بحران آب؛ گلوگاه توسعه شهر تهران
مهدی زارع در روزنامه شرق نوشت: 16 تیر 1401 سازمان آب منطقه‌ای تهران اعلام کرد حجم ذخیره آب سدهای تأمین‌کننده آب شرب استان تهران در حال حاضر 622 میلیون مترمکعب است که در مقایسه با ذخیره 756 میلیون مترمکعبی روز مشابه سال گذشته، ۱۳۳ میلیون مترمکعب کاهش را نشان می‌دهد. میزان ورودی آب سدهای پنج‌گانه استان، از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، به حدود 980 میلیون مترمکعب رسیده که این مقدار در مدت مشابه سال آبی گذشته بیش از هزارو 203 میلیون مترمکعب بوده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته 19 درصد کاهش یافته است. از ابتدای سال آبی (ابتدای مهر سال 1400) تاکنون بیش از 180.1 میلی‌متر بارندگی در حوزه استان تهران ثبت شده که این مقدار نسبت به 266.4 میلی‌متر بارندگی در مدت مشابه سال قبل، کاهش 32درصدی را نشان می‌دهد. کمبود آب، در شرق استان تهران با حفر چاه‌های جدید، بهسازی چاه‌های قدیمی، افزایش برداشت آب از سد لتیان و مدار‌کردن تصفیه‌خانه‌های اضطراری، به صورت موقت برطرف می‌شود. در غرب استان تهران، در شهرهای پرند، نسیم‌شهر و اسلام‌شهر، برای حل مشکل کمبود آب، علاوه بر افزایش تولید ۶۰۰لیتری ناشی از بهسازی چاه‌ها و حفر چاه‌های جدید در آن محدوده و اجاره چاه‌های جدید، حدود هزار لیتر بر ثانیه آب از تهران به این شهرها انتقال می‌یابد. جمعیت تهران در افق ۱۴۱۰ دو میلیون نفر افزایش خواهد یافت. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال ۱۴۱۰، ۵۸۰ هزار نفر به جمعیت پردیس، یک میلیون نفر به منطقه ۲۲ تهران و ۵۰۰ هزار نفر در حواشی تهران به جمعیت اضافه می‌شود و این موضوع بحران آب را جدی‌تر می‌کند. میزان مصرف فعلی شهر تهران سالانه یک‌میلیارد‌و ۵۰ میلیون مترمکعب است. میزان مصرف آب در تهران تقریبا دو تا ۲.۵ درصد در هر سال رشد دارد و طبق آخرین آمار این استان در حال حاضر بالاترین رکورد «تولید آب» را تجربه می‌کند که این مقدار حدود ۴۳ هزار لیتر در ثانیه است.
آخرین داده‌های جمع‌آوری‌شده از شهرهای اقماری تهران نشان می‌دهد زمین در برخی مناطق، به دلیل فرونشست زمین که با افزایش بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی تشدید شده، در حال ترک‌خوردن است. بیشینه مقدار فرونشست زمین در دشت‌های ورامین، ری، تهران، شهریار و معین‌آباد به ترتیب به 13، 25، 7، 36 و 25 سانتی‌متر در سال می‌رسد. مناطق 16، 17، 18، 19 و 20 تهران که بخش‌های مرکزی و جنوبی پایتخت را در بر می‌گیرند، در مقایسه با منطقه شمالی بیشتر در معرض فرونشست زمین هستند.
تهران و پیرامون آن تنها دو درصد از منابع آبی کشور و بیش از 20 درصد جمعیت را در خود جای داده‌اند. مصرف آب در پایتخت بیش از یک میلیارد مترمکعب در سال است که یک‌سوم آن از منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود. سرعت مصرف آب زیرزمینی بسیار سریع است و نمی‌توان آن را به‌طور طبیعی دوباره پر کرد. بیش از 50 سال قبل آب زیرزمینی تهران از طریق قنات‌ها قابل دستیابی بود.
نشت قدیمی سیستم توزیع آب در زیر شهر تهران مشکل مهم دیگری است. شادروان مهندس مهدی بازرگان در سال 1331 در زمان دولت زنده‌یاد دکتر محمد مصدق مسئول احداث شبکه لوله‌کشی آب تهران شد و آن را به ثمر رسانید. به دلیل آنکه بخش‌هایی از شبکه توزیع آب تهران از اوایل دهه 30 شمسی -حدود 70 سال قبل- قدمت دارد، نشتی بین 10 تا بیش از 40 درصد آب جاری تهران گزارش می‌شود. ضربات و ارتعاشات مداوم تونل‌های حفاری در عمق زمین برای گسترش شبکه مترو به گفته کارشناسان شهری از دیگر عوامل افزایش احتمال فرونشست زمین است. چنین روندی به توسعه تخریب سفره آب زیرزمینی در محدوده تهران، آلوده‌تر‌شدن آن و البته فرونشست در مناطق بیشتری از تهران و با میزانی بیش از قبل می‌انجامد که تخریب تدریجی زیرساخت‌ها و ساختمان‌های تهران را موجب می‌شود.
