خود اغواگری سیستماتیک | عمادالدین باقی به مناسبت هفته قوه قضاییه

عمادالدین باقی در یادداشتی در روزنامه سازندگی به مناسبت هفته‌ی قوه قضاییه نوشت:

هفته قوه قضاییه اگر به هفته شناخت آسیب ها و کاستی ها بدل می شد سکویی برای حرکت به جلو در سال بعد بود به ویژه اگر در قالب فراخوانی برای گردآوری ضعف ها و کاستی ها باشد. فقدان چیرگی همین رویکرد است که باور به اصلاحات را زائل می کند. نه تنها چنین رویکرد و رویه ای مشاهده نمی شود که برعکس، سنت «خود گویم و خود خندم و خود مرد هنرمندم» سکه روز است و افراد و دستگاه های و نهادهای مختلف که اجزای یک سیستم اند، یکسره از هم تعریف کرده و برای یکدیگر پپسی باز می کنند. بدون شک این رویه موجب آفت زدگی سیستم می شود. برای عینی تر شدن بحث به یکی از تازه ترین نمونه ها اشاره می کنم. خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضاییه خبر داد: «در راستای تاكيد رئيس قوه قضائيه مبنی بر بازديد نمایندگان مجلس از زندان‌ها، اعضای كميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس امروز با حضور در بازداشتگاه اوين، ضمن بازديد از بخش‌های مختلف اين مركز با مددجويان ديدار و گفتگو كردند. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس‌‌گفت وضعیت این مرکز بسیار مناسب است و به گفته مددجویان اینجا زندگی به خوبی در جریان است».
بدون شک نفس گشودن در زندان ها به روی مجلسیان، می تواند امری مطلوب باشد اما نه تنها کافی نیست بلکه با همسویی کامل میان این نهادها و چشم بستن بر کاستی ها می تواند اغواگر هم باشد.
در دنیایی که حتی مکتب حقوقی جدیدی شکل گرفته که مفهوم جرم و مجازات و زندان را از دید محکومان مطالعه می کند و معتقد است یکی از بزرگترین معایب سیستم های قانونگذاری این بوده که با حذف محکومان از میدان فهم موضوع، به قانونگذاری پرداخته اند و طبعا برای درک اینکه محیط زندان چقدر رضایت بخش است باید «نظر بدون سانسور» خود زندانیان را آنهم با اتهامات مختلف و در زندان های مختلف شنید، این شیوه پذیرفتنی نیست که ما اجزای خود حکومت را برای احراز «حسن جریان امور» شاهد بگیریم. آخر کدام زندانی می گوید در زندان، زندگی خوبی در جریان است. زندان در بهترین وضعیتِ خود، بدترین مجازات است. اگر بر فرض، یکی دو زندانی پیدا شدند که به دلایل خاصی چنین ادعایی داشتند، آیا می توان به همه زندانیان و زندان ها تعمیم داد؟ کسانی که تجربه زندان دارند این سخن را غیر عقلانی و حتی آزارنده می دانند.
این روش های «خود شاهدگیری» را حکومت های کهن رفته اند و نه تنها نتیجه نگرفته اند که با شورش ها و بحران های توان فرسایی روبرو شدند که دو قرن اروپا را در خود غرق کرد و سرانجام به این نتیجه رسیدند که برای نجات حکومت از «خود اغواگری سیستماتیک» که به آسیب دیدن قدرت و جامعه منجر می شود و هزینه های گرانی بر دست انها می گذارد، نهادهای غیر ذینفع، مدنی و مستقل و‌ مطبوعات، نقش نظارتی را ایفا و اشکالات را افشا کنند، بدون اینکه به جرم افشاگری و سیاه نمایی محکوم شوند و جز در موارد توهین و افترا قائل به مصونیت این نهادها در انتشار تخلفات و کاستی ها شدند.

انجمندفاعازحقوق زندانیان در عمر۶-۷ساله رسمی و پربار خود که در سال ۸۸ بدون هیچ حکم قضایی و هیچ دلیل منطقی دفتر آن موقتا پلمپ شد یکی از کارهایش دیدبانی زندان ها بود و از باب «عیب می جمله بگفتی، هنرش نیز بگوی» انصاف را رعایت می کرد و گزارش هایش مورد اعتماد جامعه و نهادهای بین المللی حقوق بشر بود و مقامات سازمان زندان هم پذیرفته بودند که انجمن از زندان ها بازدید کند زیرا دیده‌بانی و نظارت اینگونه نهادهای غیر ذینفع، اعتبار دارد. اکنون نیز ارزیابی جامعه مدنی حجیت و اعتبار دارد نه خودستایی. اگر قوه قضاییه می خواهد جامعه پذیرای گزارش ها باشد همانگونه که در زندان ها را به روی مجلسیان گشوده است به روی انجمن های مرتبط و رسانه ها نیز بگشاید تا از زاویه دیگری هم بدون سانسور به واقعیت های موجود بنگرند که به سود قوه قضاییه و کشور است. این نهادها و رسانه ها مانند چشم تیزبین کارگزاران، عمل کرده و یاورشان خواهند بود.

اکنون ما به جای اینکه بر شانه تجربه های جوامع دیگر – که به قیمت گزافی به دست آمده است- پیش برویم، می خواهیم همان راه را و همان خطاها را تکرار کنیم و هزینه ها را بپردازیم تا سرانجام به همانجا برسیم؟ با این تفاوت که چون ما در عصر سرعت زندگی می کنیم با تکرار همان روشهای منسوخ شده، با شتاب فوق العاده ای از روند پیشرفت عقب می افتیم. همچنین ممکن است یکی از این بحران ها آخرین بحران و عامل فروپاشی کامل باشد ولی برعکس، عدم تکرار آن خطاها ما را با شتاب به پیش می برد.

انتهای پیام