سلام فرمانده! | دو یادداشت

محمدرضا زائری، فعال فرهنگی اصولگرا، در یادداشتی تلگرامی درباره‌ی سرود «سلام فرمانده» که این روزها از سوی جریان اصولگرا/ارزشی/انقلابی به صورتی گسترده در حال ترویج است، نوشت:

وقتي مي خواهند نهالي را در خاك بنشانند، اگر خاك مساعد نباشد و نتواند نهال را نگه دارد بعد از مدت كوتاهي آن برگهاي سبز و گل هاي تازه شكفته و غنچه هاي زيبا به سرعت پژمرده و خشك خواهد شد.

حالا اگر كسي فقط با همان چند روز و چند ساعت اول كار داشته باشد و بخواهد عكس يادگاري بگيرد و مصاحبه كند و به همان زيبايي و طراوت گذرا دل خوش بدارد طبيعي است كه اصلا به زمينه و زمانه و شرايط خاك اهميتي نمي دهد.

اما اگر كسي به دوام آن نهال اهتمام ورزد و به ميوه هاي آينده آن دلبسته و به سايه اي كه قرار است بر سر فرزندانش بگسترد اميدوار باشد، بي شك براي خاك ضعيف و تنك مايه اين نهال نگران خواهد بود و به عكس يادگاري همان چند ساعت راضي نمي شود!

پس حرص مي خورد و اعتراض مي كند اما نه از آن روي كه براي اين نهال ارزش قائل نباشد بلكه برعكس، به آن جهت كه اين نهال را بسيار مهم و باارزش مي داند!

اعتراض و انتقاد او اين است كه ابتدا بايد خاك مساعدتري تهيه كنيد و كود و آب را فراهم سازيد و به نور مناسب بيانديشيد و بعد نهال را بكاريد، زيرا كاشتن بي برنامه اين نهال فقط آن را تلف خواهد كرد و فرصت هاي ديگر را هم خواهد سوزاند!

حتما اين منتقد دلسوز هم اگر خودش باشد و حال همين چند لحظه كوتاهش را در نظر بگيرد و به آينده فكر نكند، او هم از تماشاي اين نهال لذت مي برد و از بهجت و شادابي و طراوت موقت آن مسرور خواهد بود.

داستان برخي منتقدان ماجراي “سلام فرمانده” هم همين است، خودشان در خلوت و حال فردي با آن انس مي گيرند و از آن لذت مي برند و با ديدن صحنه هاي باشكوه و هيجان انگيز و غرورآفرين جمكران و اصفهان و مشهد به وجد مي آيند و شادمان مي شوند.

اما در عين حال نمي توانند از كنار اين پرسش ها بي اعتنا بگذرند؛

آيا چنين حركتهايي بر كاهش شديد باور عمومي به مهدويت در جامعه اثر دارد و تغييري ايجاد مي كند؟

آيا حمايت تريبون هاي رسمي نامحبوب از آن فايده اي دارد؟

آيا اين حجم گسترده از تبليغات سراسري نتيجه معكوس نخواهد داشت؟

آيا ادبيات خاص اين سرود با مخاطب عام ارتباط برقرار مي كند يا تنها ادبيات محفلي مخاطباني خاص است [كه حتى بسياري از مخاطبان متوجه نمي شوند كه سرود خطاب به امام عصر عليه السلام است] و چه بسا حتى شكاف اجتماعي و گسل اعتقادي موجود را عمق بيشتري مي بخشد؟

آيا نوجواناني با گرايش ها و افكار ديگر هم فرصت عرض اندام و اظهار علايق خود را در موقعيت هايي حتى يك صدم و يك هزارم اين دارند؟

اگر خاك مساعد براي پرورش اين نهال فراهم نشده باشد، آيا اين نهال تا چندي بعد بي رمق و ضعيف نخواهد گشت؟

در شرايط ملتهب فعلي جامعه از نظر اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و سياسي، آيا چنين برنامه هايي در عمق جان و دل مخاطب نفوذ خواهد كرد؟

آيا در كنار حركتهاي حماسي و تبليغي براي تهييج عواطف و احساسات مخاطب، پيش بيني لازم براي حركت هاي جدي جهت اقناع افكار عمومي هم شده است؟

من كه از سالها پيش در باره ضرورت احياي سرودهايي از اين دست نوشته ام كاملا به اهميت و ضرورت آن باور دارم و سرود “سلام فرمانده” را از اين نظر گامي مهم و تجربه اي موفق مي دانم، اما بي توجهي به زمينه هاي تاثير و ماندگاري آن و بي تدبيري براي تهيه پيوست هاي لازم را خسارت بار مي بينم. از اين روي نه شتاب زده مانند برخي دوستان، هيجان و شوق فردي خود را تعميم مي دهم و نه بي مهرانه مانند برخي ديگر انتقاد و نگراني خود را فرياد مي كنم، بلكه با ترديد و تأمل مي پرسم و مي انديشم و آرزوي توجه و تعمق افزونتر دارم.

