نظر فریدون مجلسی و علی بیگدلی درباره نقش روسیه در برجام
نامه نیوز نوشت: اوضاع مذاکرات هسته‌ای در ماه‌های اخیر خوب پیش نرفت. حالا هم که آن قطعنامه ضد ایرانی صادر شده و طرف ایرانی دوربین‌ها را جمع کرده، امید چندانی برای موافقیت این مذاکرات باقی نیست. اگرچه که برخی مثل سخنگوی دولت تاکید دارند بحث روابط با آژانس و مذاکرات وین از هم جدا است یا مثل خطیب زاده توافق را هنوز در دسترس می‌داند به شرط اینکه طرف غربی تغییر رویکرد دهد.
آنطور که تحلیلگران می‌گویند، گره از این کار به این راحتی‌ها باز نمی‌شود. عدم احیای برجام و کارگر نیفتادن این مذاکرات قطعا عوامل متعددی دارند اما شاهدیم که برخی نقش روسیه و سیاست هایش را در ای بین پررنگ‌تر از آنچه که هست جلوه می‌دهند. مثلا حشمت‌الله فلاحت پیشه چندی قبل گفته بود که ما از روسیه بازی خوردیم. برخی دیگر از تحلیلگران اما اگرچه می‌دانند روسیه به فکر منافع خود است، نقش زیادی در وضعیت فعلی برجام برای این کشور قائل نیستند.
فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین در این گروه جای می‌گیرد. او در گفت‌وگوی با «نامه نیوز» به تشریح نقش روسیه در وضعیت کنونی برجام و مذاکرات برجامی پرداخت و گفت: «ما درباره روسیه با دو مساله مواجه هستیم. یکی، نگاه آنهایی است که در ایران دل در گرو روسیه دارند و تصور می‌کنند با قرار گرفتن در بلوک ناموجود این کشور برای خود یک چتر حمایتی ایجاد کرده و دیگر نیازمند به جهان غرب نباشند. درحالی که امروز دنیا مثل زمان تقسیم بندی‌های ایدئولوژیک نیست.»
وی افزود: «یک طرف دیگر قضیه روسیه است که مایل است در جدال های بین المللی خود ، خصوصا اکنون که در جنگ اوکراین به شدت درگیر است، تا حد ممکن از وضعیت ایران به نفع خود استفاده کند. یعنی از قابلیت حضور ایران در بازار انرژی یا عدم حضور آن در بازار انرژی و راهگشایی برای رقابت روسیه و … استفاده های ابزاری کند. مثل همیشه که این استفاده را از ایران کرده است».
مجلسی با بیان اینکه «روسیه همسایه بسیار ثروتمند و بزرگ ما است» گفت: «منطقی است که ما بیشترین روابط بازرگانی را در آینده با روسیه داشته باشیم. روسیه از اینکه تجارت جهانی تحت سلطه دلار باشد، راضی نیست . مثل چین یا هند که اکنون متحد آمریکا است یا برزیل و آفریقای جنوبی که قبلا تمایل خود را به ایجاد یک بلوک مالی بین المللی اعلام کرده بودند. در این مورد ایران هم باید تمایل خود را داشته باشد و این امر جداگانه‌ای است».
وی تاکید کرد: «اما درباره برجام تصور نمی‌کنم که روسیه مانع مهمی برای برجام بوده باشد. ممکن است که ممانعت های تاکتیکی انجام دهد اما از نظر راهبردی به نفع روسیه است که ایران هم به عنوان یک همسایه ثروتمند بتواند بازار خرید و فروشی برای روسیه باشد چون روسیه کمترین مسیر حمل و نقل را با ایران دارد. هیچ راهی با حمل و نقل دریایی بین ایران و روسیه قابل مقایسه نیست. ایران هم می‌تواند از این طریق بندرهای جمهوری آذربایجان و روسیه و ترکمنستان دست باید و این برای ایران خیلی مهم است. بنابراین حضور ایران در عرصه بین المللی حتی برای روسیه که در برخی زمینه‌ها رقیب ما است، مهم است».
