اشتباه محاسباتی پوتین او را از قدرت کنار می‌زند
شفقنا نوشت: دکتر اسماعیل بشری، پژوهشگر سابق مرکز تحقیقات استرات‍ژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره چشم اندازه مناسبات روسیه در جهان پس از حمله به اوکراین می گوید: شاید اشتباه محاسباتی پوتین در اوکراین به مرحله حذف او از قدرت برسد. کسانی که حکومت هایشان دوام می آورد و به اینجا می رسند که به رهبری خودکامه تبدیل می شوند، در جاهایی مرتکب اشتباهی می شوند و این اشتباه شدید موجب سقوط آنها می شود. مثلا در مورد هیتلر بزرگترین اشتباه او این بود که بعد از گرفتن بیشتر خاک اروپا به روسیه حمله کرد و به سرما برخورد. ناپلئون هم به همین سرنوشت دچار شد و وقتی به روسیه حمله کرد سرما آنها را شکست داد. یعنی همیشه اشتباه محاسباتی کسانی که بلندپروازی دارند و می خواهند دنیا را فتح کنند در یک جاهایی صورت می گیرد و انها را به دردسر می اندازد.
متن گفت وگوی خبرنگار شفقنا آینده با دکتر بشری، را می خوانید:
_ تقریبا یک هفته از حمله روسیه به اوکراین می گذرد، هر یک از قدرت های بزرگ جهان در بحران اوکراین به دنبال چه هستند؟
در این داستان طرف اصلی، روسیه است که حمله کننده است و ابتدا باید دید نیت روسیه چیست؟! چون بقیه عملا به دلیل حمله روسیه درگیر این بحران شده اند. بعد از جنگ جهانی دوم روسیه و آمریکا در هیچ نزاعی در مقابل هم قرار نگرفته اند که بیشتر به دلیل مسائل هسته ای بود. از این رو به نظر می رسد یک درگیری کوچک نهایتا کار را به یک درگیری هسته ای می کشاند و چنین جنگی دنیا را درگیر می کند و به نابودی می کشاند. در نتیجه آنها از جنگ با هم ابا داشتند. در جنگ ویتنام که آمریکا درگیر بود هیچ گاه روسیه دخالتی نکرد جز اینکه به ویتنام شمالی سلاح می رساندند. مثل کاری که امروز ناتو با اوکراین انجام می دهد. ناتو برای اینکه با روسیه درگیر نشود تنها کمک لجستیکی دارد. در مورد هدف روسیه مسلم است که کار روس ها در این مرحله کاری تجاوزکارانه است. این رفتار روسیه سابقه دارد و قبلا در گرجستان انجام شده است. در آبخازیا و اوستیا این کار انجام شده بود. در بخش های دیگری مثلا در قزاقستان هم اخیرا تجاوز و سرکوب تظاهرات کننده های قزاق توسط نیروهای روسی تجربه شده بود. ما می بینیم که در جاهای دیگر هم به همین شکل است. در سوریه هم روس ها نقش داشتند و امروز می بینیم در سوریه پایگاه دریایی و هوایی دارد.
روسیه در ماجرای اوکراین، مردم این کشور را به عنوان یک ملت به رسمیت نمی شناسد
روس ها در حاشیه مرزهای خود کشورهای مطیع می خواهند
همانطور که از آخرین صحبت های پوتین بر می آمد روسیه در ماجرای اوکراین، مردم این کشور را به عنوان یک ملت به رسمیت نمی شناسد و می گوید اوکراین قبلا بخشی از روسیه بوده و امروز مستقل شده و حال نباید کشوری مستقل باشد و اهدافی که اعلام می کند از جمله خلع سلاح اوکراین قابل تامل است. استقلال برای کشوری که مستقل باشد ولی ارتشی از خود نداشته باشد حرفی پوچ است. روسیه بیشتر مایل است اوکراین جایی مثل بلاروس باشد و ما می دانیم که تکلیف بلاروس چیست؟! رهبری با قلدری حکومت می کند و به راحتی مخالفین خود را سرکوب می کند و انتخابات درست و سالمی در این کشور برگزار نمی شود. روس ها در حاشیه مرزهای خود کشور های مطیع می خواهند که از نظر سیاسی با روسیه هماهنگ باشند. روسیه از قبل هم به همین صورت بود و علاقه ای به هم مرز شدن با کشور های غربی ندارد. روسیه همسایگان خود را به عنوان حایل می خواهد.
