سرویس های اشتراکی فیلم عزیز چطور حساب می‌کنید؟ از نتفیلیکس هم گران تر؟
سیدمهدی موسوی‌تبار در روزنامه فرهیختگان نوشت: «فیلیمو این حق را دارد که درصورت نیاز تغییراتی در قوانین ایجاد کرده یا مانع دسترسی به بعضی از قسمت‌های سرویس یا همه سرویس به‌طور موقت یا دائمی‌شود.»
«فیلیمو این حق را دارد در صورت صلاحدید به‌منظور کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از افزایش قیمت اشتراک‌ها در هر بخش از محتوا، نسبت به پخش تبلیغات اقدام کند.»
«حقوق صاحبان اثر تمامی فیلم‌های ایرانی، خارجی، سریال‌ها، انیمیشن‌ها و مستندات موجود در نماوا، به‌صورت کاملا قانونی خریداری شده و در نماوا قرار داده شده‌اند.»
«مدیریت محتوای موجود روی سرویس نماوا منحصرا در اختیار نماواست و نماوا مختار است در صورت صلاحدید در محتوا تغییر ایجاد کند یا دسترسی به بخشی از محتوا را محدود یا مسدود کند. لازم به ذکر است در مدیریت محتوا، اطلاع‌رسانی قبلی به کاربران ضرورتی ندارد.» احتمالا موقع خرید اشتراک از پلتفرم‌های «فیلیمو» و «نماوا» و در بخش مقررات چشم‌تان به جملات بالا روشن نشده است. همان قیمت‌ها آنقدر مهم‌تر و عجیب بوده‌اند که دیگر مشترک محترم حواسش به این نبوده که برود و مقررات قراردادی که با خرید اشتراک با این پلتفرم‌ها بسته را بخواند. وقتی بخش مقررات و قوانین یا پاسخ به سوالات این دو پلتفرم را بخوانید و دقیق بخوانید متوجه خواهید شد که عملا مشترک عزیز، حق خاصی ندارد و صرفا باید هزینه اشتراک را بپردازد و بنشیند پای برنامه‌های این پلتفرم‌ها و نهایتا تشکر بکند و نباید اعتراض کند به کیفیت محتوایی و پخشی این آثار تولیدی یا تامینی. فارغ از مقایسه هزینه اشتراک در کشور ما و کشورهای دیگر که نشان‌دهنده یک تبعیض یا سوءاستفاده آشکار از نبود رقبای جدی و وجود برخی امتیازها و رانت‌های حمایتی، می‌خواهیم آنچه را این دو پلتفرم ارائه می‌دهند، بررسی و با پلتفرم‌های دیگر کشورها مقایسه کنیم.
درباره رقم اشتراک و هزینه‌های بالایش پیش از این و در گزارش‌های مختلف صحبت کردیم. البته این دو پلتفرم معتقدند مبلغ اشتراک‌شان بالا نیست و به‌دلیل افزایش هزینه‌ها گرفتن این رقم‌ها طبیعی است و شاید کسی هم پیدا شود و بگوید و بپرسد که مگر خودتان هزینه‌های تولید را تا این حد بالا نبردید و کاری کردید که یک بازیگر یا یکی از عوامل رقمی را به تلویزیون و سینما پیشنهاد می‌کند و مطمئن است که اگر آنها قبول نکنند یکی از پروژه‌های شبکه‌های نمایش خانگی این مبالغ را پرداخت می‌کند. اگر به بخش خرید اشتراک این دو پلتفرم بروید با سه نوع بازه زمانی با سه قیمت مواجه خواهید شد. از فیلیمو شروع می‌کنیم که هزینه اشتراکش بیشتر است. هزینه اشتراک یک‌ماهه در این پلتفرم، 125 هزارتومان، سه‌ماهه 375 هزار تومان و 6ماهه 525 هزار تومان در نظر گرفته شده و البته که به مناسبت‌ها و بهانه‌های مختلف گاهی اوقات تخفیف‌هایی هم شامل این ارقام می‌شود. رقم‌ها در نماوا کمی کمتر است.
