مذاکرات هسته‌ای با طعم موشک‌ بالستیک

علیرضا طالب‌زاده، انصاف نیوز: رونمایی از موشک خیبرشکن جدیدترین محصول نیروی هوا-فضای سپاه در 20 بهمن تعجب و واکنش رسانه‌های غربی را به همراه داشت به طوری که به پوشش وسیع آن پرداختند و با آوردن قیدهای «با وجودی که، اما، با اینکه و این در حالی است که …» بلافاصله به موضوع مذاکرات هسته‌ای وین که در جریان است پرداختند.

برای مثال صدای امریکا خبر رونمایی موشک را در صدر اخبار خود قرار داد و اولین آیتم خبری در اخبار روزانه خود را به پخش این خبر اختصاص داد: «ایران روز چهارشنبه از یک موشک جدید رونمایی کرد. این موشک با برد اعلام شده می‌تواند هم به پایگاه‌های امریکا در منطقه برسد و هم اهدافی را در داخل اسرائیل دشمن بزرگ ایران بزند». در ادامه گوینده خبر به مذاکرات وین می‌پردازد: «این در حالی است که مذاکرات تهران با قدرت‌های جهانی در وین برای احیای توافقنامه هسته‌ای در جریان است …».

حتی خبر این رونمایی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های نه چندان مطرح غربی داشت.

رویترز با تیتر «همزمان با ازسرگیری مذاکرات وین ایران از موشک دوربرد پرده‌برداری می‌کند» نوشت: «تلویزیون  دولتی ایران رونمایی از موشک جدید خیبرشکن را پخش کرد. خیبر اشاره به یک منطقه باستانی متعلق به یهودیان در شبه جزیره عربستان دارد که در قرن 7 میلادی توسط مسلمانان فتح شد».

این خبرگزاری بعد از ذکر مشخصات موشک رونمایی شده به خروج ترامپ از برجام در سال 2018 می‌پردازد: «در سال 2018 پرزیدنت ترامپ رئیس جمهور سابق ایالات متحده از توافقنامه هسته ای (برجام) که برای متوقف ساختن توسعه و ساخت سلاح های اتمی توسط ایران امضا شده بود خارج و با فشار بر تهران از طریق تحریم‌ها خواستار یک توافقنامه جامع شد که در آن باید موضوع موشک‌های بالستیک و حمایت ایران از گروه های نیابتی در خاورمیانه نیز گنجانده شود. یک سال بعد در پاسخ به این اقدام ایران نیز محدودیت‌های اعلام شده در توافقنامه را نادیده گرفت و به‌تدریج به غنی‌سازی با درصد بالا و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته در مقیاس بالا رو آورد.»

رویترز خبر خود را با نقل توئیت علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت به پایان برده است: «صداهایی که از هیئت حاکمه آمریکا شنیده می‌شود نشان می‌دهد که انسجام لازم در این کشور برای اتخاذ تصمیمات سیاسی در مسیر پیشبرد مذاکرات وین وجود ندارد.»

المانیتور برای انعکاس خبر رونمایی موشک جدید ایران عنوان «رونمایی از موشک جدید برخلاف پیشرفت‌ها در مذاکرات هسته‌ای» را انتخاب کرده است. این پایگاه خبری که اتفاقات خاورمیانه را پوشش می‌دهد با اشاره به توئیت میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات می‌نویسد: «اقدام سپاه برای رونمایی از یک موشک استراتژیک جدید یادآور الگوی مشابه توافقنامه 2015 است. تنها چند ماه بعد از توافقنامه هسته ای (برجام) هنوز دوات امضاهای برجام خشک نشده بود که سپاه از یک شهر موشکی زیرزمینی رونمایی کرد. این رونمایی پیامی از دهن کجی سپاه به قدرت‌های غربی مخابره و حاکی از مخالفت سپاه با برجام تلقی شد.»

