مراجع تقلید و دو موضوع خاص
محمد توکلی، انصاف نیوز: «حضور زنان در ورزشگاه» و «تولید سلاح هسته‌ای و استفاده از آن» از جمله موضوعاتی است که در دو حوزه‌ی اجتماعی و سیاسی در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
بنا بر آنچه در تبلیغات رسمی دیده می‌شود اکثریت مراجع تقلید درباره‌ی این هر دو موضوع، موضعی منفی داشته و حضور زنان در ورزشگاه و تماشای مسابقات ورزشی مردان از سوی آنان را حرام دانسته و همینطور حکم به حرام بودن تولید، ذخیره و استفاده از سلاح هسته‌ای داده‌اند.
خبرنگار انصاف نیوز در استفتایی از مراجع تقلید، دیدگاه آنان را درباره‌ی این دو موضوع که یکی ذیل مسائل اجتماعی تعریف می‌شود و دیگری موضوعی سیاسی است را جویا شده است تا تازه‌ترین موضع آنان در مورد این دو مسئله مشخص شود.
اما با گذشت هفته‌ها از ارسال این استفتاها بیشتر مراجع تقلید ترجیح داده‌اند در مورد این دو موضوع سکوت کرده و موضع خود را اعلام نکنند.
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به دیدگاه برخی از مراجع که نظر خود را درباره‌ی این دو موضوع اعلام کرده‌اند و همینطور مروری بر دیدگاه‌هایی که از سوی مراجع تقلید در مورد «حضور زنان در ورزشگاه» و «استفاده از سلاح هسته‌ای» در سال‌های گذشته بیان شده است.
دیدگاه مراجع تقلید درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه‌ها
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در پاسخ به استفتا خبرنگار انصاف نیوز بر «خودداری» زنان از حضور در ورزشگاه‌ها تاکید دارد و معتقد است که «حضور زنان در ورزشگاه ضرورتی ندارد».
این مرجع تقلید اعلام داشته است: «جو حاکم در ورزشگاه‌ها برای حضور زنان مناسب نيست و شکی نيست که اختلاط جوانان و آزاد بودن آنها سرچشمه مشکلات زيادی از نظر اخلاقی و اجتماعی می‌شود اضافه بر اين در بعضی انواع ورزش، مردان پوشش مناسبی در برابر زنان ندارند بنابراين لازم است از حضور در اين برنامه‌ها خودداری کنند به‌خصوص اينکه اين برنامه‌ها را از رسانه‌ها می‌توانند ببيند و حضور آنها ضرروتی ندارد».
آیت‌الله مکارم در سال ۱۳۹۸ و پس از ماجرای خودسوزی «دختر آبی» که منجر به مرگ او شد نیز در پاسخ به استفتایی در ارتباط ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاه و تاثیر احتمالی این ممنوعیت بر حادثه‌ی رخ‌داده گفته بود: ««از قضیه اطلاعی نداریم و جهت هرگونه پیگیری و اطلاع از جزئیات، لازم است از طرق مراجع قانونی و قوه قضائیه اقدام شود و در این گونه مسائل، عمل مطابق قوانین و مقررات و احکام شرعی، موجب مسئولیت برای مجریان قانون و شرع نمی‌باشد مگر در مواردی که خلاف آن، با ادله معتبر توسط مراجع مربوطه ثابت شود. ضمنا توصیه می‌شود به تبلیغات مسموم و منحرف رسانه‌های بیگانه و مخالفین، اعتنا نکنید و اخبار و اطلاعات خود را از منابع معتبر دریافت نمایید».
آیت‌الله حسین نوری همدانی، از مراجع تقلید که دیدگاه‌های سیاسی نزدیک به جریانات «انقلابی» دارد در پاسخ به استفتا پیرامون حضور زنان در ورزشگاه تاکید دارد که این اقدام باید ترک شود.
این مرجع تقلید می‌گوید: حضور زنان در ورزشگاه‌ها خالی از مفسده نیست و باید ترک شود.