اوکراین و فنلاند را به عنوان حایل می خواهد و حتی به سوئد هم گفته است نباید عضو ناتو شود چون کشور حایل روسیه است. بلاروس هم با روسیه متحد است و این کشور هم حائل است و با مرز لهستان فاصله زیادی دارد. همینطور که جلو می آییم می بینیم کریمه را گرفت تا پایگاه دریایی اش را حفظ کند. در مورد مهار گرجستان هم می بینیم به این دلیل است که روسیه نمی خواهد در نزدیکی اش پایگاهی دریایی به کشوری دیگر داده شود. اگر مساله صرفا این بود که روسیه می خواهد این کشورهای مستقل پیرامونی اش عضو ناتو نشوند می شد در این موضوع تامل کرد اما روسیه اعلام می کند که اوکراین را بدون سلاح می خواهد. امروز که اوکراین ارتشی ضعیف تر از روسیه دارد روس ها به این کشور حمله کرده اند و آنها با این بضاعت اندک نظامی در مقابل روس ها مقاومت می کنند. پوتین در داخل روسیه نیز مشکلات عدیده ای دارد و از این رو وقتی تهدیدی خارجی احساس می کند آن تهدید را به منزله احتمال متلاشی شدن فدراسیون روسیه درک می کند.
_افکار عمومی دنیا امروز علیه روسیه است و تحریم های شدیدی نیز علیه روسیه وضع می شود و منابع مالی این کشور در خارج از مرزهای روسیه بلوکه می شود. آیا این وضعیت می تواند فشاری بر داخل روسیه وارد کند و مخالفین پوتین به دولت روسیه فشار بیاورند؟
پوتین در اوکراین به روحیه ملی گرایی شدید مردم برخورد
ممکن است روسیه بخش عمده ای از اوکراین و حتی کی‌یف را بگیرد ولی دردسر بزرگی برای خود درست خواهد کرد
پوتین انتظار چنین مقاومتی را از اوکراین و مردم این کشور نداشت، تصور پوتین این بود که با اولین حمله ای که صورت می گیرد همانطور که پیشنهاد شده بود زلنسکی از اوکراین خارج می شود، رییس جمهور اوکراین فرار می کند و مثل اشرف غنی که از افغانستان گریخت زلنسکی نیز از اوکراین می گریزد. همچنین پوتین تصور می کرد مردم اوکراین مایل به درگیری با روس ها نیستند و تانک ها می روند و روس ها بر این کشور مسلط می شوند. در زمان اتحاد جماهیر شوروی روس ها همین کار ها را در مجارستان انجام دادند و حکومت آن کشور را سرنگون کردند و به چک وسلواکی رفتند و دولت این کشور را سرنگون کردند و نیرو های پیمان ورشو می رفت و آنها را می گرفت و حکومت هایی را که می خواستند جدا از سیاست های شوروی عمل کنند سرنگون می کردند اما پوتین در اوکراین به روحیه ملی گرایی شدید مردم برخورد. از زن و مرد همه در حال مقاومت هستند اوکراینی هایی که خارج از این کشور بودند در حال وارد شدن به اوکراین هستند تا سلاح به دست بگیرند و بجنگند. ممکن است روسیه بخش عمده ای از اوکراین و حتی کی‌یف را بگیرد ولی دردسر بزرگی برای خود درست خواهد کرد چون درگیر جنگ های چریکی و تظاهرات عدیده ای خواهد شد و نمی تواند این کشور را نگه دارد.
_ به لحاظ نظامی روسیه نمی تواند چند سال در اوکراین مستقر باشد؟
این وضعیت برای روسیه هزینه بالایی دارد. همانطور که حضور آمریکا در افغانستان برای این کشور پر هزینه بود و ناچار به خروج شدند. آمریکا و غربی ها به همین شکل در عراق نیز به دردسر بر خوردند. به هر حال بخشی از مردم کشوری که اشغال شود مقاومت می کنند و زندگی را برای اشغالگران سخت می کنند.
_ با توجه به وضعیتی که جریان دارد نتیجه این بحران به چه سمت و سویی می رود؟
روسیه باید در سیاست هایش تجدیدنظر کند
من فکر می کنم روسیه امروز باید تجدید نظر کند چون علامت ها و نشانه هایی از چین به چشم می خورد و ظاهرا چین برای میانجیگری اعلام آمادگی کرده است تا به صورت آبرومندانه ای به این موضوع فیصله بدهند و پوتین با میانجیگری دوستان خود آتش بس اعلام کند و تعهداتی ظاهری از اوکراینی ها بگیرد و عضویت اوکراین در ناتو به تعویق بیفتد یا چندان علنی نشود و مصالحه ای صورت بگیرد. اما آنچه که پوتین در مورد اوکراین می خواست این بود که حکومتی دست نشانده روس ها بر سر کار بیاد. اگر سوریه را با پیش از داستان های اتفاق افتاده مقایسه کنیم می بینیم بشار اسد قدرت بیش از قبل ندارد و قدرت او امروز کمتر از قبل و کمتر از زمان حضور روس ها است و بیشتر تحت تاثیر و حرف شنو هستند و ما داستان آنها را با اسرائیل می بینیم.