روزنامه هیل که بیشتر اخبار کنگره امریکا را پوشش می‌دهد در خبری با عنوان «در بحبوحه مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده ایران از موشک کلاهک‌دار رونمایی می‌کند» نوشت: «خبرگزاری فارس که به  سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران تعلق دارد از رونمایی این موشک بالستیک خبر داد. ایالات متحده سپاه را در سال 2019 در لیست سازمان‌های تروریستی قرار داد.»

هیل با اشاره به موضوعاتی که در برجام گنجانده نشده است می‌نویسد: «مقامات دولت بایدن اعلام کرده‌اند که معاهده برجام سایر رفتارهای بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه مانند گسترش موشک‌های بالستیک، حمایت از حملات تروریستی و گروهای نیابتی درگیر در جنگ در خاورمیانه را دربر نمی‌گیرد.»

هیل در ادامه می‌نویسد: «گسترش موشک‌های بالیستک توسط ایران جزو موضوعات توافقنامه هسته‌ای سال 2015 که بین ایران و قدرت های غربی منعقد شد نیست و این یکی از انتقادات مخالفان برجام است. منتقدانی که از خروج ترامپ از برجام در سال 2018 حمایت کردند و نیز آنهایی که گزینه نظامی علیه تهران را تجویز می‌کنند به افزایش فعالیت هسته‌ای ایران و نقض برجام که از سال 2019 شروع شده و اقدامات تحریک‌آمیز ایران با توسعه برنامه موشکی اشاره می‌کنند که برجام را بی‌اثر کرده است. به‌ویژه اینکه برنامه موشکی ایران و ارسال سلاح و موشک به نیروهای نیابتی مانند حزب‌الله لبنان یا حماس در نوار غزه خطرات جدی برای اسرائیل در بردارد.»

رسانه‌های داخلی از زبان فرماندهان سپاه استفاده از سوخت جامد، برد 1450 کیلومتر، توانایی عبور از سپر موشکی، وزن سبک، نقطه زن، رادار گریز، چابکی و سرعت فوق‌العاده این نوع موشک در مقایسه با نمونه‌های قبلی را از ویژگی‌ها و توانایی‌های آن شمردند. باشگاه خبرنگاران جوان به پوشش رونمایی از موشک خیبرشکن بسنده نکرد و با لیست کردن موشک‌های قبلی به ویژگی‌های آنها نیز پرداخت.

از بعد تخصصی و تکنولوژیکی معمولا کارشناسان و متخصصان غربی سلاح‌های جنگی خاصه بعد از داستان رونمایی از کرونایاب مستعان 110 با شک و تردید به این نوع جنگ‌افزارهای ایرانی می‌نگرند. برای مثال بعد از رونمایی از جنگنده کوثر در سال 1397 تعدادی از رسانه های خارجی رونمایی از جنگنده جدید ایران را با شک و تردید نگریستند و گروهی دیگر از این رسانه‌ها آن را شواف حکومت قلمداد کردند.

شبکه امریکایی CNBC با نشان دادن فیلمی از رونمایی این جنگنده از قول کارشناسان نظامی مدعی شد که جت جنگنده ایران با نام «کوثر» که اخیرا رونمایی شد در واقع یک هواپیمای امریکایی است که در اوایل دهه 1970 در امریکا ساخته شده است. CNBC می‌گوید: «ایران ادعا می کند که این هواپیما بومی است و در داخل طراحی و ساخته شده است اما کارشناسان هوایی بین‌المللی می‌گویند که این هواپیما در اصل همان نورتراپ اف-پنج اف (Northrop F-5F) امریکایی با دو صندلی است. جوزف دمپسی محقق و تحلیلگر نظامی و دفاعی از انستیتوی بین‌المللی مطالعات استراتژیک با گذاشتن عکسی از هر دو نمونه (تصویر زیر) در توئیتر آنها را با هم مقایسه کرده است. ایران در سال 1974 یعنی 5 سال قبل از انقلاب این هواپیماها را خریده است. تخمین زده می‌شود که ایران 48 فروند اف-5 در اختیار دارد.»