آیت‌الله نوری همدانی پیش از این نیز در این باره مطالبی را را مطرح کرده بود؛ برای نمونه او در اردیبهشت سال 1385 و پس از تصمیم دولت وقت مبنی بر صدور مجوز حضور تماشاگران زن خطاب به دولتمردان گفت: «با قدرداني از خدمات و فعاليت‌های رييس جمهوری محترم، اين تذكر لازم است كه پيشنهاد مذكور از دو جهت مخالف موازين اسلامی است: 1- از جهت نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم و 2- به اين شكل شركت هزاران زن و مرد در يك مجمع و رفت و آمد آنها هر چند جای نشستن آنها از هم جدا باشد، بالاخره موجب اختلاط و فساد خواهد شد. انتظار می‌رود در اين قبيل جريان‌ها رييس جمهوری محترم با حوزه‌های علميه و علمای اسلام مشورت به عمل آورد».
اما دیگر مراجعی که از سوی جامعه مدرسین معرفی شده‌اند ترجیح داده‌اند که به استفتا ارسال شده درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه پاسخی ندهند.
مروری بر دیدگاه‌های مراجع تقلید درباره حضور تماشاگران زن در ورزشگاه در سال‌های گذشته:
روزنامه‌ی جمهوری اسلامی در سال 1382 نوشته‌ای از آیت‌الله خامنه‌ای، رهبری انقلاب، را منتشر کرد که بر اساس آن ایشان در پاسخ به سوالی درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه نوشته بودند: «این کار ممنوع و خلاف است و سرپیچی از آن تخلف محسوب می‌شود»؛ اما از آن تاریخ دیدگاه دیگری از ایشان که به طور مشخص و به شکل رسمی درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه باشد رسانه‌ای نشده است.
دیدگاهی از آیت‌الله سیستانی درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه رسانه‌ای نشده است.
مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی با اشاره به مجوز حضور زنان در ورزشگاه در سال 1397 گفته بود: این افتخار نیست که زنان هم برای تماشای فوتبال به ورزشگاه بیایند، حدود زن و مرد باید حفظ شود.
آیت‌الله شبیری زنجانی در پاسخ به استفتا خبرنگار اعتمادآنلاین در سال 1398 درباره‌ی ورود تماشاگران زن به ورزشگاه‌ها گفت: «فارغ از ترتب عناوین ثانویه، بنا بر احتیاط نباید در نقطه خاصی از سکوها بنشینند که مواضعی از بدن مرد که معمولاً پوشیده است را ببینند».
مرحوم آیت‌الله علوی گرگانی در سال 1400 و در پاسخ به پرسش وزیر ورزش دولت سیزدهم درباره‌ی تلاش‌ها برای ایجاد زیرساخت‌هایی جهت حضور زنان در ورزشگاه گفت: «اگر بتوانید مسئله را به گونه‌ای حل کنید که واقعا حفظ آداب اجتماعی و ناموسی مردم بشود و به فکر این باشید که خدای ناخواسته وسیله‌ای نشود که دشمن سوءاستفاده کند و آبروی اسلام حفظ شود خیلی خوب است؛ ان‌شاءالله بتوانید و آنچه که خیر است بشود».
دیدگاهی از آیت‌الله وحید خراسانی درباره‌ی این موضوع رسانه‌ای نشده است.
آیت‌الله سبحانی در سال 1396 با اشاره به برخی شنیده‌ها پیرامون مجوز دولت وقت برای حضور زنان در ورزشگاه گفت: «این مسئله با عفت زنان سازگار نیست؛ آوردن هزاران دختر به ورزشگاه که یک طرف جوانان مرد و طرف دیگر، دختران باشند، اصلا مناسب نیست».
دیدگاهی از آیت‌الله جوادی آملی که به طور مشخص درباره‌ی حضور زنان در ورزشگاه باشد رسانه‌ای نشده است.
اما علاوه بر مراجعی که در فهرست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم قرار دارند برخی دیگر از مراجع و مجتهدین شناخته‌شده نیز در این باره دیدگاه‌های خود را مطرح کرده‌اند.