اشتراک یک‌ماهه این پلتفرم 99 هزارتومان هزینه دارد. البته این ترفند رُند نکردن رقم فروش کالا یا خدمات قدیمی است و همان 100هزار تومان است که مثلا قرار است ذهن مخاطب را به آرامش برساند. اشتراک سه‌ماهه 295 هزار تومان و اشتراک 6ماهه 399 هزارتومانی برای تماشای آثار نماوا در نظر گرفته شده است. نکته جالب دیگر اینکه اشتراک مشترکان خارج از ایران این است که آنها رقم بیشتری پرداخت می‌کنند اما صرفا مجاز به تماشای آثار ایرانی هستند و دلیل اتخاذ چنین تصمیمی هم کاملا مشخص است. اینکه تنها کاربران داخل ایران مجاز به تماشای آثار خارجی هستند به‌عنوان یک آپشن محسوب شده و حتما مشترکان داخلی مطمئن هستند که تمامی حق پخش آثار قرار داده شده در این پلتفرم‌ها خریداری شده است.
بخشیدن از کیسه مشترکان با ژست نوع‌دوستی
«به‌دلیل اختلاف با ساترا»، «به احترام حادثه متروپل»، «تعطیلی به مناسبت وفات یا عزای عمومی» یا اتفاقات و دلایل مختلف اینچنینی، انگار فرصت مناسبی شده برای پلتفرم‌هایی که قراردادی یکطرفه با مشترکان‌شان بسته‌اند. وقتی فردی اشتراک یک‌ماهه خریداری کرده، محاسبه می‌کند که با این اشتراکش می‌تواند چهارقسمت از هر سریالی را درطول ماه تماشا کند. حالا اگر به هر دلیلی مثلا دو قسمت از این چهار قسمت در طول ماه از طرف پلتفرم پخش نشد، هیچ امکان جبرانی برای این مشترکان وجود ندارد و احتمالا سریع‌ترین راه‌حل این است که اشتراک خودشان را تمدید کنند و دست‌کم عذرخواهی از مخاطبان هم که ظاهرا جایی در قاموس مدیران این پلتفرم‌ها ندارد. کسی مخالف همدردی با مردم خوزستان یا هر حادثه تلخی دیگری نیست اما هزینه این همدردی را چرا باید صرفا مشترکان پرداخت کنند؟ پلتفرمی که بخش قابل‌توجهی از هزینه‌هایش را از طریق همین اشتراک‌ها تامین می‌کند، هیچ‌حقی را برای آنها متصور نیست. گویی مشترکان وظیفه دارند صرفا حق اشتراک بپردازند و با همه تصمیمات این پلتفرم‌ها همراهی کنند. چرا باید هزینه اقدامات خودسرانه در عدم نمایش برخی قسمت‌ها به‌دلیل لجاجت با ساترا یا هر نهاد دیگری را مشترکی بپردازد که برای محصولات فرهنگی کشورش و هنر بخش خصوصی سرزمینش هزینه کرده و سعی کرده به‌طور قانونی آثار تولیدی را نگاه کند؟ میزان قابل‌توجهی هستند که تولیدات این دو پلتفرم را به‌طور غیرقانونی و از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای یا دانلود غیرمجاز تماشا می‌کنند که حتما قابل‌تایید نیست اما کافی است مدیران این پلتفرم‌ها به این خلأها فکر کنند و همین مشترکان‌شان را حفظ کنند و به فکر سوءاستفاده و گروگان‌گیری فرهنگی از آنها نباشند.
شاید اگر رقبای این دو پلتفرم اصلی بیشتر شوند یا تعداد محصولات باکیفیت صداوسیما بیشتر شوند، دیگر شاهد انعقاد چنین قراردادهایی نخواهیم بود و مخاطبان هم امکان انتخاب‌های بیشتری خواهند داشت و مجبور به قبول هر شرایطی نخواهند بود.