در حالی که مذاکرات و رفت و آمدها به وین و کش و قوس‌ها و چانه‌زنی‌های دیپلماتیک به شکل مستقیم یا غیرمستقیم در محل مذاکرات هسته‌ای در جریان است و هر از چندی خبرهای امیدوارکننده یا مایوس‌کننده بدون نتایجی ملموس به گوش می‌رسد پرده‌برداری از موشک‌ بالستیک به‌نظر طرف‌های غربی را عصبانی و اوقاتشان را تلخ کرد و آنها با اخم و علامت سوال با تعجب (!؟) به آن نگاه کردند و برایشان سوال بود که هدف و فلسفه رونمایی از موشک در این مقطع از مذاکرات چه می‌تواند باشد. لذا برای توجیه آن دوباره به داستان کلاسیک خود (عقرب و شتر) در خصوص اتفاقات خاورمیانه متوسل شدند. اما اگر هدف گردانندگان و مجریان رونمایی از موشک خیبرشکن پوشش خبری جهانی و جنبه قدرت‌نمایی و تبلیغاتی این واقعه و دهن‌کجی به طرف‌های غربی شرکت‌کننده در مذاکرات هسته‌ای بود که به هدف خود نائل شدند.

رونمایی از موشک خاطره فاجعه شلیک موشک به هواپیمای مسافربری تهران-کیف را نیز در خاطره‌ها زنده کرد. از طرفی بخشی از افکار عمومی و منتقدان رونمایی از موشک‌های بالستیک یا نمایش شهر موشکی در خلال مذاکرات هسته‌ای را نوعی شیطنت و اخلال در مذاکرات تلقی می‌کنند و از توضیحات فرماندهان قانع نمی‌شوند. معمولا قانون نانوشته ای وجود دارد یا رسم و عرف بر این است که وقتی سران قبایل یا طرفین دعواهای محلی یا نمایندگان ممالک بر سر میز مذاکره می نشینند یا برای گفتگو توافق می‌کنند تا زمان به نتیجه رسیدن یا اتمام مذاکرات جو آرام و شمشیرها موقتا غلاف می‌شود و سعی می شود که اقدامات تحریک آمیز به حداقل برسد تا تاثیرات منفی بر جریان مذاکرات یا روند آشتی نگذارد. اینکه آیا هماهنگی هایی با مذاکره‌کنندگان برای این حرکت روی صفحه شطرنج مذاکرات پیش‌بینی شده یا حرکت مهره‌ها به صورت شانسی انجام یا جزیره‌ای تصمیم‌گیری می‌شود و هر کسی سرش به کار خود مشغول است و کار خود را انجام می دهد و کاری به کار دیگران ندارد روشن نیست. غربی‌ها رونمایی از موشک در زمانی که مذاکرات در جریان است را شمشیر از رو بستن و بدست گرفتن خنجر همراه با لبخند مذاکره‌کنندگان ایرانی تلقی می‌کنند.

اما سوال اساسی این است که کوبیدن بر طبل‌های موشکی یا پرتاب ماهواره در خلال مذاکرات فوائد و مثبت‌هایی دارد یا منفی‌ها و معایب آن بر فوائدش می‌چربد.

این تئوری که رونمایی از موشک، تشدید تحرکات نظامی و ماجراجویی‌های دیگر مانند توقیف نفتکش‌‌ها در منطقه یا دستگیری شهروندان غربی ابتکار عمل را از تیم برجام به رهبری ظریف برای مواظبت و تیمارداری از توافقنامه 2015  گرفت و به عنوان کاتالیزوری خروج ترامپ از برجام را تسریع کرد توسط گروهی از منتقدان در آن زمان هم مطرح شد. این گروه معتقد بودند که تیم برجام به رهبری ظریف به علت آن چه که ظریف بعدها در مصاحبه درز شده از آن به «غلبه میدان بر دیپلماسی» تعبیر کرد به عللی که ذکرش رفت موفق به حفظ برجام نشد. علی مطهری نماینده دوره‌های هشتم، نهم و دهم مجلس شورای اسلامی، با تحریک‌آمیز خواندن پرتاب موشک بعد از برجام به‌دنبال خروج ترامپ از برجام گفت: «سپاه با آزمایش‌های موشکی مانع اجرای برجام شد.» و در جایی دیگر آزمایش‌های موشکی سپاه را مانع اجرای برجام دانست و مقصر را کسانی قلمداد کرد که با «هوا کردن موشک» نگذاشتند برجام اجرا شود.