بر اساس آنچه طیبه سیاووشی، نماینده‌ی مردم در مجلس دهم در سال 1396 گفته است، مرحوم آیت‌الله صانعی در مورد حضور زنان در ورزشگاه گفت: «مشکلی بر این مسئله مترتب نیست»
آیت‌الله بیات زنجانی در پاسخ به استفتا خبرنگار انصاف نیوز پیرامون حکم شرعی حضور زنان در ورزشگاه‌ها گفت: «با حفظ ضوابط شرعی بلامانع است»؛ و آیت‌الله کمال حیدری نیز در همین باره پاسخ داده است که: «اگر آغاز گناه نباشد مشکلی ندارد».
دیدگاه مراجع تقلید درباره‌ی «تولید و استفاده از سلاح هسته‌ای»
آیت‌الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتا خبرنگار انصاف نیوز درباره‌ی «حکم شرعی تولید، نگهداری و استفاده از بمب هسته‌ای» و همینطور «به دست آوردن ظرفیت عملی ساخت بمب اتم» با تاکید بر اینکه مسلمانان نباید به سراغ اینگونه سلاح‌ها بروند، گفت: استفاده‌هاى سالم و مفيد مانعى ندارد.
پاسخ این مرجع تقلید به این شرح است: «با توجّه به اينكه سلاح‌هاى كشتار جمعى مانند سلاح‌هاى اتمى بر صغير و كبير رحم نمى‌كند، و اين بر خلاف موازين اسلامى است، و در روايات اسلامى از آن نهى شده، مسلمانان نبايد به سراغ اين گونه سلاح‌ها بروند؛ ولى استفاده‌هاى سالم و مفيد مانعى ندارد».
مرحوم آیت‌الله علوی گرگانی در پاسخ به این استفتا کسب دانش استفاده از سلاح اتمی را بدون صلاحدید «حاکم شرع» جایز ندانست.
پاسخ این مرجع تقلید از این قرار است: «تولید و استفاده از وسایل کشتار جمعی از جمله بمب هسته‌ای حرام است و کسب دانش آن باید تحت نظارت و صلاحدید حاکم شرع باشد و بدون صلاحدید «حاکم شرع» جایز نمی باشد»
آیت‌الله نوری همدانی نیز در پاسخ به این سوال بر ضرورت مراجعه به دفتر «ولی امر مسلمین» تاکید دارند: «لازم است در این مسائل به دفتر ولی امر مسلمین مراجعه شود»
مقصود از «حاکم شرع» و «ولی امر مسلمین» در پاسخ‌های حضرات آیات علوی گرگانی و نوری همدانی، آیت‌الله خامنه‌ای، رهبری جمهوری اسلامی است. بر همین اساس استفتایی به دفتر رهبری انقلاب ارسال و از دیدگاه فقهی ایشان پیرامون «حکم شرعی تولید، نگهداری و استفاده از بمب هسته‌ای» و همینطور «به دست آوردن ظرفیت عملی ساخت بمب اتم» پرسشی مطرح شد.
دفتر آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به این استفتا نوشت: «این پایگاه فقط پاسخگوی سوالات عام فقهی می‌باشد».