این هزینه برای چندتا سریال؟
تاکید این پلتفرم‌ها روی آثار تولیدی‌شان در توجیه افزایش هزینه اشتراک باعث افزایش حساسیت بین مشترکان‌شان شده است. تعداد آثار تولیدی این دو پلتفرم نسبت به قبل بیشتر شده و آثار شاخص و پرطرفداری هم بین آنها وجود دارد. داستان اکران آنلاین که اساسا متفاوت است و مخاطب علاوه‌بر پرداخت هزینه بلیت، هزینه اینترنت را هم پرداخت می‌کند و پلتفرم محترم اینجا هم سودی را داخل جیبش می‌گذارد. اکثر سریال‌ها و رئالیتی‌شوها به‌صورت هفتگی پخش می‌شوند. نگاهی به این دو پلتفرم نشان می‌دهد که بین پنج تا هفت اثر تولیدی در ماه عرضه می‌کنند. اگر بنا بر پخش هفته‌ای این تولیدات باشد، مخاطب فیلیمو و نماوا با استدلالی که بالاتر گفته شد در یک ماه حدودا 25-24 قسمت تازه را تماشا می‌کنند. این فرضیه با احتساب رضایت صددرصدی مخاطبان از تولیدات این بسترهای نمایشی است. این عدد درحالی است که در پلتفرم‌های خارجی میزان این تولیدات روزانه و حتی هفتگی بیش از 10 یا حتی 15 اثر دیده می‌شود. قرار پلتفرم‌ها با مشترکان‌شان این بود که روزانه یک قسمت از آثار تولیدی‌شان را منتشر کنند و روی این مساله هم مانورهای زیادی شد. حالا و گاهی این اتفاق می‌افتد اما مشکل اینجاست که آنها با هر ترفندی می‌خواهند این تولیدات را در طول هفته پخش کنند. حمایت مالی از برنامه‌های موفقی مانند «ممیزی» یا ساخت برنامه‌های معمولی با مجریانی که پیش از این در خندوانه حضور داشتند و تعداد مخاطبان‌شان هم اعلام نمی‌شود پر کردن کنداکتور محسوب نمی‌شود. ممکن است این پلتفرم‌ها پاسخ دهند که مخاطبان برنامه‌هایی را که علاقه دارند، ببینند و سریال‌ها و فیلم‌هایی را که باب میل‌شان نیست، تماشا نکنند. این دقیقا نقض همان چیزی است که در صحبت‌های مدیران این پلتفرم‌ها وجود داشت. آنها استدلال‌شان برای افزایش حق اشتراک این بود که قرار است تعداد محصولات تولیدی بیشتر شود و البته به کیفیت این آثار تولیدی اشاره‌ای نکردند.
میلاد جلیل‌زاده، در روزنامه فرهیختگان نوشت: نتفلیکس می‌گوید هم‌اکنون در ۲۴۶ کشور به آن دسترسی وجود دارد؛ البته احتمالا با احتساب دولت‌های محلی به این عدد می‌رسد و تنها چهار کشور، یعنی چین، کره‌شمالی، سوریه و کریمه به نتفلیکس اجازه تجارت نمی‌دهند. از چند وقت پیش که جنگ اوکراین در شرق اروپا رخ داد، نتفلیکس به‌طور یکجانبه کاربران روس را هم تحریم کرد و پس از اتمام اشتراک کسانی که از داخل این کشور ثبت‌نام کرده‌اند، روسیه هم به‌عنوان کشور پنجمی که نتفلیکس در آن فعال نیست، شناخته خواهد شد. در بعضی کشورهای دیگر هم به روش‌های نیمه‌رسمی، دسترسی‌هایی به این پلتفرم وجود دارد. مثلا در ایران با فیلترشکن می‌توان به این سیستم وصل شد اما پرداخت مبالغ اشتراک، به‌دلیل تحریم‌ها با موانعی مواجه است. حدود ۸۱ کشور دسترسی قانونی و مشخصی