گذشته از کارشکنی‌ها، مانع‌تراشی‌ها و بهانه‌گیری‌های دولت‌های خارجی در مذاکرات هسته‌ای برخی مدعی هستند که گروهی در داخل که قدرت و نفوذ قابل ملاحظه‌ای دارد حیات و ممات و حفظ منابع خود را در ادامه تحریم‌ها و کش دادن و فرسایشی و طولانی کردن گفتگوها و سنگ اندازی در مذاکرات و گیر دادن به جنبه‌های ایدئولوژیکی جستجو می‌کند و حتی بدشان نمی‌آید که ایران در جنگی در مقیاس کوچک درگیر شود که بی‌شک این در درازمدت به پیچیده شدن اوضاع خواهد انجامید. بنا بر این ادعا این گروه که به منابع مالی عظیمی دسترسی دارد و از قبل تحریم‌ها منافع زیادی نصیبشان می‌شود درک و برداشت و تحلیلشان این است که به نتیجه رسیدن مذاکرات و یک توافق آبرومندانه ممکن است دستشان را از این منابع کوتاه کند و به تبع آن نقششان در صحنه‌های سیاسی و اقتصادی کم رنگ‌تر شود. این گروه و حامیان آنها که دید مثبتی به مذاکرات هسته‌ای ندارند و آن را بیشتر بازی و وقت تلف کردن تلقی می‌کنند حتی ممکن است با توسل به جنبه‌های ایدئولوژیکی دفاع مانند توسل به آیه 60 سوره انفال «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوة و …» و تفسیر خاص خود از فتوای «حرام بودن ساخت سلاح اتمی» به‌دنبال دستیابی هرچه سریعتر به سلاح هسته‌ای به عنوان یک استراتژی در برنامه خود داشته باشند.

Go ballistic:  اصطلاحی در انگلیسی به معنی ناگهان از چیزی خیلی عصبانی شدن

داستان شتر و عقرب

عقربی از شتری می‌خواهد که او را بر پشت خود سوار و از رود اردن رد کند. شتر می‌گوید: «اگر اینکارو بکنم تو منو نیش می زنی و اونوقت هر دومون تو رودخونه غرق میشیم.» عقرب می‌گوید: «چرا باید اینکارو بکنم؟ مگه دیوونه‌ام؟»

به این تربیب شتر راضی می‌شود که عقرب را بر پشت خود سوار و به آن طرف رودخانه ببرد. وسط رودخانه که می‌رسند عقرب نیش خود را در بدن شتر فرو می‌کند. شتر سرش را به طرف عقرب برمی‌گرداند و می‌گوید:«تو منو نیش زدی و حالا هر دومون غرق خواهیم شد. آخر چرا اینکارو کردی؟»

عقرب برای شتر توضیح می‌دهد که: «اینجا خاورمیانه است.»

منابع:

https://www.cnbc.com/2018/08/22/military-experts-say-irans-new-fighter-jet-is-actually-a-us-plane-from-the-1970s.html

https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-unveils-missile-with-range-1450km-tasnim-2022-02-09/

https://thehill.com/policy/international/593486-iran-unveils-warhead-missile-amid-indirect-nuclear-talks-with-us

https://www.al-monitor.com/originals/2022/02/iran-unveil-new-missile-despite-progress-nuclear-deal

انتهای پیام