نگرانی از وضعیت جهاد دانشگاهی

شفقنا نوشت: ۳۶ سال است از تأسیس نهاد جهاد دانشگاهی می گذرد، رسیدگی به امور فرهنگی در دانشگاه ها از جمله اهداف اولیه این نهاد بود، اما با گذر زمان و تغییرات صورت گرفته این نهاد به فعالیت های علمی، پژوهشی، فناوری و آموزشی ورود پیدا کرد. شفقنا در گفت وگویی عملکرد این نهاد در طول سال های گذشته را مورد نقد و بررسی قرار داد.

عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی تهران، جهاد دانشگاهی را یکی از مولودهای مبارک انقلاب اسلامی دانست و اظهار کرد: این نهاد آنطور که انتظار می رفت رشد پیدا نکرد. حرکت جوانان فعال در جهاد دانشگاهی همیشه گره گشای معضلات کشور بود، اما امروز یکی از مسایلی که جهاد دانشگاهی را تهدید می کند، پیر شدن این مجموعه است؛ حضور پیشکسوتان به گونه ای بر مجموعه سایه انداخته که ممکن است اجازه ورود جوانان به این نهاد را ندهد.

دکتر وحید قبادی دانا در گفت وگو با شفقنا، جهاد دانشگاهی را یک نهاد عمومی و غیر دولتی معرفی کرد و گفت: جهاد دانشگاهی از دستاوردهای انقلاب اسلامی و یکی از نهادهایی است که با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تاسیس شد و محلی بود که جوانان متعهد و انقلابی که مقلد امام(ره) بودند، دور هم جمع می شدند و برای بهبود فضای علمی و دینی دانشگاه ها دست به دست هم می دادند تا تحولی را در دانشگاه های کشور ایجاد کنند؛ این نهاد محصول، مولود و یکی از پدید آورندگان انقلاب فرهنگی در کشور است و اعضاء و موسسین آن نقش بسزایی در تغییر شرایط دانشگاه ها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی داشتند.

او ادامه داد: با توجه به اینکه این نهاد یک نهاد انقلابی، علمی، پژوهشی، آموزشی و فرهنگی است، این رسالت ها را از همان سال های اول تاسیس به دوش داشت و بعد از آن در دوره تثبیت نظام و در سال های بعد سعی شد که آن روحیه و تعهد انقلابی همچنان بر اعضای این نهاد، حاکم باقی بماند و با ابتکار و خلاقیت جوانانِ دانشگاه ها و حضور آنها در این نهاد در سال های پس از انقلاب فرهنگی و پس از تثبیت نظام، منشاء خدمات بسیاری در دانشگاه ها شود. در واقع می توان گفت که جهاد دانشگاهی محل تربیت مدیران جوان، متعهد و انقلابی در دانشگاه های کشور بوده و بسیاری از مدیران امروز نظام، دوره ای را در زمان دانشجویی خودشان و پس از آن در جهاد دانشگاهی گذراندند و بسیاری از تجربیات خودشان را مدیون فضای حاکم بر جهاد دانشگاهی هستند.

او اظهار کرد: جهاد دانشگاهی مانند سپاه پاسداران یکی از مولودهای مبارک انقلاب اسلامی است، اما متاسفانه آنطور که باید و شاید و انتظار می رفت مانند نهادهای دیگر رشد پیدا نکرد؛ بعضا مخالفت هایی هم از درون و هم از بیرون با این نهاد شد و همین امر مانع رشد و اشاعه فرهنگ انقلابی جهادی در درون دانشگاه ها شد در صورتی که طبیعتا هرگونه رشد کمی و کیفی جهاد دانشگاهی منجر به اسلامی شدن دانشگاه ها و همچنین تربیت مدیران دلسوز انقلابی و خلاق در عرصه کشور خواهد شد.

او بسیاری از پیشرفت های علمی که در کشور حادث شده را حاصل ایجاد اعتماد به نفس و فضا دادن به جوانان دانست و تصریح کرد: شاید بتوان گفت که جهاد دانشگاهی و نهادهای انقلاب اسلامی، نهادهایی بودند که به دلیل تفکر حضرت امام خمینی(ره) و رهبری معظم تکیه بیشتری به جوانان کردند و به آنها فضا دادند و به آنها اعتماد کردند و جوانان مذهبی، انقلابی، خلاق و علمی توانستند در دانشگاه ها و در سطح کشور افتخار آفرین شوند.