به نتفلیکس دارند اما قیمت اشتراک برای هرکدام‌شان متفاوت است. اینکه در هر کشوری بهای اشتراک نتفلیکس چقدر باشد، به نرخ برابری ارزی آن کشور با دلار و میانگین سطح درآمد بستگی دارد. با وجود اینکه تفاوت قیمت‌ها بین کاربران کشورهای مختلف گاه تا چندبرابر می‌رسد، اما با توجه به سطح درآمد و نرخ ارز کشوری که کاربر در آن ساکن است، نوعی همسانی در این زمینه بین نقاط مختلف جهان وجود دارد. درمورد پلتفرم‌های دیگر ازقبیل آمازون، هولو، اچ‌بی‌او، دیزنی‌پلاس، اپل‌تی‌وی‌پلاس و… هم همین قاعده وجود دارد. ارزان‌ترین بهای نتفلیکس در کشورهای عضو این شبکه، به ترتیب متعلق به پاکستان، ترکیه و هند است. تاکنون در طول سال ۲۰۲۲، نتفلیکس در ایالات متحده، کانادا، بریتانیا، ایرلند، ترکیه و دانمارک افزایش قیمت داشته که بیشتر آنها در سال ۲۰۲۱ هم شاهد افزایش قیمت مشابه بودند. در مقابل، نتفلیکس اخیرا اعلام کرد که قیمت‌های خود را در هند کاهش می‌دهد تا با دیزنی‌پلاس و آمازون‌پرایم رقابت کند. با توجه به نوع محاسبه نرخ اشتراک نتفلیکس و سایر پلتفرم‌های مشابه آن در کشورهای مختلف، به احتمال بالا نرخ بهره‌برداری از آنها در ایران می‌توانست از پاکستان و ترکیه هم ارزان‌تر باشد. میانگین جهانی هزینه هر برنامه تلویزیونی یا فیلم سینمایی برای طرح‌های پایه، 0.00154 دلار است. اما پاکستانی‌ها، هندی‌ها و ترک‌ها به ترتیب 0.00042 دلار، 0.00044 دلار و 0.00055 دلار می‌پردازند.
این باعث می‌شود هزینه آنها برای هر عنوان 95 تا 115درصد ارزان‌تر از میانگین باشد. آنها همچنین حداقل 65درصد کمتر به ازای اشتراک در طرح‌های استاندارد و پریمیوم پرداخت می‌کنند. قیمت نتفلیکس در بعضی کشورها هم بالاتر از نرخ متوسط جهانی است که سوئیس و کرواسی به ترتیب رتبه‌های اول و دوم را دارند و کشورهای اروپای غربی ازجمله لیختن‌اشتاین هم در رتبه‌های بعدی بالاترین قیمت قرار می‌گیرند. بااین‌حال اگر نرخ‌ها براساس متوسط درآمد افراد و ارزش پول ملی آنها محاسبه شود، خواهیم دید که فاصله قیمت اشتراک نتفلیکس در کشورهای مختلف به‌شدت کاهش خواهد یافت. اگر جدولی در این زمینه با رنگ‌بندی تنظیم شود، پاکستان که ارزان‌ترین اشتراک نتفلیکس در دنیا را دارد، از سوئیس، کرواسی و لیختن‌اشتاین پررنگ‌تر خواهد بود و به‌عبارتی مردمش برای تماشای نتفلیکس، بهای بالاتر و سهم بیشتری از درآمدشان را پرداخت می‌کنند. نوع دیگری از محاسبه خدمات این پلتفرم‌ها وجود دارد که با میزان دسترسی افراد به آرشیو مرتبط است. در کشورهای مختلف میزان دسترسی افراد به عناوین برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی متفاوت است اما به هرحال این رقم‌ها مشخص هستند. در این نوع محاسبه سنجیده می‌شود که بهای تماشای هر عنوان محصول سینمایی یا تلویزیونی در این پلتفرم، برای کاربران ساکن در هر نقطه