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی ادامه داد: «ضمن اینکه، درست است که روسیه در بازار انرژی -به خصوص هم اکنون – تمایل به فروش نفت خود دارد اما عظمت بالقوه آینده روسیه به عنوان ثروتمندترین کشور جهان از نظر منابع، به نحوی است که اینگونه رقابت‌ها برای او ارزشی ندارد و بهره‌مندی از همکاری اهمیت بیشتری دارد».
وی خاطرنشان کرد: «با تمام این حرف ها ، طرف این مذاکرات ما در برجام آمریکا است و او این تحریم‌های کنونی را به ما تحمیل کرده است. بنابراین تا تحریم برداشته نشود، تمام این مذاکرات و این حرف‌ها بی‌نتیجه و بی‌حاصل خواهد بود».
مذاکرات برجامی که دیگر عملا پایان یافته در ماه‌های گذاشته نتیجه قابل قبولی نداشت و به رغم آنکه از توافق 98 درصدی می‌گفتند، شاید کارگر افتادن آن دو درصد اختلاقی بودیم و کار رسید به اینجا که یک قطعنامه در شورای حکام علیه ما صادر شود و ایران نیز دست به واکنشی تندتر از قطعنامه صادر شده، بزند.
در این بین اما حتما عوامل متعدد و مختلفی نقش آفرینی کرده‌اند. یکی از این عوامل نیز احتمالا رویکرد روسیه است که اگرچه ظاهرا در تیم حامی ایران قرار گرفته، کم کارشکنی نکرده است. شاهدش همین شرط و شروطی که اخیرا گذاشته بودند تا تحریم‌هایشان شامل همکاری با ایران نشود.
از این رو است که برخی از تحلیلگران معتقدند وضعیت فعلی برجام و مذاکرات احیای آن تا حدی تحت تاثیر بازی روس‌ها است، البته این به معنی نادیده گرفتن نقش عوامل دیگر و به خصوص رویکرد دو طرف اصلی یعنی ایران و آمریکا نیست.
علی بیگدلی، تحلیلگر مسائل بین‌المللی از جمله تحلیلگرانی است که روسیه را در وضعیت فعلی برجام بی‌تقصیر نمی‌داند. او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» به شرح سهم روسیه از این اوضاع پرداخت و گفت: «خیلی سخت است که سهم روسیه در به فرجام نرسیدن مذاکرات برجامی را اثبات کنیم. شاید در پنهان چنین وضعیتی باشد اما اثبات آن ساده نیست. اگر الان را با قبل از جنگ اوکراین مقایسه کنیم، خیلی تفاوتی در رفتار روسیه ایجاد نشده است. فقط آقای اولیانوف گفت که این قطعنامه یک قطعنامه نابخردانه بوده است و این تنها واکنش روس‌ها بوده است. آنچه که قطعی است اما این است که روسیه هیچ گاه تمایل ندارد که کشوری در همسایگی او صاحب یک قدرت هسته‌ای شود».
وی افزود: «این را نیز باید در نظر داشت که روسیه از گذشته‌های دور هم همیشه با کارت ایران بازی کرده و به نحوی ایران را در مقابل رفتارهای غربی‌ها و به خصوص امریکایی‌ها گروگان گرفته است لذا طبیعی است که در مساله برجام هم امکان تاثیرگذاری داشته باشد».
وی ادامه داد: «مثلا اگر مذاکرات قبل از توافق را ملاحظه کنید، خواهیم دید که اولیانوف در حقیقت هیات نمایندگی ایران در وین شده است و این رفتارها حتما در روند مذاکرات اثرگذار بوده است اما اینکه بخواهیم مستقیما مدارک و اسناد قطعی صادر کرده و بگوییم که روسیه با به سرانجام رسیدن برجام مخالف بوده است، کار دشواری است. اما اینکه روسیه با برجام بازی می‌کند و سخنگوی هیات ایرانی می‌شود، قطعا درست و شاید چین هم در مرتبه دوم باشد. الان که روسیه گرفتار مساله اوکراین و در چنگ تحریم‌های غربی‌ها است، شاید بتواند از این ابزار بیشتر استفاده کند».
بیدگلی تاکید کرد: «اما انداختن ناتوانی ایران در حل مساله برجام به گردن روسیه کار عبثی است که بیشتر ناشی از ساختار ناقص و ناتوان سیاسی ما در داخل است».
انتهای پیام