او ادامه داد: در عرصه علمی پژوهشگاه رویان و ابن سینا؛ در حوزه علوم پزشکی سرطان و پستان و در حوزه صنعتی و فنی فعالیت های بسیار خوبی از جمله در موضوع استخراج نفت و تاسیسات نفتی و دریایی در موضوع فرستنده های امواج رادیویی؛ در حوزه آموزشی هم یکی از دستاوردها، دانشگاه علم و فرهنگ به عنوان موفق ترین دانشگاه غیر انتقاعی در سطح کشور است. در حوزه فرهنگی هم تاسیس سازمان ها و دستگاه هایی مثل خبرگزاری ایسنا، مرکز افکار سنجی دانشجویان (ایسپا)، مرکز فعالیت های قرآنی و امام(ره) و انقلاب اسلامی و سایر سازمان هایی که در این زمینه در دانشگاه فعال شدند، نمونه هایی از فعالیت های جوانان انقلابی و علمی است؛ اما این نگرانی همیشه وجود داشته و امروز هم بیش از پیش در اعضای دلسوز و متعهد به مجموعه جهاد وجود دارد که شاخصه اولیه تاسیس این مجموعه کمرنگ شود و کارآیی خود را از دست بدهد و از اهداف خود فاصله بگیرد. شاید بتوان گفت کمترین میزان حقوق و دستمزد را اعضای جهاد دانشگاهی و اعضای هیات علمی جهاد در سطح کشور دارند، ولی به عشق خدمت به انقلاب و نظام دم نزدند و با فعالیت های مضاعف خود سعی کردند گره ای از مشکلات کشور باز کنند.

قبادی حرکت جوانان فعال در جهاد دانشگاهی را همیشه گره گشای معضلات کشور دانست و گفت: در جاهایی که خلاء حضور سایر نیروهای متخصص و متعهد بوده، جوانان فعال در جهاد خالصانه و بی منت حضور پیدا کردند و به فعالیت پرداختند. یکی از مسایلی که امروز جهاد دانشگاهی را تهدید می کند، پیر شدن این مجموعه است و اینکه حضور پیشکسوتان به گونه ای بر مجموعه سایه انداخته که ممکن است اجازه حضور جوانان را ندهد؛ جهاد را همیشه بیست و چند ساله ها اداره کردند و همین جوانان هستند که بی منت و بی ریا تمام چیزی که توان دارند را به میان می آورند و با خلاقیت، قابلیت ریسک پذیری و تلاش مضاعف و شبانه روزی می توانند حرکت های جهادی را رقم بزنند و فکر می کنم که جهاد دانشگاهی باید بیش از پیش زمینه حضور دانشجویان انقلابی، متعهد و کسانی که به دنبال خدمت هستند را فراهم کند.

او ادامه داد: جهاد دانشگاهی باید یک سازمان پویا باقی بماند؛ سازمانی که ورودی آن مکررا تقویت شود و دانشجویان فارغ التحصیل و مشغول به تحصیل در حوزه های مختلف آموزشی، فرهنگی و پژوهشی به این نهاد وارد شوند و در کنار پیشکسوتان آموزش ببینند و تجربه کسب کنند و بتوانند خدمتگزار مردم، مملکت و نظام اسلامی باشند؛ حضور پیشکسوتان هم می بایست به صورت انتقال تجربیات صورت بگیرد و در حال حاضر این خطر وجود دارد که انتقال تجربیات از نسلی به نسل دیگر به خوبی صورت نگیرد و این می تواند باعث نگرانی برای اعضای جهاد دانشگاهی باشد.

او به تضعیف روحیه انقلابی و تقویت ساختار بروکراتیک در جهاد دانشگاهی اشاره و اظهار کرد: اینکه جمعی از جوانان دانشگاه ها به صورت جهادی وارد فعالیت های پژوهشی و علمی شوند، متفاوت است با اینکه کارمندانی استخدام شوند و نگاه کارمندی و فقط رفع تکلیف در ساختار سازمان گنجانده شود، حرکت جهادی یک حرکت پویا، انقلابی، خلاقانه و بدون در نظر گرفتن منافع فردی و گروهی است، اگر ایستایی بر جهاد حاکم شود و از حرکت باز بماند خاصیت وجود یک نهاد انقلابی را از دست خواهد داد. تبدیل جهاد به شرکت های مختلف می تواند این خطر را تقویت کند که جهاد از اهداف اولیه خود فاصله بگیرد و دیگر کارکرد مناسب خود را نداشته باشد. هرکدام از این مسایل ممکن است موجب تضعیف جهاد دانشگاهی به معنای واقعی کلمه باشند.