از دنیا چقدر است اما از این لحاظ در پلتفرم‌های خارجی یا همین مورد به‌خصوص نتفلیکس را نمی‌توان با پلتفرم‌های داخلی مقایسه کرد، چون اطلاعات دقیق آنها مشخص نیست و به‌علاوه، آنها به‌طور دلبخواه و یکطرفه می‌توانند پخش قسمت جدید هر برنامه را به بهانه‌های مختلف مثل رخدادهای غم‌انگیز اجتماعی یا مراسم عزاداری به تعویق بیندازند. قوانین این پلتفرم‌ها هم زمین تا آسمان فرق دارد و به‌عنوان مثال برای مشترکان نتفلیکس گزینه حق انصراف وجود دارد؛ کاربر این حق را دارد که ظرف 14 روز پس از تاریخ انعقاد قرارداد خریداری یک سرویس، بدون ذکر دلیل از قرارداد منصرف شود و پول خود را پس بگیرد اما شما برای تماشای چهار قسمت از یک سریال طی چهار هفته در یکی از پلتفرم‌های ایرانی اشتراک خریده‌اید و پخش یک هفته‌اش را به بهانه حادثه متروپل به تعویق می‌اندازند و یک هفته دیگر به بهانه سالگرد ارتحال بنیانگذار انقلاب و قیام 15خرداد! نتفلیکس درحالی اجازه می‌دهد که مشترک یک‌ماهه‌اش بعد از ۱۴ روز انصراف بدهد و تمام مبلغ را پس بگیرد که از دنبال‌شدنش توسط کاربران مطمئن است و اعتمادبه‌نفس دارد. آنها می‌دانند که اگر کسی ۱۴ روز وارد این فضا شود، به‌سختی خواهد توانست از آن بیرون برود. مخاطبان پیگیر قسمت‌های بعدی سریال‌هایی هستند که در همان 14روز دیده‌اند یا ذوق و شوق دسترسی به آرشیو انبوه فیلم‌های سینمایی دست از سرشان برنمی‌دارد. حتی یاد داریم که در اوایل شیوع پاندمی کرونا، نتفلیکس برای تشویق مردم به ماندن در خانه‌ها، تهدید کرده بود که سریال‌هایش را روی بنرهای سطح شهر اسپویل می‌کند و این اعتمادبه‌نفس بالای آنها را نشان می‌داد اما پلتفرم‌های داخلی در شرایط انحصاری رشد کرده‌اند و می‌توانند به‌طور دل‌بخواهی و بدون موافقت مخاطب، تصمیم به پخش یا عدم پخش یک مجموعه یا برنامه بگیرند. در ادامه جدولی آمده که ۸۱ کشور کاربر نتفلیکس را به ترتیب ارزان‌ترین نرخ‌ها تا گران‌ترین نرخ‌های اشتراک نمایش می‌دهد. دو تصویر هم در پیوست می‌آیند که ارزان یا گران بودن نرخ اشتراک نتفلیکس را با رنگ‌بندی نمایش داده‌اند و تفاوت‌شان نکته ظریفی است که با تعیین قیمت اشتراک این پلتفرم در نقاط مختلف دنیا ارتباط دارد. در یکی از این تصاویر با توجه به قیمت دلاری اشتراک در هر کشور رنگ‌بندی صورت‌گرفته است و در تصویر دیگر این رتبه‌بندی با توجه به برابری نرخ ارز آن کشور و متوسط درآمد جوامع انجام می‌گیرد. مقایسه قیمت اشتراک نتفلیکس با پلتفرم‌های ایرانی درحالی صورت می‌گیرد که حتی کمترین قیمت‌های فعلی هم در مقایسه با قیمتی که اگر این پلتفرم در ایران به‌طور رسمی ارائه می‌شد، روی خدماتش در ایران قرار می‌گرفت، بیشتر است. نوع سرویس‌دهی این پلتفرم‌ها هم قابل مقایسه نیستند و همین موضوع، اعتراضات فراوانی را بین کاربران ایرانی ایجاد کرده است.
انتهای پیام