اما با نگاهی به آرشیو سخنرانی‌های رهبری در سایت «خامنه‌ای دات‌آی‌آر» می‌توان برخی دیدگاه‌های مطرح‌شده پیرامون این موضوع در سال‌های مختلف را مشاهده کرد که بخش‌هایی از آن در پی می‌آید:
- با وجود اینکه می‌توانستیم در این راه قدم برداریم، براساس حکم اسلام عزیز کاربرد این سلاح را حرام قطعی شرعی اعلام کردیم
- هیچ دلیلی ندارد که برای تولید و نگه‌داشت سلاحی که استفاده از آن مطلقاً حرام است، هزینه کنیم
- هم ساختن بمب اتم و هم نگه داشتن آن غلط است، چون به کار بردن آن حرام است
- ما كاربرد این سلاح‌ها را حرام، و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابناء بشر از این بلای بزرگ را وظیفه‌ی همگان می‌دانیم
- فنآوری اتمی و هسته‌ای غیر از ساختن بمب اتم است. فنآوری هسته‌ای رشد علمی در رشته‌ای محسوب می‌شود كه دارای خواص بسیار است. كسانی كه خواستار ساختن بمب اتم باشند می‌توانند شاخه مربوط به آن را دنبال كنند و به آن برسند. ما خواستار بمب اتم نیستیم و حتّی با داشتن سلاحهای شیمیایی هم مخالفیم
- ما اصلاً، منطقاً و مبنائاً با سلاحهای كشتار جمعیِ به این شكل موافق نیستیم. در زمان جنگ هم ما سلاحهای میكربی و شیمیایی را ممنوع دانستیم؛ همان وقت هم دولت ما این را اعلام كرد
- سلاح هسته‌ای بر غنای بالای نود درصد اورانیوم و با تكنولوژی پیچیده متوقف است و كسی دنبالش خواهد رفت كه انگیزه‌اش را داشته باشد. ما انگیزه‌اش را نداریم، دنبالش هم نرفته‌ایم و نمی‌خواهیم برویم؛ ما احتیاجی به بمب هسته‌ای نداریم
مرحوم آیت‌الله منتظری نیز در سال 1388 و در پاسخ به استفتا محسن کدیور، اسلام‌پژوه و از شاگردان خود پیرامون حکم شرعی ساخت، نگهداری و استفاده از سلاحهای کشتار جمعی نوشت:
باسمه تعالی
جناب مستطاب حجة الاسلام والمسلمين آقاى دكتر محسن كديور دامت بركاته
پس از سلام و تحيت؛
ايميل جنابعالى در مورد سوال از حكم شرعى ساخت و نگهدارى و به كارگيرى سلاح‌هاى كشتار جمعى واصل و ملاحظه شد. لازم است سرمايه‌گذارى، توليد، نگهدارى و به كارگيرى انرژى هسته‌اى در فناورى تسليحاتى و ساخت سلاح هاى كشتار جمعى از ناحيه همه كشورها ممنوع باشد و بشريت رفته رفته به اين سمت و سو رود كه نه تنها اين گونه سلاح‌ها، بلكه حتى ديگر سلاح‌هايى را كه براى كشتن افراد به كار مىرود، در همه جهان ممنوع نمايد.
و در فرضى كه عملا هيچ كشورى از چنان سلاح‌هايى بهره‌مند نباشد، اگر كشورى خاص در جهت سرمايه گذارى، توليد، نگهدارى و به كارگيرى انرژى هسته‌اى در فناورى تسليحاتى و ساخت سلاح‌هاى كشتار جمعى گام بردارد، نه تنها مرتكب اسراف در ذخائر ملى خود شده بلكه موجب تهديد براى كشورهاى ديگر و در نتيجه بى اعتمادى آنها گرديده و بسا موجب تيرگى روابط شود؛ و از اين جهت نيز آسيب‌هاى ديگرى را به كشور خود و نسل‌هاى آينده وارد نمايد. و در اين فرض عقلا و شرعا بايد خود سردمداران آن كشور از هرگونه اقدام در جهت آن سلاح‌ها پرهيز كنند؛ و اگر نكردند، مردم از حاكمان خود بخواهند كه از آن پرهيز كنند، و در صورت تخلف، ديگر كشورها از آنان به هر شكل ممكن ممانعت نمايند.
به كارگيرى اين گونه سلاح‌ها اگر تنها در برابر نظاميان متجاوز نباشد و مردم بى گناه – هرچند از نسل‌هاى آتى – را قربانى نمايد، عقلا و شرعا جايز نيست. و با توجه به وسعت دامنه كشتار و تخريب سلاح‌هاى هسته اى ، مصداق اهم و مهم بودن در مورد سوال روشن نيست.
و در هر حال بايد بشريت به ويژه مسلمانان كه پيرو شريعت خاتم و پيامبر رحمة للعالمين هستند، در راه ممنوعيت قانونى و اجرايى چنين سلاح‌هايى براى هر كشورى با تضمين سازمان‌هاى معتبر و معتمد بين‌المللى پيشگام گردند.
ان شاء الله موفق باشيد.
