگی و سردرگمی را برای انسان میبندد و بسیار در دوران حیرت برای انسان کار ساز است .

دوم ؛ عدم ارتباط با هر نمودانحرافی و ناآشنا

راهکار دومی که در کلمات امام جواد (ع) است این است که آدمی برای غوطه ور نشدن در چاه حیرت و سردرگمی باید نسبت به هر سخنِ نا آشنا و ناشناخته احتیاط و بلکه پرهیز کند . آیا انسان پای هر صحبتی می نشیند ؟ هر فایل صوتی را باز میکنه ؟ هر کلیپ تصویری را میبیند؟ هر کتابی را میخواند؟
اگر چنین کند گرفتاری او در شبهات و حیرت و سردرگمی حتمی است .

در اینجاست که امام جواد علیه السلام می فرماید : شما وقتی به سخن کسی گوش می دهید در واقع او را عبادت می کنید ، چون وقتی گوینده از معنویت و از خدا می‌گوید شما خدا را عبادت می کنید اما اگر آن گوینده از شیطان می‌گوید و زبان شیطان شده ، در واقع شما شیطان را عبادت می کنید. ؛ من اصغی الی ناطق فقدعبده .. (تحف العقول/۳۳۵)

این حدیث امام جواد علیه السلام برای روزگار ماست باید بدانیم بررسی کنیم و دقت داشته باشیم که پای چه سخنی و چه مطلبی عقل و دل و افکارمان را قرار داده ایم .

در ادامه همان روایت به نقل عبدالعظیم حسنی ، امام جواد علیه السلام می فرماید : در مورد هر چیزی که شما فکر میکنید به دین شما حمله میشود و به باورهای شما حمله ور است ، حتماً از او فرار کنید . ؛ “طوبی للغریب الفار بدینه” . (غیب نعمانی / ۱۸۶)
تعبیر امام جواد علیه السلام این است ؛ در دوران حیرت و شبهات که میتواند به دین شما آسیب بزند و باورهای درست شما را مخدوش کند، منتظر نمانید و فرار کنید تا از آسیب دینی و اعتقادی مصون بمانید.

خلاصه ؛ در تعبیر زیبای حضرت امام نهم انسان های شرور و منحرف ، مانند شمشیر برهنه ای هستند که به مجرد کنار آن قرار گرفتن چیزی را سالم باقی نمیگذارد پس بر انسان صالح وسالم ضروری است از مصاحبت با آنها و همچنین هم صحبتی با آنان پرهیز کند.‌ “ایاک و مصاحبه الشریر فانه کالسیف المسلول ..” (بحار ج۷۴ص۱۹۸)

سوم ؛ تفکر و مشورت و عدم شتاب زدگی

از راهکارهای مهم امام جواد علیه السلام که از بیانات شان استفاده میشود این است که در دوران حیرت نباید در تصمیم گیری ها و اظهار نظرات عجولانه و بدون تامل و کمک خواهی از افراد مطلع و عاقل ، راهی را انتخاب نمود .

به بیان نورانی امام جواد علیه السلام توجه نمایید که فرمود : اگر کسی این سه امر مهم را با خود همواره داشته باشد قطعا شکست و پشیمانی نخواهد داشت ؛ اولاً از تصمیمات و اقدامات شتابزده باید دوری جست و ثانیا باید از مشورت اهل دانش و عقل بهرمند بود و در مرحله سوم از توکل به خداوند متعال نباید غفلت ورزید.(مسندالامام الجواد/۲۴۷)

اولین نتیجه به فکر نشستن و تعقّل و مشاوره با اهل علم و تقوا این است که انسان در دوران “حیرت در حیرت” ، حساب مقدسات را از غیر مقدسات را جدا میکند و گرفتار شبهات نمیشود .

چهارم‌؛ توجه و توسل به ائمه هدی(ع)

در روزگار امواج شبهات و حیرت ها کشتی نجات اهلبیت (ع) هستند که در روایات “سفن نجات” نامیده شده اند.
انسان باید بهرمندی از اهل بیت و ارتباط با آنها و توسل و توجه به آنها را در هیچ شرائطی و خصوصا دوران غیبت و حیرت ، از دست ندهد.
خیلی مهم است در دوران حیرت در حیرت که فریب و دروغ و .. بنام دین و انسانیت و احقاق حقوق و .. رواج پیدا میکند و می آید که من را به عنوان یک فرد و یا جامعه تحت تاثیر قرار دهد ، باید ارتباط با اهل بیت قوی کنیم .

قطب راوندی نقل میکند ؛ فردی گرفتار حیرت شد و سر درگمی شد ، خود را به خدمت حضرت جوادالائمه رساند و عرض کرد ؛ پدرم از دنیا رفته و اموالی داشت اما چون اموالش رو مخفی کرده بود ما ازآن بی اطلاع هستیم من عائله مند هستم شما چه کمکی به من می توانید بکنید؟ امام جواد فرمودند:بعدازنماز صد بار صلوات بفرست ،گشایشی ایجادمیشود ومطلع میشوی. رفت ودستورامام راانجام داد،در عالم خواب پدرش دید وگفت: در فلان نقطه سکه هایی را مخفی کردم می توانید بردارید و استفاده کنید. (مسندالامام الجواد/۱۷۷)

ما همانطوریکه باید در حیرت ها و سختی به کلمات ائمه هدی پناه ببریم ، باید راه توسل به آنان را همیشه در برابر خود باز نگه داریم .

انتهای پیام