نوروز در «ایرانشهر»؟
جشن نوروز، علاوه بر ایران در کشورهای تاجیکستان، آذربایجان، افغانستان و بخش‌های آسیای مرکزی نیز برگزار می‌شود.
به گزارش ایمنا، نوروز که به عنوان سال جدید ایرانی شناخته می‌شود، یادآور بهار و باروری و نشانه غلبه بر اندوه و تاریکی است. این جشن نه تنها در ایران، بلکه در آذربایجان، افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی و مهاجران این کشورها در سراسر جهان برگزار می‌شود.
ثبت نوروز در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو
سازمان ملل، ۲۱ مارس را به عنوان روز جهانی نوروز، «جشن بهار و پیوند بین انسان و طبیعت» نام‌گذاری کرده است. هر سال حدود ۳۰۰ میلیون نفر از مردم سراسر جهان در ماه مارس به استقبال نوروز می‌روند و در جشن‌ها و مراسمی نظیر پریدن از روی آتش، اجرای موسیقی محلی و خواندن اشعار، خانه‌تکانی و خوردن غذاهای خانگی شرکت می‌کنند.
نوروز که در فرهنگ واژگان فارسی به معنای «روز نو» شناخته می‌شود، نخستین روز در تقویم ایرانی و همزمان با اعتدال بهاری است. جشن نوروز در سال ۲۰۱۶ به فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو اضافه شد. اگرچه اصول این جشن یکسان است، اما هر کشور سنت‌های منحصربه‌فرد خود را دارد و آن را اندکی متفاوت برگزار می‌کند. در ادامه با ملت‌هایی که این آئین باستانی را گرامی می‌دارند، بیشتر آشنا شوید.
نوروز؛ آئینه تمام‌نمای فرهنگ ایرانی
نوروز، بزرگ‌ترین تعطیلات رسمی ایران و زمان مهمی در تقویم کشور است. این آئین باستانی معمولاً با خانه‌تکانی آغاز می‌شود و پس از آن در آخرین چهارشنبه قبل از نوروز، ایرانیان خود را برای چهارشنبه‌سوری آماده می‌کنند.
آن‌ها پریدن از روی آتش را نمادی از تجدید زندگی می‌دانند و رویاهای خود را برای سال پیش رو آماده می‌کنند. سال جدید را «حاجی‌فیروز» که شخصیتی تخیلی و تنبورنواز است، اعلام می‌کند؛ این چهره افسانه‌ای در نخستین روزهای هر سال، در کنار عمو نوروز، به شهرها می‌آید و آمدن نوروز را نوید می‌دهد.
غذاهای سنتی نوروز، شامل سبزی‌پلو با ماهی و کوکوسبزی است؛ اما نمادین‌ترین بخش این مراسم، چیدن سفره هفت سین است؛ سفره‌ای که باید در آن هفت سمبل نمادین گذاشته شود که همه آن‌ها با حرف «سین» آغاز می‌شود. هفت‌سین می‌تواند شامل سبزه (عدس یا گندم جوانه‌زده) باشد که نماد تولد دوباره است. سیر، سرکه، سیب، سمنو و سکه از دیگر سین‌های این سفره است. همچنین ماهی قرمز (نماد زندگی)، آینه، شمع و قرآن نیز در سفره هفت سین قرار می‌گیرد.
تعطیلات نوروز ایران با آمدن سیزدهمین روز بهاری و برپایی مراسم «سیزده» پایان می‌گیرد. در این روز، افراد از خانه‌های خود خارج می‌شوند و در مناطق تفریحی و سرسبز غذا می‌خورند و تفریح می‌کنند و در پایان روز، سبزه‌های خود را گره می‌زنند و درون آب می‌اندازند.
نوروز در آذربایجان
جشن نوروز در کشور آذربایجان با موسیقی و آتش‌بازی شروع می‌شود. آذری‌ها اغلب هیزم‌هایی را که چند روز قبل از شروع سال نو جمع کرده‌اند، آتش می‌زنند و با پریدن از روی آن‌ها بدی‌های سال گذشته را فراموش می‌کنند تا سال جدید را آغاز کنند. در آذربایجان، همسایه‌ها غذاهای خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند. بعضی از خانواده‌ها دور سبزه خود نوار قرمز می‌اندازنند که آن را نشانه ورود بهار می‌دانند.
جشن‌های خیابانی نوروز در آذربایجان شامل اجرای آواز سنتی، شخصیت‌های طنز، مسابقات طناب زنی و مبارزه بین فصل‌های زمستان و بهار است. از دیگر سنت‌های آذری می‌توان به رنگ آمیزی تخم مرغ‌ها اشاره کرد.
نوروز در افغانستان
نوروز در سراسر افغانستان جشن گرفته می‌شود و معمولاً در آن شعرهای فارسی خوانده می‌شود و نمایش‌های مختلفی برگزار می‌شود. «جشن دسر» از دیگر مراسم نوروز در افغانستان است که در آن تنقلاتی با ترکیب هفت‌میوه و آجیل تهیه می‌شود.
جشن گل سرخ نیز به مناسبت روئیدن گل‌های سرخ لاله در مزار شریف اجرا می‌شود؛ جشن ۴۰ روزهای که در آن مردم از دیگر شهرها به مزارشریف می‌روند. مردم افغانستان در چهارشنبه اول سال به دامان طبیعت رفته و دو هفته پس از نوروز نیز به دشت‌ها و تپه‌ها می‌روند و مراسم سبزه لگدکردن را برگزار می‌کنند.
بزکشی که ورزش ملی افغانستان است، یک رسم رایج در نوروز محسوب می‌شود. این مسابقه تا حدودی شبیه چوگان است، اما به جای توپ، افراد روی بدن بدون سر بز مانور می‌دهند.
نوروز در کشورهای آسیای مرکزی
در آسیای مرکزی که شامل کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکمنستان است، نوروز یک تعطیلات بزرگ عمومی محسوب می‌شود. سنت‌های نوروزی در سرتاسر این منطقه، ویژگی‌های مشابهی دارد و شامل گردهمایی‌های خانوادگی، جشنواره‌های خیابانی رنگارنگ و ورزش‌های عشایری می‌شود، اما این سنت‌ها می‌تواند از کشوری به کشور دیگر و گاهی حتی از شهری به شهر دیگر اندکی متفاوت باشد.
در کشور تاجیکستان مانند ایران، افراد در تعطیلات نوروز لباس‌های نو می‌پوشند، خانه‌های خو را تمیز می‌کنند و به دیدوبازدید هم می‌روند. کشتی و ورزش سنتی شبیه چوگان از دیگر سنت‌های نوروزی است که در تاجیکستان برگزار می‌شود. دسترخوان، میزی است که روی آن هفت سمبل که با حرف «سین» شروع می‌شود یا هفت میوه، قرار می‌گیرد.
در همه کشورهای آسیانه میانه در نوروز، سمنو پخته می‌شود. در کشور قزاقستان افراد مانند قهرمانان مردم‌پسند لباس می‌پوشند و در خیابان‌ها راه می‌روند. سنت دیگر در کشورهای قرقیزستان و تاجیکستان شامل پر کردن کانال‌های اطراف خانه از آب می‌شود که انجام این کار در آستانه نوروز برای سلامت افراد در سال جدید خوش یمن است.