مرحوم آیت‌الله صانعی هم در سال 1385 در پاسخ به سوال خبرنگار الشرق الاوسط در این ارتباط گفته بود: «آنچه که ما به دنبال آن هستیم استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای است و بر اساس اعتقاد ما استفاده از بمب اتم به هر شکل آن حتی به منظور دفاع حرام است چرا که ما پیرو آیینی هستیم که مثلاً شراب را به دلیل مضراتش حرام کرده است و به همین دلیل حتی اگر درخت انگور به این نیت کاشته شود این یک فعل حرام است چه رسد به شراب درست کردن و فروختن و خوردنش و لذا بر همین اساس و از آنجا که بمب اتم به زمین و زمان و محیط زیست و بشریت ضرر وارد میکند معتقدیم ساخت و نگه داری و استفاده از این وسیله حرام است و مسئولین ما هم بارها اعلام کرده‌اند که دنبال استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی هستند اما در عین حال معتقدم در سیاستها و تصمیمگیریها باید به شکلی عمل شود که به ملتها آسیبی نرسد و خدای ناخواسته مردم به خاک و خون کشیده نشوند و مناقشه را از طریق مذاکره حل و فصل نمایند».
این مرجع تقلید در بیان دیگری نیز در این ارتباط گفت: امروزه بحث استفاده از فناوری هسته‌ای در جهت مقاصد صلح‌آميز از سوی جامعه بشری و دولتها امري واضح و پذيرفته شده است؛ ولي همچنان كه مكرراً گفته‌ام از آنجا كه توليد و نگهداری سلاحهای هسته‌ای به نابودی انسانها مي‌انجامد حرام است و حتی معتقدم اگر دشمنان از بمب اتم عليه ما استفاده كردند، ما حق چنين مقابله به مثلي را نداريم چرا كه اين كار سبب ظلم به انسانها و ضرر به آيندگان و موجودات زمين خواهد شد. اگر فرضاً روزی هم بمب اتم در اختيار داشته باشيم مذهب ما اجازه استفاده از آن را به ما نمی‌دهد.
دیگر مراجع تقلید ترجیح داده‌اند که پاسخی به پرسش مطرح شده پیرامون «حکم شرعی تولید، نگهداری و استفاده از بمب اتمی» ندهند و تنها آیت‌الله علوی بروجردی از مجتهدین شناخته‌شده‌ی حوزه‌ی علمیه قم در پاسخ به استفتایی پیرامون «حکم شرعی به دست آوردن ظرفیت علمی ساخت بمب اتمی» گفت: «به دست آوردن دانش و ظرفیت عملی اشکال ندارد».
انتهای پیام
زندگی دوبار بباید یکبار تجربه کردن یکبار بکاربستن تجربه ها من بعنوان کسی که از15خرداد 42 درمتن انقلاب بودم ومنزل پدری ام میقات انقلابیون اعتراف میکنم 1 نبایستی به سفارت آمریکا حمله میشد ونبایستی روحانیون بی تجربه تمام امور کشور را به دست میگرفتند 2 اکنون که حتی المخدرات فی الحجال میفهمند کدخدای جهان آمریکاست مابایستی شهامت این را داشته باشیم که بدون واسطه با آمریکا مشکلاتمان را حل کنیم 3 این برای ما مذهبی ها ننگ است که به اعتقاداتمان حمله وبعضا اهانت بشود اخیرا کثیری از جوانان میگویند مابه هیچی غیراز خدا اعتقاد نداریم وبه کرات جواب سلام مرا ندادند ویا درود فرستادند یعنی ما با سلام بیگانه ایم توروخدا به دین خدا به جوانان کشور به فرهنگ مارحم کنید 4این درست است که انقلاب ایران را به بعضی از کشورها صادرکرده ایم ولی به مرور ازدرون سکولار شده ایم حتی عراقیها سیاستهای مارا برنمیتابند ودرلبنان هم همینطور اگر روحانیون حاکم دیر بجنبند بلائی که درپایان قرون وسطی برسرمسیحیت وکلیسا آمد درانتظار ماست رسانه های دلسوز این پیام را حذف نکنید بخدا من همان عمار زمانم که پیامبر بعنوان شاخص حق از باطل معرفی اش فرموده بودند