_ آیا بحران اوکراین به سمت احیای نظم جهانی نوینی می رود؟
چین هنوز هم در مورد ائتلاف های نظامی خویشتنداری می کند
چین رقابت نظامی با غرب را نمی خواهد
هر زمان هر کشوری به سمت تنش های نظامی رفت مجبور است شکوفایی اقتصادی خود را فدا کند
اگر روسیه بیشتر به سمت مسائل اقتصادی می رفت برایش مفیدتر بود
اگر روسیه از سلاح اتمی استفاده کند فاتحه کرملین خوانده می شود
چین هنوز هم در مورد ائتلاف های نظامی خویشتنداری به خرج می دهد. اصولا چین نمی خواهد خود را به عنوان ابرقدرت نظامی مطرح کند، چین رقابت نظامی با غرب را نمی خواهد چون بر شکوفایی اقتصادی این کشور تاثیر می گذارد. چین بیشتر به دنبال پیشرفت اقتصادی است. هر زمان هر کشوری به سمت تنش های نظامی رفت مجبور است شکوفایی اقتصادی خود را فدا کند و کشور هایی که در مسائل نظامی پیشرفت می کنند هم و غم خود را در این زمینه صرف می کنند و همواره دشمن تراشی می کنند و دشمنان در برابر آنها صف آرایی می کنند و این کشور ها مجبورند هزینه این انتخاب را بپردازند، این کاری است که امروز روسیه انجام می دهند. اگر روسیه بیشتر به سمت مسائل اقتصادی می رفت برایش مفیدتر بود. امروز می بینیم چین برتری اقتصادی بسیار زیادی نسبت به روسیه دارد اما برای روس ها تنها چیز مهم و ویژه ای که وجود دارد همان ذرات‌خانه هسته ای است و می بینیم وقتی در اوکراین مستاصل شده است تهدید می کند و آماده باش نظامی در خصوص سلاح هسته ای می دهد. اگر روسیه از این سلاح استفاده کند فاتحه کرملین خوانده می شود. امروز روسیه وضعیتی شکننده دارد، کسی روسیه را به اشغال نظامی در نمی آورد ولی با همین تحریم ها زندگی را برای مردم سخت می کنند و مردم نیز تا مدتی تحمل خواهند کرد و بعد ممکن است قیام کنند.
_ آیا رفتار های روسیه به شخص پوتین مربوط است یا سیاستمدارانی در روسیه به این شکل فکر می کنند؟
پوتین می خواهد کل منطقه را تحت کنترل خود داشته باشند
از زمانی که پوتین در روسیه به قدرت رسید که ابتدا به عنوان نخست وزیر یلتسین مطرح شد، رفته رفته این تمایلات آشکار شد. آنها جمهوری های تازه استقلال یافته شوروی را به عنوان کشوری خارجی به رسمیت نمی شناسند و به آنها خارج نزدیک می گویند. در دومای روسیه مصوبه ای گذرانده اند در هر جایی که اقلیت های روسی حضور دارند در صورتی که با مشکلی روبرو شوند روسیه حق دارد مداخله نظامی داشته باشد. حمله روسیه به اوکراین با همین بهانه انجام شده است زیرا می گویند اقلیتی روس تبار در اورکاین وجود دارد و اوکراینی ها به آنها ستم کرده اند و ما به این کشور حمله خواهیم کرد. در قزاقستان هم مساله به همین صورت است و اقلیت بزرگ روسی در این کشور وجود دارد ممکن است این وضعیت برای قرقیزستان هم بوجود بیاید و یا در مورد ترکمنستان و آذربایجان نیز قابل تصور است. در نتیجه کشورهای جدا شده از شوروی در صورتی که اقلیت روس دارند توسط این مصوبه دومای روسیه در خطر دخالت نظامی روسیه قرار دارند. پوتین می خواهد کل این منطقه را تحت کنترل خود داشته باشند.
_ آیا اکثر مردم کشورهایی که سابقا جزو شوروی بودند امروز با سیاست های روسیه هم دل نیستند؟
اکثر جوامع امروز شوروی سابق توسط دیکتاتور ها اداره می شوند
اگر خوب دقت کنیم اکثر این جوامع امروز توسط دیکتاتور ها اداره می شوند. یعنی اگر روسیه به نوعی این کشورها را تحمل می کند از این رو است که علی اف در آذربایجان روی کار آمده است و قرار نیست او هیچ وقت کنار برود یا نیازوف که در قزاقستان بود کنار نمی رود. در ترکمنستان و دیگر کشور ها نیز به همین صورت است. در این کشور ها انتخابات فرمایشی است و مسئولیت های سیاسی یک فرد مرتبا تکرار می شود و تنها اوکراین بود که رییس جمهور عوض کرده است.
