دوستی دیرینه ایران و عمان؛ از گذشته دور تا شورش ظفار در زمان پهلوی و تا امروز

مهسا مژدهی در روزنامه شرق نوشت: تفاوت زیادی ندارد که در عمان سلطان قابوس در راس کار باشد یا هیثم‌بن‌طارق اداره کشور را در دست بگیرد. روابط تهران و مسقط ریشه‌های محکمی دارد که تاریخ آن به قبل از ظهور اسلام و دورانی باز می‌گردد که عمان بخشی از خاک ایران بوده است.

آغاز یک دوستی 50 ساله

ایران و عمان در 50 سال گذشته روابط بسیار نزدیکی را با یکدیگر شکل داده‌اند که سرآغاز آن بحران سیاسی در مسقط در سال‌های اولیه قدرت‌گیری سلطان قابوس است. روابط دو کشور که از زمان قاجار کاملا قطع شده بود با شورش ظفار در عمان و شرکت ایران در عملیات علیه این گروه شورشی بار دیگر برقرار شد.

همکاری نزدیک با کشورهای پیرامون یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی در عمان از زمان روی کار آمدن سلطان قابوس است. ایران نه تنها جزو کشورهای نزدیک و پیرامونی عمان به‌حساب می‌آید بلکه با شرکت در شورش ظفار و در حمایت از قابوس، این سلطنت‌نشین را برای نزدیک به شش دهه مدیون خود نگه داشته است.

25 درصد از جمعیت عمان را بلوچ‌های ایرانی تشکیل می‌دهند و این کشور همواره مقصد ایرانی‌ها برای سیاحت و تجارت بوده است.

 در سه سال نخست پس از انقلاب اسلامی ایران، روابط تهران و مسقط تعریفی نداشت. در نخستین سفر یوسف‌بن علوی وزیرخارجه وقت عمان به تهران در سال 1358 او دست خالی به کشورش بازگشت. آنها حتی به آمریکایی‌ها فرصت دادند تا در عملیات طبس از  پایگاه هوایی جزیره مصیره استفاده کند.

از عمانی‌ها به عنوان میانجیان خاموش یا ساکت نام‌برده می‌شود. آنها اولین‌بار تمایل خود را برای ایفای این نقش در زمان جنگ تحمیلی نشان دادند. اما روابط تا زمان دولت محمد خاتمی شکل و شمایل مشخصی نداشت. با تغییر دولت در ایران بیل‌کلینتون تلاش کرد تا از ظرفیت میانجی‌گری عمان برای حل مشکلات با تهران استفاده کند. 

آغاز نقش میانجیگری

در دهه هشتاد شمسی عمان تبدیل به حافظ منافع ایران در قبال بریتانیا و بعد کانادا شد و از سال 1386برای آزادی برخی از زندانیان اقداماتی را ترتیب داد. مسقط نه تنها در مذاکرات مربوط به زندانیان غیر ایرانی مانند 12 ملوان بریتانیایی و سه کوهنورد آمریکایی نقش‌آفرینی کرد بلکه در چندین مورد باعث شد تا زندانیان ایرانی در دیگر کشورها هم آزاد شوند.

از سال 2011 تلاش‌های جان کری برای رفتن به سمت مذاکرات مستقیم با طرف ایرانی آغاز شد و او اولین بار از مسقط خواست تا میانه کار را بگیرد. این تلاش‌ها باعث شد تا بالاخره در سال2012 در مسقط دیدارهایی محرمانه شکل بگیرد و در نهایت در سال 2014 اولین جلسه مقامات ایرانی و آمریکایی در عمان به‌صورت رسمی برگزار شود.

نخستین سفر دیپلماتیک مقامات ایرانی به مسقط در زمان خاتمی و در سال 1383 رخ داد و پس از آن پنج سال طول کشید که سلطان قابوس پا به تهران بگذارد. سلطان قابوس در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی دو بار به ایران سفر کرد. ابراهیم رییسی هم بعد از آغاز به کار خود در سمت ریاست جمهوری ایران در سفری به مسقط با سلطان هیثم، جانشین سلطان قابوس دیدار کرد. این نخستین دیدار مقامی ایرانی با سلطان جدید عمان بود.

روابط اقتصادی دو کشور 

ایران و عمان روابط اقتصادی خود را از سال 1349 و با صادرات برخی کالاهای ایرانی به این کشور آغاز کردند. بلافاصله بانک ملی و هواپیمای ایران ایر هم دفاتری در مسقط به‌راه انداختند.

در مرداد ۱۳۸۸ در سفر سلطان عمان به تهران یک قرارداد هفت میلیارد دلاری در حوزه گازی کیش منعقد شد.

در حال حضرعمان از نظر روابط اقتصادی جایگاه ششم را در بین همسایگان ایران دارد. در سال گذشته حجم روابط اقتصادی دو طرف به یک میلیارد و ۳۳۶ میلیون دلار رسید. حجم واردات عمان از ایران در این سال 716 میلیون دلار بوده و واردات ایران از عمان هم 620 میلیون دلار عنوان شده است.

انتهای پیام