قبادی درباره وضعیت کنونی یکی از اهداف اصلی جهاد دانشگاهی که رسیدگی به امور فرهنگی است، گفت: بدنه جهاد دانشگاهی متشکل از دانشجویان انقلابی و دانشگاه ها بوده و اگر این امر به طور مداوم ادامه پیدا می کرد و ادامه پیدا کند طبیعتا در حوزه فرهنگ دانشگاه ها، جهاد دانشگاهی یکی از موثرین عوامل خواهد بود چون دانشجویانی که دغدغه فرهنگی دارند و نسبت به اشاعه فرهنگ انقلابی و اسلامی در کشور حساس هستند، هر سال و هر ترم به درون مجموعه های جهاد دانشگاهی در دانشگاه های سراسر کشور ورود پیدا می کردند و به آنها میدان داده می شد تا برنامه ریزی کنند و در راستای اهداف بلند فرهنگی نظام در دانشگاه ها گام بردارند و با خلاقیت خودشان بتوانند جاذبه های فرهنگی به روز را برای دانشجویان دانشگاه ها ایجاد کنند؛ اگر این امر متوقف شود طبیعتا تاثیرگذاری جهاد نیز در دانشگاه ها کمتر خواهد شد. هر چقدر به این مساله بیشتر پرداخته شود و فضا برای حضور جوانانی که دارای دغدغه های فرهنگی هستند در دانشگاه ها بیشتر باز شود و بیشتر به آنها میدان داده شود، می توانند موثرتر باشند، طبیعتا مسوولین فرهنگی دانشگاه ها نیز از حضور جهاد دانشگاهی در دانشگاه ها استقبال می کنند اما اگر این مساله جای خود را به فعالیت های خسته کننده یکنواخت و رفع تکلیف در حوزه فرهنگ در دانشگاه ها بدهد طبیعتا حضور جهاد دانشگاهی در دانشگاه ها جاذبه کمتری خواهد داشت.

او در مورد حرکت جهاد دانشگاه به سوی فعالیت های تجاری و اقتصادی گفت: اگر من در زمینه بودجه جهاد دانشگاهی تصمیم گیرنده بودم، سعی می کردم سهم بودجه جهاد را از بودجه دولتی افزایش دهم و حتی برای تقویت حضور جهادگران جهاد در دانشگاه ها سوبسید پرداخت کنم و دغدغه اقتصادی آنها را به حداقل برسانم تا آنها بتوانند در حوزه فرهنگ و پژوهش بیش از پیش خلاقانه وارد شوند و حرکت کنند و منشا خدماتی در کشور شوند. قطعا فعالیت جهاد دانشگاهی در حوزه فرهنگی دانشگاه ها منجر به ایجاد یک تعدیل و تقویت فضای اعتدالی در حوزه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خواهد شد و بسیاری از تندروی ها، کندروی ها و افراط و تفریط ها را به طور غیرمستقیم مانع خواهد شد. اینکه دغدغه یک مجموعه ارزشمندی مانند نهاد انقلابی، دغدغه اقتصادی داشته  باشد و برای تامین بودجه مایحتاج مورد نیاز جاری خود بیش از پیش وارد فعالیت های اقتصادی شود، باعث می شود که از ماموریت های اصلی خود باز بماند؛ همین مساله می تواند زمینه ای را برای انحراف یک نهاد انقلابی از مسیر واقعی خود فراهم کند، بنابراین باید هم مسوولین جهاد دانشگاهی و هم دولت و سیاستگذاران فرهنگی و مسوولین اجرایی در دانشگاه ها و وزارت علوم و بهداشت دست به دست هم دهند و کمک کنند تا جهاد دانشگاهی به ریل اصلی خود که مجاهدت و جهاد در دانشگاه ها به خصوص در حوزه های فرهنگی، آموزشی و پژوهشی است، باز گردد و تامین اولیه بودجه خود را با فعالیت های اقتصادی به حداقل برساند.

انتهای پیام