_ به عبارتی ما هنوز نفوذ شوروی سابق را بر این کشورها داریم؟
پوتین نمی خواهد بپذیرد که دوران شوروی گذشته است
امروز خود روسیه بیشتر از هواپیماهای بوئینگ استفاده می کند
پوتین نمی خواهد بپذیرد که آن دوران گذشته است و نمی توانند هم و غم خود را معطوف به چیز های دیگری کنند. مثلا اقتصاد را ترغیب کنند و خود را از نظر اقتصادی تقویت کنند. روسیه امروز از نظر اقتصادی افتی شدید دارد و تنها به یک کشور صادر کننده نفت و گاز و وارد کننده چیزهایی بسیار زیاد تبدیل شده است. درحالیکه روسیه زمانی دم از ابرقدرتی می زد اما امروز کسی هواپیماهای روسیه را برای مسافربری نمی خرد و یا خودروسازی آنچنانی ندارد. قبلا پیمان ورشویی وجود داشت و مصرف کننده ای وجود داشت. ولگا و مسکوویچ خودرو تولید می کردند و به همه کشور ها می فروختند. ولی امروز خودرو های غربی و کره ای و ژاپنی در همه این کشور ها می چرخد. امروز خود روسیه بیشتر از هواپیماهای بوئینگ استفاده می کند.
_ در آینده چه احتمالاتی برای روسیه وجود خواهد داشت؟ آیا در عرصه سیاسی روسیه شاهد تحولی سیاسی خواهیم بود؟
شاید اشتباه محاسباتی پوتین در اوکراین به مرحله حذف او از قدرت برسد
همیشه اشتباه محاسباتی کسانی که بلندپروازی دارند در یک جاهایی صورت می گیرد
روسیه امروز جامعه ای بسیار فاسد از نظر اقتصادی دارد
رهبران که دیکتاتور مابانه عمل می کنند ممکن است یک جایی مرتکب اشتباهی شوند و موجب سرنگونی آنها شود
من فکر می کنم شاید اشتباه محاسباتی پوتین در اوکراین به مرحله حذف او از قدرت برسد. کسانی که حکومت هایشان دوام می آورد و به اینجا می رسند که به رهبری خودکامه تبدیل می شوند، در جاهایی مرتکب اشتباهی می شوند و این اشتباه شدید موجب سقوط آنها می شود. مثلا در مورد هیتلر بزرگترین اشتباه او این بود که بعد از گرفتن بیشتر خاک اروپا به روسیه حمله کرد و به سرما برخورد. ناپلئون هم به همین سرنوشت دچار شد و وقتی به روسیه حمله کرد سرما آنها را شکست داد. یعنی همیشه اشتباه محاسباتی کسانی که بلندپروازی دارند و می خواهند دنیا را فتح کنند در یک جاهایی صورت می گیرد و انها را به دردسر می اندازد. مدتی است که پوتین بر ناسیونالیسم روسی تاکید دارد و اگر محبوبیتی به دست آورد به همین دلیل بود که دم از احیای اقتدار روسیه می زد. اما به جای اینکه اقتدار را از طریق صنعتی و اقتصادی به روسیه بر گرداند از مسیر اشتباهی حرکت کرد. روسیه امروز جامعه ای بسیار فاسد از نظر اقتصادی دارد. اولیگاریشی که در روسیه حاکم است موجب شده روسیه تعدای میلیاردر های خاص داشته باشد و عموم مردم در روسیه فقیر هستند وقتی در روسیه به رشد صنعتی و اقتصادی بها داده نشد از این رو با کشور های صنعتی دیگر هم پا نشدند و داستان به این جا رسید. قبلا کشور های گروه هشت صنعتی داشتیم که روسیه را از این مجموعه بیرون کردند و امروز به گروه هفت صنعتی تبدیل شده اند. از این رو روسیه امروز در دنیا به عنوان یک کشور صنعتی قابل توجه پذیرفته نمی شود. نمی توان در عالم سیاست از آینده پیش بینی دقیقی داشت ولی معمول است که چنین افرادی و این رهبران که دیکتاتور مابانه عمل می کنند یک جایی مرتکب اشتباهی شوند و همین خطا موجب سرنگونی آنها شود.
انتهای پیام