---

چرا «سلام فرمانده» را یک «اثر ایرانی» نمی‌دانم؟

روزبه علمداری هم در سایت جماران در این باره نوشت:

این روزها سرود سلام فرمانده، به شکلی وسیع و بی‌سابقه توسط تمام ارکان حاکمیت ترویج می‌شود و ظاهرا قرار است در روزهای آتی در استادیوم صدهزارنفری آزادی هم اجرا شود.

این کالای تبلیغاتی جدید از زوایای مختلف خرد و کلان قابل تحلیل است؛ از جمله در نشانه شناسی رویکردهای پیش روی کشور. اما اجمالا چند دلیل می‌آورم که چرا این سرود اثری ملی و ایرانی نیست و حتی برای یک اقلیت خاص هم اثری فاخر و مناسب تلقی نمی‌شود:

1-وقتی صدای شجریان و حتی ربنایش حذف می‌شود، وقتی صداوسیما حتی جایی برای خوانندگان نازل پاپ هم ندارد؛ ترویج چنین سرودی جز رانت و سوءاستفاده از تریبون عمومی حکم دیگری ندارد.

2-این سرود از صدر تا ذیل مشحون از ادبیات نظامی و منطق نظامی‌گری است. عباراتی چون «فرمانده»، «فراخواندن»، «سردار»، «قیام»، «تمام کردن کار»، «سربازان گمنام» و… به علاوهٔ خط سیر روایت سرود، بازگوکننده‌ی یک منطق و هدف نظامی است. گویی قرار است نبردی طولانی و دائمی در جریان باشد که در کنار آن، فقر و مشکلات سخت معیشتی این روزهای مردم، مهاجرت نخبگان و حتی موانع اهدافی چون افزایش جمعیت که خود حاکمیت تعریف کرده؛ دیده نمی شود. گویی نمی دانند که «انقلاب گل در برابر گلوله» یکی از وجوه شهرت و اعتبار انقلاب سال 57 بود و رهبرش با حرکت‌های مبتنی بر نظامی‌گری همچون نواب و گروه‌های چریکی و نظامی هیچ گاه قرابت چندانی نداشت.

3-ممکن است کسی بگوید مبلغان سرود اصلا دغدغه ملی ندارند و دغدغه‌شان صرفا مفاهیم شیعی است. گو اینکه حتی یکبار لفظ «ایران» در آن گفته نشده! اما آیا در این سرود مفاهیم شیعی که مظهر آن حضرت علی(ع) است، دیده می‌شود؟! آیا عدالت، انصاف، مدارا، رحمت و… جایی در آن دارد؟ کدام فضیلت «عام» انسانی در سرود سلام فرمانده مورد تأکید قرار گرفته است؟

4-در این سرود نام آیت الله بهجت، میرزا کوچک‌خان جنگلی و حتی علی بن مهزیار اهوازی که قاعدتا دهه نودی‌ها درکی نسبت به هیچ یک ندارند؛ هست، اما نام امام خمینی رهبر انقلابی که نظام فعلی را پدید آورد یا شخصیت‌هایی چون استاد مطهری، بهشتی و… نیست. این حضور و غیبت‌ها(در کنار خلاء نام ایران عزیز که در بالا گفته شد) در شناخت سازمان فکری سازندگان و مروجان سرود، بسیار معنادار و تأمل برانگیز است. آنها دو بار از حاج قاسم اسم برده‌اند اما حتی وصیتنامه او را نخوانده‌اند یا سخنرانی‌هایش را نشنیده‌اند که صدها بار بر ایرانیت و ملیّت تأکید می‌کند و اسلام را در کنار آن می‌بیند.

5-شعر سرود بسیار مغلوط و ناموزون است و نسبتی با ادبیات غنی ایران ندارد؛ صد البته که در کشوری که ترانه‌سرایان و خوانندگان بزرگ آن کنار زده می‌شوند، دور از انتظار نیست که چنین شعر سطح پایینی سکه رایج شود!

انتهای پیام